Το άγαλμα που λέγεται ‘Το βοσκόπουλο με το κουταβάκι’ και είναι γνωστό σαν ‘Προσφυγάκι’ βρίσκεται στην αίθουσα 29 του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.
Είναι μαρμάρινο, ύψους 63 πόντων και παριστάνει ένα βοσκόπουλο ξυπόλυτο που φοράει μόνο μία κάπα και κρατάει στην αγκαλιά του ένα σκυλάκι. Είδε το φως τον 1ο αι. π.Χ. και ανέβηκε πάλι στη γη της Ιωνίας το 1922 κατά την ανασκαφή στο Γεροντικό της Νύσσας κοντά στη Σμύρνη.
Το έφερε στην Ελλάδα ο αρχαιολόγος Κωνσταντίνος Κουρουνιώτης στη Μικρασιατική Καταστροφή και το παρέδωσε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
Λίγα λόγια για το έργο
Το έργο διαδραματίζεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο σήμερα και στα λιμάνια της Σμύρνης και του Πειραιά το 1922.
Τρεις επισκέπτες βρίσκονται μπροστά στο άγαλμα που λέγεται Προσφυγάκι και ανακαλύπτουν ότι οι πρόγονοί τους ήταν μαζί στο ίδιο καράβι που τους πήρε από τη Σμύρνη που καιγόταν. Κουβαλούσαν και οι τρεις ό,τι πολυτιμότερο είχαν. Ο αρχαιολόγος Κωνσταντίνος Κουρουνιώτης ένα αγαλματάκι, η Κυρά Λένη, μια Σμυρνιά νοικοκυρά, ένα εικόνισμα και μία συνταγή της γιαγιάς της και ο Κυρ Ιορδάνης, ένας Σμυρνιός νταής τον τζουρά του. Θυμούνται και μιλάνε για τους πρόσφυγες πατέρες, μητέρες, παππούδες και γιαγιάδες που μετά τον ξεριζωμό μόχθησαν και πρόκοψαν στις νέες τους πατρίδες και πλούτισαν την Ελλάδα με τις γνώσεις, τις δεξιότητες, τη μουσική, τα τραγούδια, τις μυρωδιές, τις γεύσεις, τα έθιμα και τις παραδόσεις τους.
Όλα αυτά που δένουν τις κοινωνίες των ανθρώπων και που η ανάμειξη τους γεννάει ένα καινούργιο πολιτισμό.
Τα αγάλματα ζωντανεύουν και αφηγούνται και αυτά τις δικές τους ιστορίες. Το Προσφυγάκι μιλάει για τον ξεριζωμό του, για το πως ήρθε από τη Σμύρνη τυλιγμένο σαν μωρό και νοσταλγεί την πατρίδα του. Η θύμηση της είναι βαθιά χαραγμένη στο μάρμαρο του και δεν θα την ξεχάσει ποτέ.
Κάποια αγάλματα ζουν ακόμα στα χώματα που γεννήθηκαν, όπως η κόρη Φρασίκλεια που βρέθηκε πριν λίγα χρόνια στο Μαρκόπουλο Αττικής ενώ κάποια άλλα όπως η Θέμις νομίζει πως κατοικεί ακόμα στον Όλυμπο και ο Αντίνοος ευνοούμενος αυτοκράτορα που έρχεται από την Βιθυνία.
Συντελεστές
Κείμενο: Γιάννης Καλατζόπουλος
Σκηνοθεσία: Αιμιλία Υψηλάντη-Βαγγέλης Βογιατζής
Μουσική: Παντελής Θαλασσινός
Χορογραφίες: Κατερίνα Ανδριοπούλου
Κοστούμια: Σπύρος Γκέκας
Σχεδιασμός Φωτισμών: Αλέξανδρος Αλεξάνδρου
Video-Προβολές: Κάρολος Πορφύρης
Ηχοληψία: Λέων Εσκενάζη
Διεύθυνση Παραγωγής: Άρτεμις Υψηλάντη-Ναπολέων
Βοηθός Παραγωγής: Πάνος Ιωαννίδης
Ηθοποιοί:
Θόδωρος Ιγνατιάδης, Μαρία Βλάχου, Μέμος Ρούσσος, Ανδρομάχη Μακρίδου, Έφη Σισμανίδου, Ειρήνη Ιωάννου-Παπανεοφύτου, Δημήτρης Νάστος
Διάρκεια: 70′
Παραγωγή: Καλλιτεχνική Εταιρεία ΑΡΓΩ
Η παράσταση αφιερώνεται στους δύο αρχαιολόγους που πολύ νοιάστηκαν και αγάπησαν το Προσφυγάκι, τον Χιώτη Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη και τον Λημνιό Χρήστο Μπουλώτη, ο οποίος με το βιβλίο του «Το άγαλμα που κρύωνε», γραμμένο για το Προσφυγάκι, μας έδειξε πως τα αγάλματα έχουν όνειρα, επιθυμίες, ενθυμίσεις και θησαυρούς καλά κρυμμένους μέσα στα βάθη της μαρμάρινης ή πήλινης καρδιάς τους, που το παιδί και ίσως μόνον αυτό, μπορεί να τα αφουγκραστεί.
Η Καλλιτεχνική Εταιρεία ΑΡΓΩ οργάνωσε 2 δράσεις σε συνεργασία με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο για νήπια και μαθητές δημοτικού στο Μουσείο στην αίθουσα 29 όπου φιλοξενείται το Προσφυγάκι. Οι δράσεις αυτές θα συνεχιστούν και από το φθινόπωρο.
Η Καλλιτεχνική Εταιρεία ΑΡΓΩ παρουσιάζει την παράσταση ‘’Το Προσφυγάκι’’ σε δήμους το καλοκαίρι και τη χειμερινή περίοδο 2022-2023 στο Θέατρο ΑΡΓΩ κάθε Κυριακή στις 11:00 για το κοινό και καθημερινές για τα σχολεία.
