“Η ιστορία της ανθρώπινης γνώσης έχει αποδείξει επανειλημμένα πως τις περισσότερες και σημαντικότερες ανακαλύψεις τις οφείλουμε στα παράπλευρα, ή συναφή, ή συμπτωματικά γεγονότα. Με τον καιρό, μάθαμε πως για να προοδεύσουμε θα πρέπει όχι μόνο να διευρύνουμε το πεδίο των αναζητήσεών μας, αλλά και να είμαστε πιο ανεκτικοί με τις τυχαίες δημιουργικές επινοήσεις που παραβιάζουν τα όρια των προσδοκιών μας” γράφει ο στοχαστής και πατέρας του αστυνομικού μυθιστορήματος Έντγκαρ Άλλαν Πόε σε ένα μυθιστόρημα που ανήκει στη συνέχεια των φόνων της Οδού Μοργκ με πρωταγωνιστή τον επίμονο και δαιμόνιο επιθεωρητή του Αύγουστο Ντυπέν. Δεν είναι αυτή καθεαυτή η πλοκή που έχει σημασία αλλά όπως αποκαλύπτει και το παραπάνω απόσπασμα το όλο σκεπτικό της λύσης ενός αινίγματος γύρω από την ανθρώπινη φύση είναι αυτό που ενδιαφέρει τον Πόε.
Ένας σκοτεινός αλλά εμπνευσμένος ιππότης της λογοτεχνίας με αστυνομικό δαιμόνιο
“Κανένας άνθρωπος, το επαναλαμβάνω, δεν περιέγραψε πιο μαγευτικά τις εξαιρέσεις της ανθρώπινης ζωής και της φύσης, τη διακαή περιέργεια της ανάρρωσης ͘ το τέλος των εποχών με τα ενοχλητικά μεγαλεία, τους ζεστούς, υγρούς και ομιχλώδεις καιρούς, όταν ο νοτιάς μαλακώνει και χαλαρώνει τα νεύρα όπως τις χορδές ενός οργάνου, όταν τα μάτια γεμίζουν με δάκρυα που δεν προέρχονται από την καρδιά” γράφει ο ποιητής και μεταφραστής στα γαλλικά Σαρλ Μποντλέρ σε ένα αφιέρωμά του για τον εκκεντρικό και αινιγματικό Αμερικανό, με ευρωπαϊκό όμως πνεύμα, ποιητή και συγγραφέα. Τα όσα περιγράφει ο Πόε στα γραπτά του είναι απαύγασμα της δικής του τόσο ιδιαίτερης ψυχοσύνθεσης, των δικών του φόβων και αγωνιών, κάτι που εξάλλου αποτύπωσε στα κείμενα. Είναι εκείνος που αναμετρήθηκε με τα φαντάσματα της ύπαρξης του και είδε τον εαυτό του μέσα σε σκοτεινό δωμάτιο, ένα δωμάτιο λιτό και φοβήθηκε και μόνο στη σκέψη πως εκείνος, ο αδύναμος, ο ταπεινός, ο φοβούμενος τα ύψη βρέθηκε νοερά να περπατά και να οδηγείται στο χείλος της εξαφάνισης, της φυγής.
Είδε τον εαυτό του σε όνειρο να βγαίνει έξω από εκείνον, να παίρνει τη γενναία πλην απαραίτητη απόφαση και να υπερπηδά το τζάμι που τον χώριζε από το απόλυτο κενό στο οποίο και τελικά αφέθηκε. Μα όλα αυτά δεν ήταν παρά μία μακάβρια φαντασίωση, ένας εφιάλτης που πάει πέρασε. Τελικά αυτό έψαχνε άραγε, τη λύτρωση, να απολαύσει δηλαδή μη όντας πια εδώ τον πόνο που θα νιώσουν οι άλλοι με τη φυγή του ή μήπως θα τον ικανοποιούσε απλά το γεγονός να βάζει τον εαυτό σου σε ένα φαντασιακό και φανταστικό πλαίσιο και αυτό να θρέφει το άβουλο μέσα του και έτσι να οδηγείται στις μακάβριες ιστορίες του όπως αυτή της οδού Μοργκ αλλά και της δύστυχης Μαρί Ροζέ; Ο επιθεωρητής Ντυπέν είναι το εργαλείο στα χέρια του Πόε καθώς την ιστορία της πραγματικής δολοφονίας, της Μαίρη Σεσίλια Ρότζερς, μιας κοπέλας που βρέθηκε στα νερά του ποταμού Χάτσον την είχε ακούσει και αποφάσισε να την μετατρέψει σε αστυνομική όπως μόνο εκείνος γνωρίζει. Παρακολουθούμε τους συνειρμούς του συγγραφέα που οδηγούνται σιγά σιγά στη διαλεύκανση του μυστηρίου γύρω από τον φόνο της άτυχης κοπέλας και όλη αυτή η διαδικασία είναι μέρος της φιλοσοφίας που διακρίνει την αφήγηση του Πόε.
Τελικά, όλο αυτό το σκηνικό που περιγράφει στα βιβλία του αντλείται από το θάρρος και το σθένος να προβεί σε τέτοιες ενέργειες αυτοματαίωσης γιατί αυτή η πράξη αποτελεί απλά έμπνευση για τις μυστηριώδεις ιστορίες του; Γιατί στροβιλίζουν το μυαλό του και τι ζητάνε από εκείνον οι ερινύες που τον πλημμυρίζουν, γιατί τον περιτριγυρίζουν και ποιος ο λόγος που τον ταλαιπωρούν; Δεν θέλει να κοιμηθεί γιατί ξέρει πως η επίσκεψη της ησυχίας είναι επώδυνη για εκείνον. Ο Πόε γεννήθηκε στην Βοστόνη το 1809, χωρίς να γνωρίσει τον πατέρα του και με μία μητέρα βαριά άρρωστη από φυματίωση. Η εικόνα του θανάτου στιγμάτισε από τότε και για πάντα την ζωή του και το οξύμωρο της ιστορίας του είναι πως ο θάνατος έγινε η έμπνευσή του, ο μοχλός δημιουργίας του και το άστρο που τον έκανε να λάμψει, όσο μακάβριο και αν ακούγεται ή διαβάζεται. Υιοθετήθηκε από την κυρία Άλαν η οποία συμπάθησε το νεαρό αγόρι και έτσι δίπλα στο Πόε και το Έντγκαρ συμπληρώθηκε και το Άλαν. Ο θετός του πατέρας τον έστειλε σε σχολείο στην Αγγλία και αργότερα στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, εν έτει 1826.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Γρήγορα ήρθε σε ρήξη με τον κύριο Άλαν γιατί δεν του πλήρωνε τα χαρτοπαιχτικά του χρέη, η χαρτοπαιγνία μαζί με το ποτό και κυρίως το ποτό, έχουν διττή σημασία για την συνέχεια της ζωής του. Από την μία μεριά αυτό και οι φιλοσοφικές του ανησυχίες και αναζητήσεις του στέρησαν μία ζωή ήρεμη και ομαλή, η οποία τελικά όπως αποδείχθηκε είχε καθορισμένη ημερομηνία λήξης αλλά από την άλλη ήταν οι λόγοι και οι παράμετροι που τον βοήθησαν να μεγαλουργήσει και να εφεύρει όλες αυτές τις καθηλωτικές και εξωπραγματικά μαύρες ιστορίες. Με το ποτό ξέφευγε το μυαλό του σε άλλους δρόμους, δικούς του άγνωστους και ανεξερεύνητους που κανένας δεν μπορούσε να κατανοήσει. Σαν ένας Γκόγια της λογοτεχνίας – τον Γκόγια τον κατέτρεχαν φαντάσματα και αέναοι εφιάλτες – το ποτό στοίχειωνε την φαντασία του με αποτέλεσμα να τον κυνηγάνε ανύπαρκτες παρουσίες και να ξεφεύγει η λογική του.
Ο Πόε, εξαντλημένος από τις εξουθενωτικές του μαύρες και κακόβουλες σκέψεις μας άφησε κληρονομιά ένα έργο πλούσιο, διαχρονικό και πάντα επίκαιρο. Είναι η σκιά του, η μοναξιά του σχοινοβάτη που αναζητά την ύπαρξή του και που πάντα θα συντροφεύει τα αναγνώσματά μας όσα χρόνια και αν περάσουν καλούμενοι να περπατήσουμε σαν ακροβάτες του ονείρου του. Σε αυτά τα τρία αντιπροσωπευτικά διηγήματα που έχουμε την ευτυχία να διαβάσουμε, κατανοούμε τους λόγους που τον καθιέρωσαν στην μνήμη μας και τον διαβάζουμε σήμερα πιο ζωντανό και επίκαιρο όσο ποτέ μιας και οι ιστορίες του, μακάβριες και σκοτεινές και αν είναι, αποτελούν οδηγό έμπνευσης, ανάγνωσης και συλλογισμού τόσο για μικρούς όσο και μεγάλους.
Απόσπασμα από το βιβλίο
“Όποιος διαθέτει σκέψη δεν αμφιβάλει πως η Φύση και ο Θεός της είναι δύο ξεχωριστές οντότητες. Το ίδιο βέβαιο είναι πως ο δεύτερος, έχοντας πλάσει την πρώτη, μπορεί να την ελέγχει και να την τροποποιεί κατά βούληση. Λέω “κατά βούληση”, διότι το πραγματικό ερώτημα αφορά στην βούληση και όχι, όπως ισχυρίζεται η παράνοια της λογικής, στην δύναμη”.
Διαβάστε επίσης:
Έντγκαρ Άλλαν Πόε – Το μυστήριο της Μαρί Ροζέ: Οι Φόνοι της οδού Μοργκ συνεχίζονται