Την Κυριακή το βράδυ ολοκληρώθηκε (;) η σειρά του BBC «Sherlock», με τον Benedict Cumberbatch στον ομώνυμο εμβληματικό ρόλο και τον Martin Freeman στο ρόλο του γιατρού Watson. Η σειρά των Mark Gatiss (που υποδύεται και τον αδερφό Mycroft) και Steven Moffat (σεναριογράφο και του Dr. Who) ξεκίνησε το 2010 ως μια ανανεωμένη και ‘’σύγχρονη’’ διασκευή της θρυλικής και πολυαγαπημένης σειράς αστυνομικών μυθιστορημάτων του Sir Arthur Conan Doyle.
Το πρώτο επεισόδιο του 4ου κύκλου («The six Thatchers») έφτασε τα 8 εκ. θεατές και η σειρά θεωρείται μια από τις πιο πετυχημένες μεταφορές του ευφυή ντεντέκτιβ στην ιστορία- σαφώς ανώτερη του αμερικάνικου ομόλογου της «Elementary» και των (πολλών) τηλεοπτικών εμφανίσεών του τα τελευταία είκοσι χρόνια.
Ο Sherlock άλλωστε εμφανίστηκε στην λεγόμενη «χρυσή εποχή» της τηλεόρασης, όπου η πληθώρα των πολύ ποιοτικών τηλεοπτικών σειρών άλλαξε σε μεγάλο βαθμό την έννοια της οικιακής διασκέδασης. Σκηνοθέτες, σεναριογράφοι και ηθοποιοί, που άλλοτε μπορεί να θεωρούσαν την τηλεόραση ως ένα χώρο «από το τελευταίο ράφι» για να εργαστούν, άρχισαν να ενώνουν συστηματικά τις δημιουργικές δυνάμεις τους για να κατασκευάσουν ολοκληρωμένους μύθους με αισθητικές και σεναριακές καινοτομίες. Για πολλούς από αυτούς, μια πετυχημένη τηλεοπτική σειρά μπορεί να είναι και το «διαβατήριο» για το star system: Ο αγαπημένος ηθοποιός Benedict Cumberbatch εκτινάχθηκε μέσα από τον θρυλικό ήρωα, φτάνοντας σήμερα να είναι ένας από τους πιο ακριβοπληρωμένους και δημοφιλείς ηθοποιούς του πλανήτη.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ειδικότερα, στο τέλος του 2ου κύκλου της και την βουτιά θανάτου του Sherlock, η σειρά απέκτησε τεράστια φήμη στο διαδίκτυο, που αγωνιούσε να καταλάβει πως σώθηκε ο Sherlock και που θα πήγαινε από εκεί και πέρα η ιστορία. Αυτό ήταν αρκετό για να κάνει τους επόμενους δυο κύκλους σίγουρες εμπορικές επιτυχίες- και μόνο η γνωστή μανιέρα του Benedict-Sherlock με τα twitter του, τα deductions του και τις προσβολές του ήταν αρκετή για να περιμένει το κοινό καρτερικά ακόμα και δυο χρόνια για να δει ένα καινούριο επεισόδιο (λόγω των υποχρεώσεων των πρωταγωνιστών). Σε αυτό όμως ακριβώς το σημείο, οι ίδιοι οι δημιουργοί της σειράς «τεμπέλιασαν» πάνω στο μαξιλαράκι της επιτυχίας. Η πραγματικότητα είναι πως, με αποκορύφωμα το τελευταίο επεισόδιο, τα τελευταία έξι επεισόδια του Sherlock, όχι μόνο δεν έχουν σχέση με τα έξι πρώτα, αλλά χωρίς τα πρώτα θα ήταν μια εκβιασμένη, πρόχειρη, κακογραμμένη σειρά που δεν ξέρει τι ακριβώς να κάνει με το λαμπερό υλικό της.
Ανατολικοί άνεμοι
[spoilers για τα τελευταία επεισόδια]
Η σειρά Sherlock βασιζόταν από την αρχή στο να απλώνει μια σειρά από φαινομενικά αταίριαστα παράλληλα νήματα, τα οποία στο τέλος «δένουν» οργανικά, ύστερα από την εφαρμογή της ευφυούς μεθόδου του αντικοινωνικού ντεντέκτιβ. Το ζητούμενο ήταν πάντα αυτή ακριβώς η ευφυής μέθοδος (επαγωγική-deduction, ασχέτως αν ο αυθεντικός λογοτεχνικός Sherlock λειτουργούσε με την απαγωγική-abduction) που ανακατασκεύαζε κάθε φορά το ίδιο το επεισόδιο, μπλοφάροντας πολλές φορές και παίζοντας με τις προσδοκίες των θεατών. Όπως σωστά παρατηρήθηκε πολύ πρόσφατα, οι δυο τελευταίοι κύκλοι ‘’ανάγκασαν’’ τον Sherlock να χρησιμοποιεί όλο και λιγότερο την ευφυία του και όλο και περισσότερο τις γροθιές του (βλ. 4.1) ή το όπλο του (βλ. 3.3), χάνοντας στην πραγματικότητα στο παιχνίδι της ευφυίας από τους αντιπάλους του. Ο Sherlock Holmes γινόταν όλο και περισσότερο κάτι σαν James Bond. Αυτό όμως αφορά και τον ίδιο ως ήρωα αλλά και την σειρά.
Όποιος δεν έχει μυαλό, έχει πόδια – ο Sherlock αποχαιρετά το τηλεοπτικό του σύμπαν σε ένα μοντάζ που καταλήγει με τον ίδιο να τρέχει μαζί τον Watson. Οι δημιουργοί της σειράς, άθελά τους (;) πρόβαλλαν πάνω στον ήρωά τους τα ολόδικά τους προβλήματα. Άλλωστε, αποφάσισαν να «δέσουν» μια σειρά από επεισόδια και παράλληλες ιστορίες με μια εντελώς τραβηγμένη, κακώς νοούμενη «χολιγουντιανή» λύση, με την χαμένη αδερφή των Holmes, την Eurοs.
H Euros είναι η πιο έξυπνη, η πιο μοχθηρή, η πιο ικανή από κάθε πιθανό εχθρό του Holmes. Για την ακρίβεια, φάνηκε να είναι πίσω από όλα, κάθε πιθανή και απίθανη υπόθεση, ακόμα και πίσω από την πρότερη νέμεσις, τον Jim Moriarty. Αλλά ακόμα και αν αυτό το εντελώς τραβηγμένο φινάλε είναι από μόνο του πρόβλημα, η ίδια η έκβαση της τελευταίας μονομαχίας απομακρύνεται από κάθε πιθανό στοιχείο που έκανε τον Sherlock μια δημοφιλή και αγαπημένη σειρά.
Από έξυπνα και γεμάτα ανατροπές σενάρια ο Sherlock έγινε λίγο action hero και τελικά κατέληξε ως κεντρική φιγούρα σε ένα επεισόδιο που μεγαλύτερη σχέση έχει με τα Saw (σαδιστικά παιχνίδια από κάποιον κακό ενορχηστρωτή) παρά με υποθέσεις μυστηρίου. Το τελευταίο επεισόδιο κινείται με τεράστια αυτοπεποίθηση και μαεστρία στο μοντάζ και την σκηνοθεσία, αλλά δεν μπορεί με τίποτα να κρύψει την σεναριακή του ένδεια. Δεν υπάρχει ιστορία στην πραγματικότητα- η καθιερωμένη ‘’μπλόφα’’ ακυρώνει όχι απλά τα 90 λεπτά του επεισοδίου, αλλά διαβρώνει και την ουσία του τηλεοπτικού μύθου του Sherlock.
Τέλος εποχής (;)
Πιθανότατα οι δημιουργοί της σειράς θα επαναφέρουν το cast για κάποιο επετειακό επεισόδιο. Αυτό μπορεί να γίνει σε ένα χρόνο ή και σε δέκα χρόνια (άλλωστε είχαν αναφέρει κάποτε πως θα ήθελαν να τους δουν γερασμένους σε ένα επεισόδιο). Η σειρά θα μείνει στην μνήμη περισσότερο για τα επεισόδια του 2ου κύκλου (με αποκορύφωμα τα 2.1 και 2.3) και τα τελευταία μάλλον θα ξεχαστούν. Όμως, με τον τρόπο του, ο Sherlock περιγράφει και την πορεία της «χρυσής εποχής» της τηλεόρασης που βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: Ξεκίνησε με ενθουσιασμό και διάθεση καινοτομίας και πέτυχε να συσπειρώσει ένα τεράστιο κοινό που ξανά-αγάπησε την τηλεόραση (πρώτη σεζόν), έφτασε σε μια καλλιτεχνική και εμπορική κορυφή (δεύτερη σεζόν) και ύστερα καλέστηκε να ‘’διατηρήσει τα κεκτημένα’’ (τρίτη σεζόν) και να ‘’εξαργυρώσει’’ (τέταρτη σεζόν). Είναι φανερό πως από την στιγμή που ξεθώριασε η προσήλωση στο μύθο και την δημιουργία, η σειρά «τραβήχτηκε» για να συνεχίσει χωρίς να είναι από φυσικού της. Κάπως έτσι αντιμετωπίζουν όμως και πολλοί δημιουργοί τις σειρές τους (ή πλατφόρμες τις σειρές τους ολόκληρες). Η τηλεόραση όσο παράγει αριστουργήματα (το τελευταίο όμως πότε να ήταν άραγε;) τόσο «μπουκώνει» από τίτλους και σειρές, κάνοντας αδύνατο για το κοινό να μπορεί να παρακολουθήσει.
Ο πρώιμος ριζοσπαστισμός του Sherlock (σκηνοθετικά και σεναριακά) μετατράπηκε σε αναζήτηση ευκολιών και εκβιαστικών δραματουργικά λύσεων. Θα ήταν καλύτερο ίσως να μην είχαμε γνωρίσει ποτέ την Euros και το Sherrinford και να είχαμε μείνει στο πρώτο επεισόδιο του τρίτου κύκλου, εκεί δηλαδή που ο Sherlock μας έδειξε (;) πως επιβίωσε της αναμέτρησής του με τον Jim Moriarty και they live happily ever after.
Υ.Γ. Έγινε πολύ παιχνίδι με τις προσδοκίες ότι ο ‘’χαμένος αδερφός’’ θα ήταν ο Tom Hiddleston (ο Loki των Avengers). Φυσικά η σειρά μπλόφαρε και εκεί, μα ήταν για καλό: Η τηλε-νουβέλα The Night Manager χαρίζει στον Hiddleston έναν πολύ ωραίο ρόλο. Μαζί του είναι και ο Hugh Laurie, ο οποίος με τον Dr. House ενσάρκωσε τον πιο πιστό και αυθεντικό Sherlock Holmes της τηλεόρασης.