Το «Σημείον Αντιλεγόμενον» του Σαίρεν Κίρκεγκορ είναι μια καταβύθιση στις πραγματικές διδαχές του Χριστού

Η έντονη καθημερινότητα και τα μικροπροβλήματά της δυστυχώς έχουν αποπροσανατολίσει τον σημερινό άνθρωπο από την ίδια την σκέψη και τον συλλογισμό, από την θρησκεία και την φιλοσοφία της. Η φιλοσοφία γίνεται αδιαμφισβήτητα το απαραίτητο εργαλείο για να αντιληφθούμε αλλιώς τη ζωή στο σύνολό της, τις χαρές και τις λύπες της. Μελετώντας φιλοσοφία δεν σημαίνει πως κινητοποιείται κάποιος αυτόματος μηχανισμός που μεταβάλλει με το πάτημα ενός κουμπιού τη διάθεση μας προς το καλύτερο, οδηγώντας μας στην ευδαιμονία μας από τη μια στιγμή στην άλλη. Είναι μια διαρκής διαδικασία προσπάθειας αλλαγής θέασης των πραγμάτων, ένας άλλος εναλλακτικός τρόπος που μόνο θετικά μπορεί να μας προσφέρει γιατί έτσι θα κατανοήσουμε το πραγματικό νόημα της ύπαρξής μας και της παρουσίας μας στον κόσμο.

Πολλές φορές θεωρούμε τη φιλοσοφία ως ένα στοιχείο πολυτέλειας, κάτι όχι και τόσο άμεσα αναγκαίο στην καθημερινότητά μας, χανόμαστε στα πιο απλά πράγματα και αναζητούμε λύσεις υλικές που θα μας βγάλουν από το αδιέξοδο ενός συναισθηματικού κενού ή μιας αποτυχίας. Έχουμε κατά νου τη φιλοσοφία ως κάτι παντελώς θεωρητικό που το προσπερνάμε γιατί η ουσία βρίσκεται αλλού, στα πιο άμεσα και απτά. “Η φιλοσοφία μου χάρισε την ετοιμότητα να αντιμετωπίσω οποιαδήποτε στροφή της μοίρας” θα μας πει ο Διογένης ο Κυνικός και πόσο δίκιο έχει. Διαβάζοντας κλασικούς και σύγχρονους φιλοσόφους δεν κερδίζουμε απλά την επαφή με ένα βιβλίο, ερχόμαστε σε επαφή με μια ολόκληρη κοσμοθεωρία για το πώς κινούμαστε, τι σκεφτόμαστε, πώς αντιδρούμε σε δυσκολίες και προβλήματα που εμφανίζονται.

Ένα πόνημα βαθιάς φιλοσοφικής και θρησκευτικής αξίας που τοποθετεί τον Χριστό στο σωστό πλαίσιο της ιστορίας

Με έντονη τη θρησκευτική διάσταση στην σκέψη του και τον συλλογισμό του καθώς και την προσήλωσή του στις επιταγές της χριστιανικής πίστης, ο Σαίρεν Κίρκεγκορ (Soren Kierkegaard), εμπνέεται από τον φιλοσοφικό λόγο του Σωκράτη και υπηρετεί τον απλό άνθρωπο. “Οι άνθρωποι απαιτούν ελευθερία λόγου σαν αντιστάθμισμα στην ελευθερία σκέψης που σπάνια χρησιμοποιούν”. Το έργο του αποτελεί οδηγό για φιλοσόφους αλλά και συγγραφείς που θα ακολουθήσουν, τόσο στο 19ο αιώνα όσο και στον 20ο. Διαφαίνεται και η επιρροή του στον ιψενικό κόσμο καθώς και ο Ίψεν εμμένει και αυτός στις έννοιες της εσωτερικότητας και της πίστης, έννοιες από τις οποίες ο σύγχρονος άνθρωπος όλο και απομακρύνεται. Μάλιστα, ο Ίψεν τον μελέτησε και είναι αυτός που παρουσίασε το έργο του σε ολόκληρη την Σκανδιναβία.

Στο σπουδαίο αυτό βιβλίο, μεταφρασμένο και επιμελημένο από τον Χρήστο Μαρσέλλο, ο Χριστός και το πέρασμά του από το μάταιο τούτο κόσμο είναι το θέμα συζήτησης και ανάλυσης από έναν πολύ σπουδαίο στοχαστή και φιλόσοφο, τον Σόρεν Κίρκεγκαρντ. Ο φιλόσοφος ασχολείται με το φιλοσοφικό και θρησκευτικό πλαίσιο της έννοιας και της προσέγγισης του Χριστιανισμού με επίκεντρο τον ίδιο τον Χριστό ως πρόσωπο και φυσιογνωμία. Τα ερωτήματα που έχουν τεθεί ανά τους αιώνες και τα χρόνια πολλά γύρω από την αποστολή του Χριστού και την παρουσία του επί γης. Ποιος ο ρόλος του και ποια η δική του οπτική των πραγμάτων, ποια η πραγματική ουσία της αποστολής του και πώς ο σύγχρονος άνθρωπος αποφάσισε να τον αντιμετωπίσει; Ο Χριστός βρίσκεται στο σημείο αντιλεγόμενο, δηλαδή σε εκείνο το σημείο της εμφάνισής του ως ανθρώπου που πονά ενώ είναι Υιός του Θεού και αυτό συμβαίνει για να μπορέσει να δώσει στον κοινό άνθρωπο να κατανοήσει πως έρχεται θνητός μεταξύ θνητών για να ζήσει, να καταδικαστεί και να μαρτυρήσει.

Η διδασκαλία του Χριστού υπήρξε πολύ σημαντική, πρωτοπόρα, πανανθρώπινη, τρυφερή και ο χριστιανισμός είναι συνυφασμένος με το πρόσωπο του Χριστού και τα όσα πρεσβεύει. Ο Χριστός και τα μηνύματα που άφησε από το πέρασμά του στη γη τόσο με τη δράση του όσο και με την γαλήνη του χαρακτήρα του έχει αποτελέσει σημείο αναφοράς για τον Κίρκεγκορ που στο βιβλίο αυτό προσπαθεί να μεταλαμπαδεύσει τη θεωρία του πως ο Χριστός δεν επιθυμούσε να είναι αναγνωρίσιμος όπως επιθυμούσαν αυτοκράτορες, στρατηγοί και άλλοι κοινοί θνητοί. Ο Χριστός υπήρξε ένα πρόσωπο που διακαώς ήθελε να μένει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας – όπως θα λέγαμε με σύγχρονους όρους – και για αυτό έδρασε στη σκιά, χωρίς να επιβάλλει τη γνώμη του αλλά προσπαθώντας να στείλει τα δικά του μηνύματα σε μια ανθρωπότητα που βάδιζε προς την απόλυτη απώλεια συνείδησης, σε μια εποχή που ήξερε πως ουδείς θα αναγνώριζε το έργο του. Και όμως προσγειώθηκε από τους ουρανούς ως απεσταλμένος για να βάλει το δικό του λιθαράκι παρά το τραγικό προδιαγεγραμμένο τέλος του.

Ακούμε πολλές φορές και διαβάζουμε από τους αποστόλους και άλλους που τον ακολούθησαν αλλά τελικά διαστρέβλωσαν τα λεγόμενά του να βάζουν στο στόμα του λόγια που δεν είχε πει και δεν θα μπορούσε να είχε πει. Αυτό άλλωστε ισχυρίζεται και ο Δανός στοχαστής, πως όσα ο Χριστός πίστευε δεν έχουν πολλές φορές σχέση με αυτά που πίστευαν οι άνθρωποι για εκείνον. Το πίστευε και μη ερεύνα για παράδειγμα είναι μια τόσο εσφαλμένη διδαχή όσο και η θεωρία πως η γη δεν κινείται και για την οποία καταδικάστηκε ο Γαλιλαίος. Ο Χριστός δεν θα μπορούσε να μην θέτει υπό αμφισβήτηση ακόμα και τον ίδιο του τον εαυτό, άρα η σωστή απόδοση της φράσης είναι πίστευε και μη, ερεύνα. Δηλαδή, ό,τι και αν σας δηλώνω εσείς να είστε υπό μόνιμη έρευνα και αναζήτηση, ένα εντελώς διαφορετικό και αντιστραμμένο πλαίσιο από αυτό που οι διάφοροι κληρικοί του προσέδιδαν.

Ο Κίρκεγκορ είναι τόσο διαχυτικός αλλά και τόσο σαφής και αναλυτικός που ο αναγνώστης στέκεται ενεός στο μέγεθος της σκέψης του. Οι σύγχρονοι φιλόσοφοι, παράθεση των σκέψεων των οποίων διαβάζουμε στο άρτιο και πολύ εμπεριστατωμένο επίμετρο από τον Χρήστο Μάρσελλο, θέτουν τα δικά τους πορίσματα. Επειδή δεν υπάρχει πουθενά παρθενογένεση το επίμετρο είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να γνωρίσουμε την ιστορία της φιλοσοφικής και θεολογικής προσέγγισης περί του ατόμου του Χριστού μέσα από τα μάτια και το πρίσμα επιφανών προσωπικοτήτων, όπως είναι ο Έγελος, ο Σέλλινγκ, ο Καντ, ο Σπινόζα, καθένας εκ των οποίων ξετυλίγει τη δική του θεωρία και ανάλυση.

Αποσπάσματα από το βιβλίο

«Αν ο Χριστός είναι αληθινός θεός, πρέπει να είναι αγνώριστος, ντυμένος την αγνωρισία, και αυτό είναι η άρνηση της ευθύτητας»

«Τί σημαίνει να υπάρχεις, είναι τελείως ξεχασμένο. Κάθε επικοινωνία με υπαρξιακό χαρακτήρα προϋποθέτει αυτόν που την κάνει ͘ με άλλα λόγια, η επικοινωνία αναδιπλώνεται μέσα σ’ αυτόν που την κάνει ͘ υπάρχοντας κανείς σε μέσα σε αυτό που καταλαβαίνει, το αναδιπλώνει»

Διαβάστε επίσης: 

Σημείον Αντιλεγόμενον: Ένα βιβλίο για τον Χριστιανισμό από τον Σαίρεν Κίρκεγκωρ