Πέρασαν περίπου 11 χρόνια από την πρώτη παράσταση του Τσέζαρις Γκραουζίνις στη χώρα μας («Δάφνης και Χλόη, Ταξίδι Αναψυχής» – Θέατρο Πορεία), όπου πλέον ζει και δραστηριοποιείται μόνιμα. Σήμερα, παρόλο που θεωρεί σπίτι του την Ελλάδα, την πατρίδα του γιου του, νιώθει ξένος στη χώρα που γεννήθηκε και μεγάλωσε, την Λιθουανία.
Ο ίδιος, όπως μάς λέει, προσπαθεί να είναι ειλικρινής με τον εαυτό του, ακολουθεί πάντα το ένστικτό του, αντιμετωπίζει την κάθε παράσταση ως το ‘’ταξιδιωτικό σημειωματάριο’’ μιας ενδιαφέρουσας διαδρομής «με συντροφιά ευαίσθητους και ενδιαφέροντες συνταξιδιώτες», ενώ ο μεγαλύτερος φόβος του για το αύριο είναι να χάσει την υπομονή και την χαρά. Επιπλέον, θεωρεί «τη μάθηση και τη διδασκαλία ως την πιο συναρπαστική και υψηλή καλλιτεχνική πράξη» και φιλοδοξεί η Δραματική Σχολή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας, την οποία διευθύνει από το 2016, να γίνει η καλύτερη σχολή στην Ελλάδα.
Φέτος το καλοκαίρι, ο σημαντικός σκηνοθέτης καταπιάνεται για τρίτη φορά με την αρχαία τραγωδία και συγκεκριμένα με τον Αγαμέμνονα του Αισχύλου, «ένα έργο γεμάτο ζωντάνια και μια σαρκαστικά στωική θεώρηση της ζωής» το οποίο είδε «σαν μια τελεολογική πράξη ενόχων». Προτού η παράσταση παρουσιαστεί στο Ηρώδειο και συνεχίσει την περιοδεία της σε άλλα θέατρα της Αττικής και της περιφέρειας, ο Τσέζαρις Γκραουζίνις δίνει ουσιαστικές απαντήσεις στις ερωτήσεις μας.
– Μετά τους ιδιαίτερα επιτυχημένους «Επτά επί Θήβας», επανέρχεστε στο αρχαίο δράμα και στον Αισχύλο σκηνοθετώντας τον «Αγαμέμνονα». Τί σας ελκύει/εμπνέει στο συγκεκριμένο έργο, αλλά και γενικότερα στο αρχαίο δράμα;
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η ενασχόληση με το αρχαίο δράμα απαιτεί προσπάθεια να ανεβάσεις την ψυχή και το νου σου στο επίπεδο της Ποίησης, αυστηρή εσωτερική πειθαρχία και μια σαρκαστική, αλλά και φιλεύσπλαχνη θεώρηση της ζωής. Νομίζω ότι είναι ζωτικής σημασίας για έναν άνθρωπο να το βιώσει. Δεν θεωρώ τις θεατρικές μου δραστηριότητες επαναλαμβανόμενες απόπειρες για ‘’επιτυχίες’’∙ η δημιουργία μιας νέας παράστασης δεν είναι πια για μένα τρόπος έκφρασης. Η διαδικασία των δοκιμών είναι ένα ταξίδι με συντροφιά ευαίσθητους και ενδιαφέροντες συνταξιδιώτες κι έτσι η κάθε παράσταση στην τελική της μορφή αποτελεί το ‘’ταξιδιωτικό σημειωματάριο’’ αυτής της διαδρομής. Το αρχαίο ελληνικό δράμα προσφέρει τις πιο ενδιαφέρουσες διαδρομές για ένα τέτοιο ταξίδι. Ένα ταξίδι που δεν σκοπεύει στην ανακάλυψη νέων κόσμων, αλλά σε κάτι υψηλότερο: στην αιωνιότητα. Ο Αγαμέμνων πάντα με ενδιέφερε. Είναι ένα έργο γεμάτο ζωντάνια και μια σαρκαστικά στωική θεώρηση της ζωής.
– Προσεγγίζοντας αυτό το σπουδαίο κείμενο, ποια είναι τα κυριότερα ζητήματα που σας απασχόλησαν;
Ανώφελοι σωτήρες, η αδυναμία του ανθρώπου να κατανοήσει και να αποδώσει δικαιοσύνη, η ύβρις ως αυτο-εξαπάτηση , η υπομονή ως τρόπος επιβίωσης….
– Πάνω σε ποια βασική ιδέα δουλέψατε με τους ηθοποιούς και τους υπόλοιπους συντελεστές της παράστασης;
Είδα αυτή τη παράσταση σαν μια τελεολογική πράξη ενόχων.
– Ο Γιάννης Στάνκογλου, με τον οποίο συνεργάζεστε ξανά, ερμηνεύει δύο βασικούς ρόλους: του Αγαμέμνονα και του Αίγισθου. Τί ακριβώς εξυπηρετεί αυτή η ενδιαφέρουσα συνθήκη;
Μ’ έναν ειρωνικό τρόπο, όταν ο Αγαμέμνων (ο ηγέτης της πόλης) πεθαίνει, ο Αίγισθος (ο νέος ηγέτης) ‘’γεννιέται’’. Με το θάνατο του Αγαμέμνονα έρχεται το τέλος της εποχής των ηρώων. Ο Αίγισθος φέρει ως ηγέτης εντελώς νέα χαρακτηριστικά. Παρόλα αυτά, και τα δυο πρόσωπα, αν και τόσο διαφορετικά, έχουν κάτι κοινό: είναι οι εκφραστές της εξουσίας. Η εξουσία αλλάζει πρόσωπο αλλά παραμένει εξουσία. Σκέφτηκα ότι αν αυτά τα δυο πρόσωπα παίζονταν από τον ίδιο ηθοποιό θα ήταν ο καλύτερος τρόπος να δείξω αυτή τη μεταμόρφωση του εξουσιαστή-σωτήρα που περίμεναν χρόνια σε έναν άλλον σωτήρα εξίσου κίβδηλο…. Είχα την τύχη να συνεργαστώ μ’ έναν ηθοποιό άξιο να ερμηνεύσει και τους 2 ρόλους.
– Πόσο σημαντική είναι για εσάς η αποδοχή και η επιβράβευση της δουλειάς σας από το κοινό;
Απευθύνω τις παραστάσεις μου στο κοινό, στους ανθρώπους που έρχονται για να τις δουν. Αν μια παράσταση δεν επικοινωνεί με το κοινό, δεν υφίσταται, δεν υπάρχει. Είναι ευχάριστο να εισπράττεις ειλικρινή αποδοχή από το κοινό, αλλά κάποιες ευγενικές φιλοφρονήσεις μπορεί να είναι θλιβερές.
– Από την άλλη, σε ποιο βαθμό σας επηρεάζει μία αρνητική κριτική;
Μερικές φορές μου συμβαίνει διαβάζοντας πολύ κακές κριτικές να γελάω. Κάποιες διθυραμβικές κριτικές μου αφήνουν μια άσχημη γεύση… Μετά από τόσα χρόνια στο χώρο, έχω μάθει να διαβάζω τι κρύβεται πίσω από τις γραμμές μιας κριτικής. Σέβομαι και εκτιμώ αυτούς τους λιγοστούς κριτικούς που έχουν την ικανότητα να αναλύσουν μια παράσταση με επαγγελματικό τρόπο και να κινητοποιήσουν θετικές ή αρνητικές αντιδράσεις. Όταν όμως ένας κριτικός γράφει πχ ‘’μου άρεσε’’ ή ‘’δεν ήταν πειστικό’’ και δεν μπορεί να εξηγήσει καθαρά γιατί, δεν τον παίρνω σοβαρά.
– Κάνετε θέατρο για περισσότερα από 25 χρόνια σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ τα τελευταία 11 ζείτε και δραστηριοποιήστε μόνιμα στην Ελλάδα. Νιώσατε ποτέ “ξένος” σε αυτή τη χώρα; Τη δεδομένη στιγμή, αισθάνεστε ότι είναι το “σπίτι” σας;
Τη δεδομένη στιγμή θεωρώ σπίτι μου την Ελλάδα, την πατρίδα του γιου μου. Αλλά ταξίδεψα πολύ, άλλαξα πολλά σπίτια κι έτσι δεν είμαι υστερικά δεμένος με τον τόπο που διαμένω. Ξέρω ότι τα πράγματα μπορεί ν’ αλλάξουν, ακόμα και χωρίς τη θέλησή μου. Μπορώ να πω με χιούμορ ότι τώρα πια νιώθω ξένος στη χώρα που γεννήθηκα και μεγάλωσα, τη Λιθουανία κι έτσι είναι δύσκολο να θυμηθώ πως είναι να μην νιώθεις ξένος!
– Λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλα αυτά που βιώνουμε σήμερα, ποιος θα λέγατε ότι είναι ο μεγαλύτερος φόβος σας για το αύριο;
Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι να χάσω την υπομονή και την χαρά.
– Έχετε διαγράψει μια πολύ σημαντική καλλιτεχνική πορεία μέχρι τώρα, ενώ έχετε “συνομιλήσει” με πολλά και διαφορετικά κείμενα. Πώς επιθυμείτε να συνεχιστεί το δημιουργικό σας ταξίδι;
Η ζωή μου έμαθε ότι ένα από τα πιο ανόητα πράγματα που μπορεί να κάνεις είναι μακροπρόθεσμα σχέδια. Με οδηγεί το ένστικτό μου. Προσπαθώ να είμαι ειλικρινής με τον εαυτό μου. Θεωρητικά είναι πιθανό κάποτε να χάσω την ανάγκη και την πίστη στο να κάνω θέατρο. Αν τα χάσω, δε θα συνεχίσω από συνήθεια ή με το ζόρι. Αλλά καθώς δεν μου έχει συμβεί ακόμα, αυτή τη στιγμή απολαμβάνω να δουλεύω το νέο πρότζεκτ που ετοιμάζουμε για το θέατρο του Νέου Κόσμου, τις Δούλες του Ζαν Ζενέ.
– Οι σκέψεις και οι φιλοδοξίες σας για την Δραματική Σχολή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας, την οποία διευθύνετε από το 2016, ποιες είναι;
Η πρώτη μου φιλοδοξία μου είναι η Δραματική Σχολή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας να γίνει η καλύτερη σχολή στην Ελλάδα -και νομίζω ότι είμαστε σε καλό δρόμο. Η Σχολή δεν είναι μόνο ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα που παρέχει στους σπουδαστές τα εφόδια για το επάγγελμα του ηθοποιού, αλλά ένας ζωντανός, δημιουργικός οργανισμός με σημαντική παρουσία στην πολιτιστική ζωή. Θεωρώ τη μάθηση και τη διδασκαλία ως την πιο συναρπαστική και υψηλή καλλιτεχνική πράξη. Είναι δημιουργία και τα δυο. Για μένα διδασκαλία σημαίνει όχι μόνο να μοιράζομαι με τους νέους την εμπειρία μου, αλλά και μια διαδικασία εξερεύνησης νέων, δυνατών ιδεών.
– Ως δάσκαλος της υποκριτικής τέχνης, ποια “εφόδια” προσπαθείτε να προσφέρετε στα νέα παιδιά που ονειρεύονται να εργαστούν στο θέατρο;
Το πρώτο και πιο σημαντικό απ’ όλα είναι η ηθική του ηθοποιού. Χωρίς αυτή, χωρίς να είναι κανείς γενναιόδωρος με τους ανθρώπους, χωρίς την ικανότητα να συνεργάζεται και να εμπνέει τους άλλους, χωρίς τη χαρά και την πίστη, όλες οι άλλες επαγγελματικές δεξιότητες στο θέατρο είναι άχρηστες.
– Σε πιο προσωπικό επίπεδο, η ενασχόληση με την τέχνη του θεάτρου τί θα λέγατε ότι προσφέρει στη ζωή σας;
Το θέατρο είναι κομμάτι, τρόπος της ζωής μου. Δε μπορώ να το διαχωρίσω από αυτήν. Τι μπορεί να προσφέρει ο δρόμος; Περιέργεια!
Info: • Επόμενοι σταθμοί της περιοδείας: Παρ 31/8 – Ωδείο Ηρώδου Αττικού, Αθήνα Δευ 3/9 – Θέατρο Δάσους, Θεσσαλονίκη Τετ 5/9 – Βεάκειο Θέατρο, Πειραιάς Πεμ 6/9 – Ρωμαϊκό Ωδείο, Πάτρα Παρ 7/9 – Παλαιό Ελαιουργείο, Ελευσίνα Τρι 18/9 – Δημοτικό Αμφιθέατρο Θανάσης Βέγγος, Κορυδαλλός Τετ 19/9 – Δημοτικό θέατρο του Άλσους (Δ. Κιντής), Ηλιούπολη • Προπώληση εισιτηρίων: Viva.gr, 11876, Seven Spots, Reload, Media Markt, Βιβλιοπωλεία Ευριπίδης Τεχνόπολη, Athinorama.gr, Viva Kiosk, Yolenis, Kremlino
Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας
