Η εβραϊκή νεοτερικότητα ξετυλίχτηκε μεταξύ Διαφωτισμού και Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ανάμεσα στις ζυμώσεις που προετοίμασαν τη Χειραφέτηση και στο τραύμα που επέφερε η ναζιστική γενοκτονία. Άνθισε μέσα στους δυο αυτούς αιώνες με επίκεντρο την Ευρώπη, δημιουργώντας ένα ασυνήθιστο κύμα πνευματικού, λογοτεχνικού, επιστημονικού και καλλιτεχνικού πλούτου. Όμως η διαδρομή της εβραϊκής νεοτερικότητας εξαντλήθηκε. Αφού είχαν σταθεί βασική εστία της κριτικής σκέψης του δυτικού κόσμου, οι εβραίοι βρέθηκαν, με μια παράδοξη αντιστροφή, στην πλευρά της κυριαρχίας.
Οι διανοούμενοι ανακλήθηκαν στην τάξη και οι ανατρεπτικοί εξημερώθηκαν, μερικές φορές μεταλλάχθηκαν σε συντηρητικούς. Ο αντισημιτισμός έχει πάψει να διαμορφώνει τις εθνικές κουλτούρες, παραχωρώντας τη θέση του στην ισλαμοφοβία, την κυριότερη μορφή ρατσισμού στις απαρχές του 21ου αιώνα. Η μνήμη του Ολοκαυτώματος αναδείχτηκε σε «πολιτειακή θρησκεία» των φιλελεύθερων δημοκρατιών μας, μετατρέποντας τον πρώην «παρία λαό» σε αξιοσέβαστη και διακεκριμένη μειονότητα, ενσάρκωση μιας ιστορίας που προσφέρει το κριτήριο με το οποίο η δημοκρατική Δύση μετράει τις ηθικές της αρετές.
Σ’ ένα τολμηρό και πανοραμικό δοκίμιο, ο Enzo Traverso αναλύει αυτή την ιστορική μεταμόρφωση. Στόχος του δεν είναι να καταδικάσει ή να αθωώσει, αλλά να κάνει τον απολογισμό μιας ολοκληρωμένης πια εμπειρίας για να διασώσει τον πυρήνα της κληρονομιάς της, που απειλείται τόσο από τη στείρα αγιοποίηση όσο και από τον συντηρητικό σφετερισμό της.
Enzo Traverso
Ο Enzo Traverso γεννήθηκε στο Γκάβι (Πιεμόντε) το 1957. Σπούδασε ιστορία στο Πανεπιστήμιο της Γένοβας και ολοκλήρωσε το διδακτορικό του το 1989 στην École des Hautes Études en Sciences Sociales, κάτω από την εποπτεία του Michael Löwy. Αφού δίδαξε, για πολλά χρόνια, στο Πανεπιστήμιο της Πικαρδίας «Jules Verne», στην Αμιέν, είναι σήμερα καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ της Νέας Υόρκης. Παρεμβαίνει συχνά, με άρθρα του, στις ιστορικές και πολιτικές διαμάχες του καιρού μας.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Στα ελληνικά έχουν κυκλοφορήσει, από τις εκδόσεις μας, τα βιβλία του Διά πυρός και σιδήρου: Περί του ευρωπαϊκού εμφυλίου πολέμου, 1914-1945 (2013), Οι ρίζες της ναζιστικής βίας: Μια ευρωπαϊκή γενεαλογία (2013), Τι απέγιναν οι διανοούμενοι; (2014), Η ιστορία ως πεδίο μάχης: Ερμηνεύοντας τις βιαιότητες του 20ού αιώνα (2016), Αριστερή μελαγχολία: Η δύναμη μιας κρυφής παράδοσης (2017) και Τα νέα πρόσωπα του φασισμού (2017). Άλλα σημαντικά έργα του: Les marxistes et la question juive. Histoire d’un débat 1843-1943 (με πρόλογο του Pierre Vidal-Naquet, 1990), Les Juifs et l’Allemagne. De la «symbiose judéo-allemande» à la mémoire d’Auschwitz (1992), Le passé, modes d’emploi. Histoire, mémoire, politique (2005). Έχει επιμεληθεί, μεταξύ άλλων, την έκδοση του τόμου Le totalitarisme. Le XXe siècle en
débat (2001).