Η λογοτεχνία, μέσω γνωστών ή λιγότερο γνωστών εκπροσώπων της, ανέκαθεν υπήρξε ένας μοχλός και ένας ουσιώδης τρόπος ανάδειξης των κοινωνικών ζητημάτων και οι συγγραφείς μέσα από τα γραπτά τους και την αφήγησή τους καθρεφτίζουν με γλαφυρό και έμμεσο τρόπο όλα αυτά που συμβαίνουν στην κοινωνία, ανταποκριτές της οι ίδιοι μας καλούν σε συστράτευση και σε συλλογισμό. Εμείς, ως αναγνώστες αλλά και ως ενεργοί πολίτες, δεν έχουμε παρά να μελετήσουμε το έργο τους, να αφουγκραστούμε τον παλμό των ανησυχιών τους και να γίνουμε κοινωνοί των πιο μύχιων σκέψεών τους αναλογιζόμενοι έτσι και τον ρόλο μας σε αυτό το κλίμα αναταραχής. Αναμφίβολα, η ενεργή και δυναμική αντίδραση του καθενός μας απέναντι στο τέρας του ρατσισμού είναι κομβική και επιβεβλημένη, ειδικά στη σημερινή εποχή που το κλίμα αυτό βρίσκεται και πάλι στην κορύφωσή του.
Οι δύο ηρωίδες παλεύουν μέσα στο γκρίζο της κοινωνίας για μια ζωή γεμάτη φως και δικαιοσύνη
Το μυθιστόρημα αυτό βραβεύτηκε δίκαια με το βραβείο Πούλιτζερ το 1983 καθώς και με το Εθνικό βραβείο λογοτεχνίας των ΗΠΑ για τη συμβολή του στην αφύπνιση του κοινού και την ευαισθητοποίηση σε σχέση με το θέμα της κακοποίησης των γυναικών και επίσης την ενδοοικογενειακή βία, θέματα φλέγοντα και τα δύο που δεν έχουν πάψει να απασχολούν την κοινωνία μέχρι σήμερα. Η ίδια η συγγραφέας γράφει χαρακτηριστικά στον πρόλογο του βιβλίου: «Κανείς δεν εξαιρείται από την πιθανότητα της συνειδητής σύνδεσης με το Όλον. Ούτε οι φτωχοί. Ούτε όσοι υποφέρουν. Ούτε η συγγραφέας που κάθεται στον αγρό. Στο βιβλίο αυτό κατάφερα να εκφράσω μια νέα πνευματική αντίληψη, μια αναγέννηση των έντονων συναισθημάτων του Ενιαίου Συνόλου που συνειδητοποίησα ότι είχα βιώσει και θεωρούσα δεδομένα όταν ήμουν παιδί […]».
Οι περιγραφές της Άλις Γουόκερ (Alice Walker) είναι αντιπροσωπευτικές του ρόλου της γυναίκας κατά τις αρχές του προηγούμενου αιώνα οπότε και εκτυλίσσεται χρονικά το μυθιστόρημα. Διαβάζουμε για περιπτώσεις ξυλοδαρμού σαν αυτό να ήταν κάτι κανονικό, σαν αυτό να αποτελούσε ένα φυσιολογικό μέρος της καθημερινότητας. Τα δύο κορίτσια, οι πρωταγωνίστριες της Γουόκερ, παρά την απόσταση που τους χωρίζει καθώς η μία ζει στην Αφρική και η άλλη στην Αμερική, μοιράζονται στιγμές και επικοινωνούν μέσω επιστολών και θίγουν όλα τα θέματα που βιώνουν τόσο η μία όσο και η άλλη. Η αφήγηση της Γουόκερ που ξεκινά με το αγαπητέ Θεέ σαν κάθε φορά να επιχειρείται μια νέα κατάθεση ψυχής είναι μια προσπάθεια από μέρους της να απευθύνει τα όσα γράφει προς μια ανώτερη δύναμη, να εισακουστεί ο λόγος της, να δοθεί έστω και αργά η ελπίδα σε αυτούς τους ανθρώπους, σε αυτές τις γυναίκες που έχουν περάσει τόσα μαρτύρια κοντά σε άνδρες με επιθετική και βίαιη συμπεριφορά.
Μην λησμονούμε πάντως το βιβλίο αυτό δεν έρχεται από το πουθενά. Ένας ευφυής Αμερικανός πρόεδρος, ο Αβραάμ Λίνκολν, από νωρίς διέβλεψε τη νοσηρότητα της λευκής φυλής προς τους έγχρωμους και θέλησε πάση θυσία να αντιμετωπίσει αυτή τη μάστιγα που προκαλούσε χίλια δύο προβλήματα στην αμερικανική κοινωνία της εποχής του. Δυστυχώς το πρόβλημα δεν λύθηκε παρά μόνο στα χαρτιά αφού η κατάργηση της δουλείας ήταν ένα γράμμα κενού περιεχομένου και η δολοφονία του ήρθε να προσθέσει ακόμα ένα μελανό στίγμα στην ιστορία της χώρας. Ο ίδιος ο πρόεδρος πλήρωσε το τίμημα των πρωτοβουλιών του και την θέση του στο ζήτημα αυτό.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η ιστορία του ρατσισμού απέναντι στους έγχρωμους οδήγησε στην απομόνωσή τους και στην άνοδο της εγκληματικότητας καθώς η αποκοινωνικοποίησή τους και η περιθωριοποίησή τους από τα ίδια δικαιώματα ξύπνησε μέσα τους, όχι παράλογα, μια διάθεση για παρανομία και εκδίκηση έναντι των λευκών. Χρειάστηκε ένας ακόμα πρόεδρος να πληρώσει φόρο αίματος και να δολοφονηθεί και αυτός ήταν ο Τζον Κένεντι που είχε τη μοίρα του Λίνκολν σχεδόν έναν αιώνα μετά. Δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει την τεράστια αδυναμία της κοινωνίας να δεχτεί τους έγχρωμους στους κόλπους της, η σημερινή κατάσταση δεν έχει αλλάξει διόλου από τότε. Η Γουόκερ γράφει αυτό το βιβλίο με στόχο να ταράξει τα νερά για αυτό και αποτελεί ένα σημείο αναφοράς στην παγκόσμια λογοτεχνία, ένα μυθιστόρημα που αναδεικνύει θέματα διαχρονικά και επίκαιρα.
Αναμφίβολα, αν γυρίσουμε τον χρόνο πίσω διαπιστώνουμε πως η αμερικανική λογοτεχνία των έγχρωμων – ή μη- συγγραφέων, όπως η Μπίτσερ Στόου με την Καλύβα του Μπάρμπα-Θωμά, η Χάρπερ Λι με το Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια, ο Ραλφ Έλισον με τον Αόρατο άνθρωπο, ο Τζέιμς Μπάλντουιν με το Κουαρτέτο του Χάρλεμ, ο Γουίλιαμ Μέλβιν Κέλι με το βιβλίο του Ένας διαφορετικός τυμπανιστής, έχει μακραίωνη ιστορία και είναι παρούσα στο συγγραφικό γίγνεσθαι. Αυτά είναι μόνο μερικά από τα πιο αντιπροσωπευτικά μυθιστορήματα που έγραψαν ιστορία και η λίστα είναι ατελείωτη όπως και ο πόνος των ανθρώπων αυτών άλλωστε. Το μυθιστόρημα της Γουόκερ είναι βαθιά κοινωνικό και ανθρώπινο, καθώς η συγγραφέας καταθέτει στις σελίδες αυτές όλο τον παλμό από μια ζωή δύσκολη, σκληρή και άγρια, μια ζωή δύο έγχρωμων κοριτσιών που αναζητούν ισάξια την θέση στην κοινωνία, δύο κορίτσια που επιθυμούν να αντιμετωπίζονται ως ανθρώπινα όντα και όχι ως υπάρξεις ενός κατώτερου Θεού. Το μυθιστόρημα της Γουόκερ είναι μια ακόμα ευκαιρία σε χαλεπούς καιρούς, όπως οι σημερινοί, όπου η βία κατά των γυναικών βρίσκεται και πάλι σε έξαρση, να σκεφτούμε πως όλοι οφείλουμε να καταδικάσουμε τη βία αυτή από όπου και αν προέρχεται.
Αποσπάσματα από το βιβλίο «Το Πορφυρό χρώμα»
«Λες ότι ο Θεός είναι ματαιόδοξος; ρωτάω. Όχι, λέει. Όχι ματαιόδοξος, θέλει μόνο να μοιράζεται ό,τι είναι καλό. Νομίζω ότι ο Θεός τσατίζεται όταν περνάς μπροστά απ’ το πορφυρό χρώμα σε κάποιο χωράφι και δεν του δίνεις σημασία»
«Ο Θεός είναι μέσα σου και μέσα σ’ όλους τους άλλους. Έρχεσαι στον κόσμο με τον Θεό. Μα μόνο αυτοί που το γυρεύουν μέσα τους το βρίσκουν. Και μερικές φορές φανερώνεται ακόμα κι αν δεν το γυρεύεις ή δεν ξέρεις τι είν’ αυτό που γυρεύεις. Νομίζω ότι οι περισσότεροι το κάνουν όταν έχουν μπελάδες. Στενοχώριες. Όταν νιώθουνε σκατά»
Διαβάστε επίσης:
Άλις Γουόκερ – Το Πορφυρό χρώμα: Ένα βιβλίο ορόσημο για την αμερικανική λογοτεχνία