Το βιολί του Ρότσιλντ – Άντον Τσέχοφ: Κριτική βιβλίου

Σε μια πολυτελή έκδοση από τις εκδ. Άγρα κυκλοφορεί το διήγημα του Άντον Τσέχοφ «Το βιολί του Ρότσιλντ», σε μετάφραση, από τη ρωσική γλώσσα, της Αλεξάνδρας Ιωαννίδου. Στις καλαίσθητες γαλάζιες σελίδες του βιβλίου, τυπωμένες με μεταλλικά στοιχεία της μονοτυπίας, περιλαμβάνεται επίσης ένα βιογραφικό του συγγραφέα, κατατοπιστικό για τις εμπειρίες της ζωής του μεγάλου Τσέχοφ.

Ο Γιακώβ, ένας εβδομηντάχρονος κατασκευαστής φέρετρων ζει σε μια κωμόπολη στην οποία οι θάνατοι έχουν λιγοστέψει δραματικά γεγονός που έχει άμεση επίπτωση στη δική του ζωή και στις δουλειές του. Με μοναδική παρηγοριά το περίφημο βιολί του ο Γιακώβ συμμετέχει σε μια εβραϊκή ορχήστρα και παίζει βιολί σε κοινωνικές εκδηλώσεις για να αυξήσει τα έσοδά του. Παρόλο που είναι ένας ικανότατος μουσικός και οι συνάδελφοί του τον εκτιμούν γι’ αυτό ο ίδιος επιλέγει την εσωτερική του απομόνωση, αποφεύγοντας τις συναναστροφές ακόμα και με τους μουσικούς της ορχήστρας. Ανάμεσά τους βρίσκεται και ο Ρότσιλντ, ένας κάτισχνος φλαουτίστας με τον οποίο ο Γιακώβ νιώθει θυμό και τον αποφεύγει συνεχώς.

Ο Γιακώβ θα ανατρέψει αυτή την προσωπική του στάση ζωής όταν η γυναίκα του θα αρρωστήσει και θα πεθάνει ύστερα από λίγο καιρό. Μετά το θάνατό της και την οικονομική τελετή της κηδείας της ο Γιακώβ θα νιώσει την αδήριτη μοναξιά να τον καταπλακώνει. Η κατάθλιψη που θα του φέρει η απώλεια της γριάς γυναίκας του θα είναι ο λόγος για τον οποίο θα αρρωστήσει και ο ίδιος και θα τον φέρει κοντά στο δικό του τέλος.

Όλη αυτή η περιπέτεια θα τον οδηγήσει να κρίνει εκ νέου το παρελθόν και τις διαπροσωπικές του σχέσεις. Η παρατήρηση του κόσμου μέσα από το φίλτρο της απώλειας και του θανάτου γίνεται με διεξοδική μεθοδικότητα και αναγκάζει τον Γιακώβ να σκεφτεί για τη ζωή του με νέα δεδομένα και να αναρωτηθεί τελικά: «Γιατί οι άνθρωποι εμποδίζουν ο ένας τον άλλο να ζήσουν;»

Ο Γιακώβ λίγο πριν από το δικό του τέλος θα χαρίσει το βιολί του στον Ρότσιλντ και ο φλαουτίστας θα παίζει πια μόνο με αυτό σε μια ένδειξη ευγνωμοσύνης για την αναγνώρισή του.

Η μουσική, ο συνδετικός κρίκος των δύο αυτών ανθρώπων θα γίνει το έμβλημα μιας συμφιλίωσης όχι μόνο ανάμεσα στους δύο άντρες αλλά κυρίως ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον μετά την απώλεια. Ανάμεσα στο παρελθόν και τη μεταμέλεια των επιλογών που το καθόρισαν. Και ταυτόχρονα θα γίνει το σύμβολο μιας εξιλέωσης λίγο πριν από το επικείμενο τέλος.

Η μουσική ωστόσο δεν είναι απλώς ένα σύμβολο στο διήγημα αυτό. Είναι ο τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας διατρέχει το κείμενο δίνοντας ένα ρυθμό στη λιτότητα της έκφρασης που έχει επιλέξει. Παράλληλα μέσα στο μικρό αυτό διήγημα, ο Τσέχωφ θεμελιώνει τη σχέση του με την εμπειρία, τα μοιραία συναπαντήματα της ζωής, την αναπόδραστη μοναξιά του γήρατος και εν τέλει, τη συνειδητοποίηση των ανθρώπων όταν βρεθούν στο κατώφλι του θανάτου.

Το βιβλίο του Άντον Τσέχοφ, με τίτλο «Το βιολί του Ρότσιλντ», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα.