Με γοήτευαν πάντα τα «γενέθλια». Οι μνήμες παλαιότερων εποχών που τόσο επηρεάζουν, υπόγεια, το μέλλον. Δύο χρόνια πριν φτάσουμε στην ημερομηνία της συμπλήρωσης 50 χρόνων λειτουργίας της Γκαλερί «Νέες Μορφές», στην οποία είχα αφιερώσει την δραστηριότητά μου για τόσες δεκαετίες, ήρθε η στιγμή να δούμε εμείς οι ίδιοι, την ιστορία μας.
Με γοήτευαν πάντα τα «γενέθλια». Οι μνήμες παλαιότερων εποχών που τόσο επηρεάζουν, υπόγεια, το μέλλον. Δύο χρόνια πριν φτάσουμε στην ημερομηνία της συμπλήρωσης 50 χρόνων λειτουργίας της Γκαλερί «Νέες Μορφές», στην οποία είχα αφιερώσει την δραστηριότητά μου για τόσες δεκαετίες, ήρθε η στιγμή να δούμε εμείς οι ίδιοι, την ιστορία μας. Μια πορεία που την καθόρισαν οι βασικοί συνεργάτες των Νέων Μορφών· η ομαδική δουλειά, οι διαφορετικές απόψεις, ο διάλογος ένωνε την μικρή μας ομάδα· μαζί συνεχίζουμε το Ινστιτούτο που το θεωρούμε μια συνέχεια του έργου μας για την ανάδειξη της ελληνικής τέχνης. Δεν βασιστήκαμε μόνον στην μνήμη· πολλές φορές μας ξεγελά. Δεν υπήρξα συλλέκτρια αγαθών· συσσώρευα όμως αναγνώσματα· βιβλία, κείμενα, όλα τα αποκόμματα που αφορούσαν την τέχνη. Ανάμεσα σ’ αυτά βρήκα ένα κείμενό μου του 1981, εισαγωγή σε ένα βιβλίο για την μεταπολεμική τέχνη στην Ελλάδα, όπου αναφερόμουν στην ανάγκη διαφύλαξης του υλικού για την δημιουργία στο μέλλον, ενός αρχείου για την ιστορία της σύγχρονης ελληνικής τέχνης. Πέρασαν πολλά χρόνια για την υλοποίησή του· τελικά, ακόμα και με τόση καθυστέρηση είχε έρθει η ώρα για την αλλαγή.
Ιδρύσαμε, μαζί με τους βασικούς συνεργάτες μου, το Φεβρουάριο του 2009 το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης, αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία. Σκοπός η εγγραφή της ελληνικής τέχνης από το 1945 στο σήμερα. Το «σήμερα» βέβαια, υπονοεί την λειτουργία αυτού του οργανισμού σε βάθος χρόνου. Άλλωστε αυτός είναι ο λόγος που παρακολουθούμε στενά την καθημερινή εικαστική δραστηριότητα, η οποία εμπλουτίζει και το υπάρχον αρχειακό υλικό και εγγράφει συγχρόνως την σύγχρονη εξέλιξη. Δεν αντιμετωπίζουμε το αρχείο σαν ένα κέλυφος κλειστό, για την διαφύλαξη μόνον του παρελθόντος, αλλά σαν ένα ζωντανό οργανισμό που επιδιώκει μέσα από διαλέξεις, εκθέσεις, σεμινάρια, παρουσιάσεις καλλιτεχνών, εκδόσεις κ.λπ μια γόνιμη συνάντηση του παρελθόντος με το παρόν και το μέλλον. Ένα διαδραστικό εργαλείο.
Η ψηφιακή αρχειακή πλατφόρμα του iset (www.iset.gr) ξεκινάει την λειτουργία της αυτές τις μέρες. Είναι ένα πρόσφορο μέσο επικοινωνίας με το ευρύτερο κοινό, που ήταν πάντα για μένα μια σημαντική παράμετρος της δουλειάς μου. Η ευγενική στήριξη που μας προσέφερε το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» για την υλοποίηση του site ήταν για μας ιδιαίτερα σημαντική. Η ψηφιακή πλατφόρμα του iset, δίνει στον ερευνητή-χρήστη, ή σε όποιον επιθυμεί, μια βαθύτερη επικοινωνία-ενημέρωση με την σύγχρονη τέχνη, ένα εύχρηστο εργαλείο. Το τεκμηριωμένο αρχειακό υλικό και η πλούσια εικονογράφηση, επιτρέπει στον χρήστη σύνθετες αναζητήσεις, τον προκαλεί να έρθει στο χώρο του Ινστιτούτου να δει, να ακούσει, να λάβει μέρος σε συζητήσεις, που θα του προσφέρουν μια καινούργια ματιά στα πολιτιστικά δρώμενα. Όλα αυτά όμως ξεκίνησαν σε μια περίοδο βαθιάς οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, που δεν είχαμε υποψιαστεί. Πίστευα και πιστεύω ότι η επένδυση στον πολιτισμό μπορεί να αποδώσει καρπούς ακόμα και στην δύσκολη εποχή που βιώνουμε.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η τέχνη έχει μια δημιουργική δυναμική· δίνει την αίσθηση ότι υπάρχουν, παρόλα τα εξωτερικά επιφαινόμενα, δυνάμεις που η παρουσία τους διαφοροποιεί αυτή την αρνητική ατμόσφαιρα που πνίγει τις δημιουργικές σκέψεις, που είναι οι μόνες που μπορούν να μας βγάλουν από το αδιέξοδο. Η έντονη δραστηριότητα που παρατηρείται αυτό τον καιρό σε όλους τους τομείς της τέχνης, και που οφείλεται στην ιδιωτική πρωτοβουλία, είναι μια ανάσα αισιοδοξίας, που δεν πρέπει να επιτρέψουμε να αγνοούν την σημασία της, οι εντός και εκτός των πυλών υπεύθυνοι. Η παρουσία του σύγχρονου πολιτισμού μας διεθνώς μπορεί να στηρίξει την αξιοπιστία για όλα τα σύγχρονα επιτεύγματα της χώρας.
Η θερμή αποδοχή του έργου που αναλάβαμε, από την εικαστική οικογένεια, είναι το αποφασιστικό δείγμα ότι το Ινστιτούτο μπορεί να προσφέρει, με σύγχρονο τρόπο, στην εξέλιξη της τέχνης και γενικότερα στην παρουσία της Ελλάδας στα διεθνή φόρα του πολιτισμού. Είναι ένα φιλόδοξο και μακροπρόθεσμο πρόγραμμα που απαιτεί σκληρή δουλειά· αυτό όμως είναι που δίνει τον ρυθμό και είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για κάθε δημιουργική διαδικασία. Ζούμε μια εποχή ασάφειας και θολούρας. Θέλουμε να ελπίζουμε ότι οι δημιουργικές δυνάμεις θα υπερισχύσουν. Δεν μας μένει παρά να δουλεύουμε με πάθος, ο καθένας στον τομέα του.
Info:
Η Τζούλια Δημακοπούλου ίδρυσε την γκαλερί Νέες Μορφές, την οποία λειτούργησε από το 1959 έως και το 2009. Με το κλείσιμο της γκαλερί συνεχίζει και σήμερα το έργο της για την διάσωση και την διαφύλαξη της σύγχρονης τέχνης, ως διευθύντρια στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης, το οποίο βρίσκεται στο Κολωνάκι, στην οδό Βαλαωρίτου.
Photo: Ιωάννα Ράλλη