Έρωτας, πάθος, σαγήνη, flapper girls που χορεύουν έξαλλα, πίνουν και καπνίζουν υποδέχονται το κοινό στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» του Δήμου Αθηναίων.
Η έκθεση “Το βιολί του Ingres – Μια ωδή στη «Νέα Γυναίκα»” πραγματοποιείται με την υποστήριξη του «Σπίτι του Ηθοποιού».
Οργάνωση-Επιμέλεια: Ευαγγελία Καϊράκη
Επιστημονικοί συνεργάτες: Νίκος Χιωτίνης, Ελένη Παπαγιαννοπούλου, Γιάννης Κακουλίδης
Συμμετέχουν οι εικαστικοί:
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Handsphere/Aikaterini Kondyli / Χρήστος Αλατσάκης /Ιωάννης Αντωνόπουλος /Μαγδαληνή Αστέρη /Ειρήνη Βαζούκου /Μαργαρίτα Βασιλάκου/Ελένη Βογιατζάκη /Μαγδαληνή Βογιατζή /Ντίνα Γεωργαλά /Καλομοίρα Γιαντζίκη /Αγγελική Γκιώνη /Βασίλης Γκούμας /Κατερίνα Γούναρη/ Ευγενία Δρίτσα-Καλογεράκη /Θεόδωρος Ελευθεριάδης /Μαρίλη Ζαρκάδα /Κρυσταλλία Ιωαννίδου /Θέτις Ιωάννου /Έλενα Καλαποθάκου /Θεόδωρος Κεμίδης /Θεοδώρα Κοκκίνου /Τίνα Κόντογλη /Μαρίνα Κορέλλη /Γρηγόρης Κούκης /Σοφία Μανιατάκη /Έφη Μάνου /Ελεάννα Μαρτίνου /Ευάγγελος Ματζαμούρτος /Νικόλας Μινισάλλι /Χριστίνα Μιχαλοπούλου /Δήμητρα Μπακογιαννάκη /Ιωάννα Μπέτση /Λαμπρινή Μποβιάτσου /Ντιάνα Νασιοπούλου /Γιάννης Νομικός /Κωνσταντίνα Ντζιαβού /Αθανάσιος Οικονόμου /Σωτηρία Ορφανού /Δέσποινα Πανταζή /Ελένη Παπαγιαννοπούλου/Ηλίας Παπανικολάου /Αγλαΐα Πειθή /Ντίνος Πετράτος /Τζένη Πετροπούλου /Μαρίνα Ροβίθη /Ορέστης Ρούτσος /Σπύρος Ρωμάνος /Νατάσα Σαβράνη /Βιβέττα Σαρρή / Ρανιώ Σαρρή /Σοφία Σταύρου /Γιάννης Στεμπίλης /Κυριακή Τζίμου /Αντιγόνη Τζιόρα/Γιάννης Τζομάκας /Μαρία Τοξαβίδη /Βίκυ Τσομάκου /Σοφία Φουντουλάκη /Νικόλας Φωτιάδης /Κατερίνα Χατζή /Χιωτίνης Νίκος/Ελευθερία Χριστάκη (by free)
1924. Στο στούντιο της rue Compagne-Premiere, η Γαλλίδα ερωμένη του Man Ray και μούσα της avant-garde, Alice Ernestine Prin, γνωστή στους καλλιτεχνικούς κύκλους των “annees folles” ως Kiki de Montparnasse, ποζάρει γυμνή με τα δύο f holes κλειδιά ζωγραφισμένα στην πλάτη της, φορώντας ένα ανατολίτικο τουρμπάνι. {…} Με σημείο αναφοράς το Λουτρό (The Valpincon bather, 1808, Λούβρο) του Jean-Auguste-Dominique Ingres (1780-1867), ο Man Ray εγχειρίζει ανενδοίαστα τη μούσα του σαν έγχορδο όργανο προς χρήση, στηλιτεύοντας με τη λεπτή ντανταϊστική του ειρωνεία την εργαλειοποίηση του γυναικείου σώματος σαν σκεύος ηδονής.
Κάποια χρόνια προτού ο Man Ray παρουσιάσει το έργο του στο αναγνωστικό κοινό του Παρισίου, η Μαρίκα Κοτοπούλη (1887-1954), θα ανέβαινε σαν σουφραζέτα στη σκηνή φορώντας κοντή φούστα, σακάκι και κρατώντας μαγκούρα, για να ερμηνεύσει με μπρίο στο σόλο της τη «Νέα Γυναίκα» σε στίχους των Γιώργου Τσοκόπουλου και Μπάμπη Αννίνου. Το τραγούδι, που πρωτοπαρουσιάστηκε στην επιθεώρηση «Παναθήναια 1908» έμελλε να είναι -έστω και άτυπα- μέσω της επιθωρησιακής σάτιρας-το πρώτο εγχώριο φεμινιστικό μανιφέστο, που απέπνεε αφενός την ευφορία και το αναγεννησιακό κλίμα της αθηναϊκής «μπελ επόκ» και προοικονομούσε, μέσα από τους στίχους, που τότε, βέβαια, προκαλούσαν τον «γέλωτα», την έμφυλη ισότητα, όχι μόνο σε επίπεδο θεσμικών προνομίων, αλλά και σε θέματα σεξιστικά, ως προς τους ηθικούς κώδικες, την ενδυμασία και το δημόσιο φέρεσθαι. {….}
Η «Νέα Γυναίκα» του επιθεωρησιακού λιμπρέτου που απεχθάνεται «τα βέλα και τα καπέλα», πατώντας πόδι στην ανδρική παντοδυναμία, αποδομεί ουσιαστικά τη στερεοτυπική εικόνα της σεμνότυφης οικοδέσποινας της μπουρζουαζίας με το λευκό δέρμα, την πλούσια σάρκα, τους στενούς κορσέδες, το πιάνο και τα εργόχειρα και ευαγγελίζεται τη μοντέρνα «μαντμουαζέλα» του Μεσοπολέμου, το flapper girl των καρτ ποστάλ των βερολινέζικων καμπαρέ, που χορεύει προκλητικά στον ρυθμό του τσάρλεστον, κόβει τα μαλλιά a la garcon, μακιγιάρεται έντονα στα μάτια, τα χείλη και τα μάγουλα με «χρώμα ροδαλόν», καπνίζει μακρά πίπα και πίνει αλκοόλ.
{…} Οι «θεατρίνες»- οι ηθοποιοί της πρόζας και του μουσικού θεάτρου, ορθότερα, καθώς ο όρος «θεατρίνα» έχει μια σκωπτική χροιά – ήταν ουσιαστικά οι πρώτες που μπορούσαν να κρατήσουν τσιγάρο, να κυκλοφορούν δημόσια με έξωμη περιβολή ή χωρίς μεταξωτές κάλτσες με «ακάλυπτην την κνήμην» ή να εμφανίζονται ακόμη και με μαγιό στη σκηνή και να ελευθεροστομούν, παραβλέποντας τη διακριτική επιτήρηση της πολιτείας, που τις ανάγκασε το 1917 να υποβληθούν μέχρι και σε υγειονομική εξέταση. (!) Μαρίκα Κοτοπούλη, Κυβέλη, Κατερίνα Ανδρεάδη, Ζαζά Μπριλάντι, αδελφές Καλουτά, Ζωζώ Νταλμάς και πολλές άλλες αρτίστες των μπουλουκιών και των αυτοσχέδιων βαριετέ, μέσα από επαγγελματικά ταξίδια και περιοδείες στην Ευρώπη, την Εγγύς και τη Μέση Ανατολή έρχονται σε επαφή τα θεάματα των καμπαρέ, τα σύγχρονα κελεύσματα στη μόδα, αλλά και με τον κοσμοπολίτικο ερωτισμό, σηκώνοντας άτυπα πρώτες την παντιέρα για την ερωτική απελευθέρωση και την έμφυλη ισότητα στη συλλογική συνείδηση.
Πρόθεση της έκθεσης είναι να διασκευάσει εικαστικά την κατίσχυση της ηθικής φιλοσοφίας του φεμινισμού πάνω στις σεξιστικές προκαταλήψεις ως προς τον γυναικείο ερωτισμό, με το «βιολί του Ingres» να δονεί με το δοξάρι την παλλόμενη κοινωνικά περίοδο του Μεσοπολέμου και τον ρυθμό της «Νέας Γυναίκας» του Θεόφραστου Σακελλαρίδη να ηχεί -ξανά και ξανά -με αβανταδόρικα «μπιζ» από τις τρεις σχισμές του αντηχείου του.
Ευαγγελία Θ. Καϊράκη
Ms Ιστορικός της Τέχνης ΕΚΠΑ
Μέλος της ΕΕΙΤ
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Τζιόρα Αντιγόνη, Personal moment, Λεπτομέρεια του έργου