Τζούλια Γκανάσου: Η διαδρομή στα τέσσερα οδηγεί στην πιο βασική ερώτηση

Η Τζούλια Γκανάσου μάς μιλά για την ηρωίδα του νέου της βιβλίου με τίτλο «Γονυπετείς» που πεσμένη στα τέσσερα επιχειρεί μια ανάβαση σε τόπο ιερό, και για το πώς «ο ορισμός του κόσμου της αλλάζει» από τη στιγμή εκείνη.

– Σε όλη τη διαδρομή της στα τέσσερα, η ηρωίδα σας δεν φαίνεται να μετανιώνει για τις επιλογές της. Μήπως περισσότερο προσδοκά την αποδοχή από τον Θεό παρά μετανοεί;

Η ηρωίδα μου ξεκινάει μια ανάβαση στα τέσσερα για να υλοποιήσει μια ικεσία, ένα τάμα. Εκ πρώτης όψεως, η εξομολόγηση που πραγματοποιείται στην πορεία, λειτουργεί ως μοχλός μετάνοιας ώστε η γυναίκα να φτάσει «εξαγνισμένη» στο σημείο του ιερού όπου θα εκφράσει την παράκληση. Σε δεύτερο επίπεδο, η διαδρομή στα τέσσερα είναι μια πορεία ενδοσκόπησης η οποία αναπόφευκτα οδηγεί στην πιο βασική ερώτηση υπαρξιακής φύσεως: «Φτάνει ποτέ;». Ο χρόνος είναι αρκετός; Το σώμα είναι αρκετό; Η έμβια ύπαρξη ως ανθρώπινη υπόσταση είναι αρκετή; Και μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η γυναίκα στα τέσσερα αφήνεται να δικαιολογήσει τα λάθη της, να αγαπήσει τις επιλογές της και να αποδεχτεί τα ατοπήματα του παρελθόντος όντας ειλικρινής απέναντι στο θείο και απέναντι στον  εαυτό της. Πρόκειται για μια πολυδιάστατη πορεία προς την πίστη, προς το σώμα, προς τον Άνθρωπο.

– Επίσης δείχνει να μην έχει διαπροσωπικές σχέσεις άνευ όρων. Θα μπορούσε αυτό να της προκαλεί ενοχές;

Οι περισσότερες, αν όχι όλες οι διαπροσωπικές σχέσεις δεν είναι άνευ όρων. Ακόμη και η σχέση της μητέρας με το παιδί, η οποία είναι ίσως η σχέση που ενέχει τη μεγαλύτερη ανιδιοτελή θυσία από την πλευρά της μάνας, εμπεριέχει, μέχρι ένα σημείο τουλάχιστον, την ανάγκη για πρόσληψη αγάπης, θαυμασμού, αποδοχής από το παιδί ή την αποκόμιση της αίσθησης ενός σκοπού στη ζωή. Σε αυτό το πλαίσιο, η γυναίκα στα τέσσερα βιώνει το συναίσθημα της ενοχής στις περιπτώσεις στις οποίες νιώθει ότι είναι υπαίτια για κάτι που έχει χαθεί ή αλλοιωθεί: σε σχέση με τον σύζυγο, τον εραστή, το πείραμα, τον γιο της… σε σχέση με την ίδια τη ζωή.

– Πώς έχει φανταστεί τον εαυτό της μετά την ενδεχόμενη λύτρωσή της;

Η γυναίκα στα τέσσερα, όπως και όλοι οι «Γονυπετείς» φαντάζονται μια εκδοχή αίσιας έκβασης η οποία θα παρατείνει τον χρόνο ή θα βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης. Σε αυτή την πορεία, το σώμα καταπονείται και φθείρεται, το μυαλό ξεκλέβει από την ελπίδα την πιο κρυφή της εκδοχή, οι άνθρωποι επιστρέφουν στα ουσιώδη. Η πίστη στο ανέφικτο που είναι, εν δυνάμει, εφικτό, η πίστη στο «ελλοχεύον θαύμα» παρακινεί την ηρωίδα να αγωνίζεται αλλά δεν της επιτρέπει να φαντάζεται πώς θα είναι μετά την ενδεχόμενη «λύτρωση». Όπως οι μαραθωνοδρόμοι που από ένα σημείο και μετά, συνεχίζουν χωρίς να νιώθουν το σώμα και βλέπουν τον εαυτό τους μπροστά σαν πυξίδα στα ανεξήγητα, τα υπερκόσμια και τα πιο τρυφερά, έτσι και η γυναίκα στα τέσσερα καταλήγει τελικά να οραματίζεται τα πιο σημαντικά: «ένα ξημέρωμα, λίγο νερό, λίγο ψωμί, ζάχαρη στην άκρη εδώ στο νύχι…»

– Κατά τη γνώμη σας, τι και σε ποιο βαθμό αξίζει να θυσιάζουμε για την έρευνα;

Η έρευνα συμπληρώνει την πίστη καθώς οι δύο διαδικασίες βρίσκονται σε διαρκή διάλογο. Χωρίς την πίστη στο ανέφικτο που καθίσταται εφικτό δεν θα μπορούσε να προχωρήσει η έρευνα και χωρίς την έρευνα δεν θα μπορούσε να εξελιχθεί το ανθρώπινο σύμπαν. Επιπλέον, ο χρόνος βρίσκεται σε άμεση συνομιλία με την έρευνα: η παράταση του χρονικού προσδιορισμού, η επιμήκυνση της ζωής, η ελπίδα για βελτίωση των όρων διαβίωσης σχετίζονται στενά με τον πειραματισμό. Ωστόσο, κατά την απόπειρα ελέγχου του σώματος και εν δυνάμει του χρόνου τίθεται εύλογα το ερώτημα: «Τα πειραματόζωα αυτού του κόσμου πού κατατάσσονται; Με ποιους θα πολεμήσουν;» Αυτό ήταν και το κύριο θέμα στην παρουσίαση που έγινε για τους «Γονυπετείς», στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης.

Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρώ ότι η ζωή αξίζει να βιώνεται στο βαθμό που οι απολαύσεις -υλικές, πνευματικές, συναισθηματικές- προσφέρουν τέρψη ακόμη και σε ελάχιστο βαθμό. Εκεί βρίσκεται ίσως και το όριο της θυσίας: εάν ένας άνθρωπος, όπως ο σύζυγος της γυναίκας στα τέσσερα, δεν βιώνει τίποτα αλλά βρίσκεται εν ζωή, τι είδους ζωή ζει; Εάν φτάσει κάποιος να είναι «σαν βαλσαμωμένος» στο βωμό της έρευνας που θα τον «σώσει», σίγουρα προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο αλλά εκείνος τι απολαμβάνει, τι προσδοκά, τι ονειρεύεται;

– Το χρήμα ή η δόξα λειτούργησε ως επιπλέον κίνητρο για την ηρωίδα (τον καιρό που προηγήθηκε του τάματος);

Η ηρωίδα επιθυμεί τον αυτοπροσδιορισμό μέσα από κάτι μεγαλύτερο από τα τετριμμένα. Αυτό είναι, ας πούμε, το «παιδικό της όνειρο». Το χρήμα ή η δόξα δεν αποτελούν πρωτεύοντα στόχο. Αυτό που τη συγκινεί είναι η αίσθηση ότι θα μπορούσε να γίνει «κυρίαρχος» επάνω στη λειτουργία του σώματος ή επάνω στην επίδραση του περάσματος του χρόνου. Αυτή η φαντασιακή παρόρμηση, αυτή η ψευδαισθησιακή χίμαιρα, αν και βαθιά ριζωμένη στον σύγχρονο δυτικό πολιτισμό, λειτουργεί ως το πιο κρυφό κίνητρο της ηρωίδας προτού βρεθεί στα τέσσερα. Γιατί από την στιγμή που σκύβει, ο ορισμός του κόσμου της αλλάζει. Και τότε ξεκινάει μια άλλη προσέγγιση της ύπαρξης, μια αμφιταλάντευση ανάμεσα στο έλλογο κομμάτι και στο ελλοχεύον μέρος του τετράποδου, μια διαπραγμάτευση ανάμεσα στον ορθό λόγο και στο ένστικτο, ένα ταξίδι ως την ύβρη και, γιατί όχι, τη νέμεση.

– Η πίστη πως «όλα θα πάνε καλά» και η πίστη πως «όλα θα πάνε καλύτερα» αλληλοαναιρούνται επί της ουσίας ή πρόκειται απλώς για διαφορά στη λεκτική διατύπωση;

Το «καλύτερο» είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του «καλού». Η γυναίκα στα τέσσερα έχει απολέσει τα πάντα όταν αποφασίζει να πραγματοποιήσει την εν λόγω ανάβαση. Οπότε το ζητούμενο για εκείνη έγκειται στο πώς ανακτάμε το νήμα της ελπίδας όταν βρισκόμαστε σε οριακό σημείο, πώς διαχειριζόμαστε τις απειλές όταν δεν έχουμε να χάσουμε τίποτα, πώς ανασυγκροτούμε τον εαυτό μας όταν τα κομμάτια του αιωρούνται στις πιο κρυφές αμαρτίες και γωνίες της ανθρώπινης ψυχής. Για τον λόγο αυτό, η προκείμενη ανάβαση για την γυναίκα στα τέσσερα αλλά και για όλους τους «Γονυπετείς», είναι μια πορεία προς την αρχή, μια πορεία προς το ανέφικτο που τις νύχτες φαντάζει εφικτό, μια επανεκκίνηση με νέους όρους και ολοκαίνουργια εφόδια.

Το βιβλίο «Γονυπετείς. Μια πορεία προς την αρχή» της Τζούλιας Γκανάσου, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γκοβόστη. Περισσότερες πληροφορίες, εδώ

Διαβάστε επίσης: Γονυπετείς, μια πορεία προς την αρχή…