Το Χαμόγελο της Τζοκόντα: Έκθεση στο Ιταλικό Μορφωτικο Ινστιτούτο

Η έκθεση «Το Χαμόγελο της Τζοκόντα – Πέντε Αιώνες Καλλιτεχνικής Ιδιοποίησης» ιδιοποιείται τον τίτλο της από την ομώνυμη μουσική σύνθεση του Μάνου Χατζηδάκι που φυσικά ιδιοποιήθηκε τον τίτλο της από την παγκόσμια κριτική βιβλιογραφία σχετικά με την ελαιογραφία του Λεονάρντο ντα Βίντσι. Η προσωπογραφία της Τζοκόντα σήμερα θεωρείται παγκοσμίως το πιο διάσημο και πιο αναγνωρίσιμο έργο ζωγραφικής μετά από εκατοντάδες κριτικές, εικασίες, μύθους και ανατροπές στη διαδρομή της ύπαρξή της στους τελευταίους πέντε αιώνες. Οι διαστάσεις του έργου είναι μόλις 77 εκατοστά επί 53 εκατοστά, αλλά η εμπορευματοποίηση της εικόνας της και η ιδιοποίηση του χαμόγελου της είναι εκρηκτικά αντιστρόφως ανάλογες.

Ο επιμελητής και ιστορικός της τέχνης Δρ Κωνσταντίνος Β. Πρώιμος σημειώνει: «Το περίφημο έργο του Marcel Duchamp L.H.O.O.Q. το οποίο διαβάζεται ως Elleachaudaucul έγινε το 1919 και παρουσιάζει τη διάσημη Mona Lisa ή Gioconda του Leonardo daVinci με μουστάκι και γένι και έναν ολότελα άσεμνο τίτλο ως λεζάντα. Πρόκειται για μια ιδιοποίηση του έργου του Λεονάρντο από τον Ντυσάμπ η οποία ακόμα και σήμερα συζητείται αν και κατά πόσο είναι επιτυχημένη.

Όπως αναφέρει ο ιστορικός Robert S. Nelson, φέρνοντας το παράδειγμα του γλυπτού συμπλέγματος των τεσσάρων αλόγων που σήμερα βρίσκονται στην εκκλησία του Αγίου Μάρκου στη Βενετία τα οποία αρχικά η Κωνσταντινούπολη ιδιοποιήθηκε από τη Χίο και κατόπιν οι Βενετοί ιδιοποιήθηκαν από την Κωνσταντινούπολη για να ακολουθήσουν οι Γάλλοι οι οποίοι ιδιοποιήθηκαν τα άλογα από το 1797 έως το 1818 μεταφέροντας τα στο Παρίσι, η ιδιοποίηση είναι μια καλλιτεχνική διαδικασία η οποία είναι σχεδόν τόσο αρχαία όσο και η ίδια η τέχνη.

Ιδιοποίηση σημαίνει ότι κάνω χρήση ενός ήδη αναγνωρισμένου καλλιτεχνικού έργου ή επιμέρους τμήματός του με δική μου στοχοθεσία που δεν έχει σχέση με τους πρωταρχικούς σκοπούς του έργου. Ορισμένοι θεωρούν ότι κάθε ανάγνωση της ιστορίας της τέχνης και των έργων ενός καλλιτέχνη είναι μια ιδιοποίηση. Από την άλλη πλευρά η εκτεταμένη χρήση της ιδιοποίησης ως καλλιτεχνικής πρακτικής τα τελευταία σαράντα χρόνια στους καλλιτεχνικούς κύκλους της Ευρώπης και της Αμερικής δείχνει ότι αυτή η μέθοδος εργασίας όχι μόνο είναι ιδιαίτερα προσφιλής αλλά έχει υψηλή προστιθέμενη αξία και νόημα στο σύγχρονο κόσμο στον οποίο δεδομένα και εικόνες καταναλώνονται και ανακυκλώνονται με πολύ μεγάλη ταχύτητα».

Η έκθεση «Το Χαμόγελο της Τζοκόντα – Πέντε Αιώνες Καλλιτεχνικής Ιδιοποίησης» συνοδεύεται από δίγλωσσο (ελληνικά, αγγλικά) έγχρωμο κατάλογο, που παρουσιάζει σε πλήρη εικονογράφηση όλα τα εκθέματα και περιλαμβάνει εισαγωγή, τεκμηρίωση και σχόλια από τους επιμελητές και σύντομο σημείωμα από τον ιστορικό της τέχνης Δρ Μεγακλή Ρογκάκο.

Η έκθεση εντάσσεται στο εικαστικό πρόγραμμα ΧΑΝΙaRT 2019 και στο «Φθινοπωρινό Πρόγραμμα» της πολιτιστικής πρωτοβουλίας Tempo Forte Ιtalia – Ελλάδα 2019 το οποίο αποτελεί μια πρωτοβουλία που διοργανώνει η Πρεσβεία της Ιταλίας στην Αθήνα, σε συνεργασία με ελληνικούς και ιταλικούς θεσμούς, ιδρύματα, καλλιτέχνες και λάτρεις του πολιτισμού με σκοπό να μεταφέρει «περισσότερη Ιταλία στην Ελλάδα και περισσότερη Ελλάδα στην Ιταλία».

Η έκθεση αυτή συνδιοργανώνεται από την Ιταλική Πρεσβεία στην Ελλάδα και το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών, την Περιφέρεια Κρήτης, την Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, τo Δήμο Πλατανιά, την αίθουσα τέχνης MatchMore μαζί με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Χανίων – Ελαιουργείον.

Η έκθεση περιλαμβάνει έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, χαρακτικής, φωτογραφίας, κολάζ και εγκαταστάσεων. Επιμέλεια: Δρ Κωνσταντίνος Β. Πρώιμος & Ιωάννης Ν. Αρχοντάκης. Οργάνωση: Δρ Γ.Δ. Καρβουνάκη.

Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες:

Γιάννης Αδαμάκης, Eozen Agopian, Ειρήνη Βαζούκου, Χρύσα Βαθιανάκη, Αργυρή Βασιλάκου, Ellen Weijers, Όλγα Βερυκάκη, Ανδρέας Βεστάκης, Μαγδαληνή Βογιατζή, Ανδρέας Βούσουρας, Νίκος Βρούβας, Νίκος Γιαβρόπουλος, Πόπη Γιατρουδάκη, Γιώργος Δεπόλλας, Χαράλαμπος Δερμάτης, Γιάννης Δημητράκης, Αλέξανδρος Δ. Δημητριάδης, Γιάννης Διαλινός, Έιγια Έλληνα, Μαρίβα Ζαχάρωφ, Αντιγόνη Καββαθά, Βίκυ Καμένου, Νίκος Καμπιανάκης, Ειρήνη Κανά, Χρύσα Καπαγιωρίδου, Γιάννης Καρδάσης, Βασίλης Καρκατσέλης, Σάββας Κόης, Βασιλική Κοσκινιώτου, Στέλλα Κουκουλάκη, Νίκος Κρυωνίδης, Ευδοκία Κύρκου, Αθηνά Λατινοπούλου, Κοσμάς Λιλικάκης, JanLiodaki, Αλέξανδρος Μαγκανιώτης, Μαρία Μαραγκουδάκη, Γιάννης Π. Μαρκαντωνάκης, Δημήτρης Μεράντζας, Μαρία Μιχελογιάννη, Γιάννης Μονογυιός, Δήμητρα Μπακογιαννάκη, Νικόλαος Μπασιάς, Λαμπρινή Μποβιάτσου, Κωνσταντίνα Μπολιεράκη, Ισμήνη Μπονάτσου, Paula Bullent, Κώστας Παγωμένος, Μαρία Πάστρα, Χρυσάνθη Πετρά, Αναστασία Πετράκη, Σύλβια Πετσούρα, Βασίλης Πολυχρονιάδης, Νατάσσα Πουλαντζά, Ευάγγελος Ρούσσος, Χρυσούλα Σκεπετζή, Κώστας Σπανάκης, Βασιλική Σπύρου, Άρις Στοΐδης, Renate Stollenwerk, Linda Talbot, Νίκος Τόλης, Κατερίνα Τσεμπελή, Κατερίνα Τσίτσερα, Loes Huisin’tVeld, Αντώνης Φραντζεσκάκης, Πέπη Χατζηδάκη και Έβη Χρήστου.