Το χέρι που κινεί τα νήματα – Gillian Flynn: Κριτική βιβλίου

Πριν από λίγες ημέρες, είχα μία συζήτηση με μία φίλη, σχετικά με το κατά πόσο μπορεί ένα διήγημα, μια νουβέλα, ή γενικότερα ένα short λογοτεχνικό story, να σε κερδίσει, να σε καθηλώσει και πολύ περισσότερο, μέσα σε λίγες μόλις σελίδες, να σου αφηγηθεί μια πλήρη και ολοκληρωμένη ιστορία, με αρχή, μέση, τέλος και το κυριότερο, έχοντας αφηγηματική εξέλιξη στο διάστημα που της παίρνει για να ολοκληρωθεί. Το συμπέρασμα ήταν κοινό, πως, δηλαδή, είναι πράγμα σπάνιο να συμβούν όλα τα παραπάνω. Μοναδική μου παρένθεση και ένσταση, αποτελούν οι ιστορίες τρόμου και μυστηρίου, ιστορίες που έχει αποδειχτεί πολλάκις πως δεν απαιτείται ένα φλύαρο κείμενο για να υποστηρίξει την ύπαρξή τους, ή και την σπουδαιότητά τους ως λογοτεχνικό κείμενο, αλλά μια δυνατή πένα. Μια τέτοια περίπτωση αποτελεί και “Το χέρι που κινεί τα νήματα“, της ιδιαίτερα αγαπημένης Gillian Flynn.

Η ιστορία μας περιστρέφεται γύρω από μια γυναίκα που μεγάλωσε ουσιαστικά μόνη της, έχοντας εγκαταλείψει την αδιάφορη, ζητιάνα μητέρα της στην εφηβεία της, προκειμένου να ζήσει μόνη της αξιοποιώντας τα ταλέντα που εκείνη της ανέπτυξε. Και θα έλεγε κανείς πως τα έχει καταφέρει καλά, αφού θα μπορούσε να έχει καταλήξει πόρνη, ναρκομανής ή και νεκρή ακόμα. Όμως η Σούζαν, στα τριάντα της χρόνια, εργάζεται σε ένα κέντρο ενόρασης, μοιράζοντας το χρόνο της ανάμεσα στο να κάνει δήθεν προβλέψεις για τις γυναίκες πελάτισσές της, και τραβώντας την καλύτερη, όπως η ίδια ισχυρίζεται, μαλακία στους άντρες πελάτες της, που προφανώς ψάχνουν ένα μέσο εκτόνωσης χωρίς όμως να φανούν ουσιαστικά και ολοκληρωτικά άπιστοι απέναντι στις συζύγους τους. Και όλα στη ζωή της κυλάνε ήρεμα, μέχρι τη στιγμή που μια άλλη γυναίκα θα εισβάλλει στη ζωή της. Η Σούζαν είναι φοβισμένη, ευάλωτη και ανησυχεί για τη ζωή της εξαιτίας του γιου του συζύγου της που εκδηλώνει ακραίες και απειλητικές συμπεριφορές. Και φυσικά, στο πρόσωπό της, η πρωταγωνίστριά μας βλέπει το ιδανικό θύμα, χωρίς να σκεφτεί πως ίσως το πραγματικό θύμα να είναι εκείνη.

Αν και αγαπώ πάρα πολύ την Flynn και την πένα της, έχω ένα θέμα με τις ιστορίες της και αυτό δεν είναι άλλο από το ότι τις θεωρώ προβλέψιμες. Σε όλα τα μέχρι τώρα εκδοθέντα μυθιστορήματά της, έχω καταλάβει από τις πρώτες κιόλας σελίδες του βιβλίου πως πρόκειται η ιστορία να εξελιχθεί. Όσο να ‘ναι, για έναν λάτρη των μυθιστορημάτων μυστηρίου όπως, αυτό είναι ένα κάποιο πλήγμα αφού δεν μου επιτρέπεται να διατηρήσω τη μαγεία μέχρι τέλους, με τον συγγραφέα να μου προσφέρει μία ανατροπή που θα μου κόψει την ανάσα και θα με ξαφνιάσει. Ε, λοιπόν, στη νουβέλα της αυτή, η Flynn κατάφερε αυτό που δεν είχε καταφέρει μέσω τριών μυθιστορημάτων. Να με πιάσει στον ύπνο, προσφέροντάς μου μια σειρά ανατροπών που μέχρι και την τελευταία σελίδα, με άφησαν μετέωρη να αναρωτιέμαι αν τελικά, πράγματι ήταν αυτό το τέλος ή μήπως υπήρχε κάποιο ακόμα παραθυράκι, κάποια ακόμα πιθανότητα να είναι ένα ακόμα παιχνίδι εκείνου που φαίνεται στο τέλος να έχει τον έλεγχο.

Ουσιαστικά, “Το χέρι που κινεί τα νήματα”, είναι το ίδιο μία ιστορία που προσπαθεί να εξηγήσει την έννοια του ελέγχου. Μέσα στο κείμενό της, η Flynn, δομεί και αποδομεί την σημασιολογία και την ουσία της λέξης αυτής, αποδεικνύοντας με τρόπο μοναδικό πόσο εύκολο είναι να ξεγελαστεί κανείς, πόσο απλό είναι από θύτης να μεταμορφωθεί σε θύμα, αλλά και πόση τέχνη και ευφυΐα χρειάζεται να έχει κανείς προκειμένου να χειραγωγήσει ανθρώπους έτσι ώστε να φέρει τις καταστάσεις στα δικά του μέτρα, εξυπηρετώντας τους δικούς του σκοπούς και εκπληρώνοντας τα δικά τους θέλω. Η Flynn, πολύ στοχευμένα, επιλέγει μια περιθωριακή ηρωίδα που την ανεβάζει σε ένα βάθρο για να την ρίξει την κατάλληλη στιγμή, αφήνοντας την ίδια να επιλέξει αν θα σηκωθεί και θα συνεχίσει να πορεύεται ή αν θα παραδοθεί, και με ποιον τρόπο, στα σχέδια που άλλοι κάνουν για εκείνη. Σκοτεινά ψυχογραφήματα και απλοϊκές αλήθειες κρυμμένες στη σκιά του ασυνείδητου και της άρνησης, και όλα αυτά δοσμένα μέσα από την γεμάτη νεύρο, αγωνία και ένταση αφήγηση της Flynn που θα σας κάνει πολλές φορές να ανατριχιάσετε, και άλλες τόσες να αναρωτηθείτε για το ποιος είναι τελικά ο καλός και ποιος ο κακός της υπόθεσης.

Το βιβλίο της Gillian Flynn, Το χέρι που κινεί τα νήματα, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.