Βασίλης Καρακατσάνης: Το καθαρό χρώμα και η πιθανή του ένταση, δεν συνεπάγονται αυτόματα την χαρά

Ο Βασίλης Καρακατσάνης, παρουσιάζει στο Ίδρυμα Τσιχριτζή τη νέα του έκθεση με τίτλο “Urban Details 2011-2012”, με τα έργα του να αποτελούν και μια ιδιότυπη κοινωνική χαρτογράφηση.

Με αφορμή την έκθεση αυτή λοιπόν, ο καλλιτέχνης μίλησε στο www.culturenow.gr, απαντώντας στα ερωτήματά μας σχετικά με την τέχνη του, την κοινωνία αλλά και τα προσεχή του σχέδια.

Συνέντευξη: Νώντας Δουζίνας

Culturenow.gr: Αφορμή της συνέντευξης είναι η έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάζετε στο Ίδρυμα Τσιχριτζή, με τίτλο “UrbanDetails 2011-2012”. Θα μας δώσετε τη δική σας ματιά για την έκθεση;

Βασίλης Καρακατσάνης: Είναι τα έργα της τελευταίας διετίας, που νομίζω ότι καταγράφουν πολύ πιο προσωπικά αυτό που μελετάω εικαστικά από το 2004 και μετά. Ο σύνδεσμος όλων είναι η λέξη ‘Urban’. Προηγήθηκαν οι σειρές ‘UrbanMaterials’ και ‘UrbanBehaviours’, όπου η προσπάθειά μου ήταν να αγγίξω τους κοινωνικούς κώδικες που χαρακτηρίζουν αυτό που λέμε αστική αντίληψη, τόσο για τη ζωή, όσο και για την -σκηνογραφία- της αστικής τάξης του τόπου μας. Στο ‘UrbanDetails’ προστίθενται πλέον στοιχεία καθαρά προσωπικά, όπως οικογενειακές φωτογραφίες, αντικείμενα υπαρκτά και κείμενα του 2002, σκέψεων μου για όλη αυτή την υπόθεση.

Cul.N.: Όπως φαίνεται, ιδιαίτερα αυτή η έκθεση αποτελεί και μια προσωπική σας πολιτική τοποθέτηση, η οποία απευθύνεται κυρίως στη μεσαία τάξη. Τι είναι αυτό που θέλετε να εκφράσετε επακριβώς μέσα από τα έργα σας;

B.K.: Εκπορεύεται από τη μεσαία τάξη στην οποία ανήκω και απευθύνεται σε όλους. Η πολιτική μου τοποθέτηση, όπως εσείς διαπιστώνετε, δεν είναι άλλη παρά ενός δημοκρατικού ανθρώπου, με απλή λογική. Η αξιοπρέπεια, η συνειδητή προσπάθεια σεβασμού της άλλης γνώμης, η αντιπαράθεση με επιχειρήματα, η κοινωνική αλληλεγγύη, η επιβράβευση του καλύτερου και όχι η συμπλεγματική αντιμετώπισης του, είναι η πολιτική μου τοποθέτηση. Μέσα από τα έργα μου εκφράζω τον ατελή εαυτό μου και χαίρομαι όταν αυτό αντιμετωπίζεται με ενδιαφέρον από τους άλλους.

Cul.N.: Τα έργα σας κλείνουν το μάτι στην popart αισθητική και το lifestyle. Γιατί επιλέξατε τα έργα σας να έχουν αυτή τη μορφή; Ποιο ήταν το βαθύτερο σκεπτικό πίσω από αυτή σας την καλλιτεχνική επιλογή;

B.K.: Ειλικρινά δεν ξέρω. Μάλλον γιατί αυτό είμαι. Όσο για το βαθύτερο σκεπτικό πίσω από τα έργα μου, ας το αφήσουμε στα ίδια τα έργα και τη δυνατότητα ή και τη διάθεση του θεατή να δει ή να μη δει.Το να σας πω ένα κατεβατό ιδιαίτερων εννοιολογικών προβληματισμών και προσεγγίσεων μου επί της αισθητικής έρευνας, δεν μου είναι δύσκολο, στα νιάτα το έκανα πολλές φορές με στόμφο και επιτυχία. Τώρα πια δε έχω τη διάθεση να επεξηγήσω κάτι που έτσι και αλλιώς σύντομα θα αναθεωρήσω. Άρα καλύτερα πολύ δουλειά και λίγα λόγια. Τα λόγια, μαζί με τα δανεικά, τον στόμφο, την απόλυτα τεκμηριωμένη και λίγο δυσνόητη άποψη, και μαζί με το lifestyle, μας έκαναν πολύ κακό.

Cul.N.: Τα έργα σας είναι κολάζ και έργα ζωγραφικής με έντονα χρωματικά πεδία, που απεικονίζουν μια λαμπερή κοινωνική ζωή. Ήταν πράγματι έτσι, κατά τις εποχές της “ακμής”;

B.K.: Πράγματι έχουν κολάζ από τις φωτογραφίες και τα κείμενα που προανέφερα δημιουργώντας έτσι τη ζωγραφική επιφάνεια. Το χρώμα έχει την καθαρότητα που είχε σχεδόν σε όλες μου τις ζωγραφικές εκφράσεις, πράγμα που μάλλον με καθορίζει και δε βλέπω να έχει άμεση σχέση με την εποχή της ‘ακμής’. Τώρα το κατά πόσον ήταν ακμάζουσα η προηγούμενη περίοδος, με την απόσταση του χρόνου και το σοκ της κατάρρευσης, πιστεύω ότι οικονομικά μόνο υπήρξε έντονη κινητικότητα, με αυτό να προσδιορίζει την ευτυχία και την ευμάρεια. Όλα τα άλλα που καθορίζουν έναν πολιτισμένο άνθρωπο μπήκαν σε δεύτερη και τρίτη μοίρα, από τη στιγμή που εύκολα αγοράζονταν. Μαζί με τα ακριβά αυτοκίνητα, σπίτια και αξεσουάρ, αγοράζαμε και λίγη γνώση, τέχνη, αξιοπρέπεια, όραμα, για να βοηθήσουν το τελικό μας πακέτο, με τη μορφή του φιόγκου. Το κωμικό όμως είναι ότι όλοι εμείς οι -ενήλικες-, το πακέτο και τον φιόγκο τα αγοράζαμε με δανεικά.

Cul.N.: Αν θέλατε να απεικονίσετε καλλιτεχνικά τη σημερινή μας κατάσταση, τι είδους χρωματικά πεδία θα επιλέγατε; Έντονα και φωτεινά, ή μήπως σκοτεινά;

B.K.: Αν έπρεπε να απεικονίσω τη σημερινή κατάσταση, πριν κοιτάξω τους συνανθρώπους μας και το χάλι μας, νομίζω ότι θα έπρεπε να δω καλά την εικόνα μου στον καθρέπτη. Ξέρετε το καθαρό χρώμα και η πιθανή του ένταση δεν συνεπάγονται αυτόματα την χαρά. Μέσα από την κωμική γραφή, μπορείς να πεις τα σκληρότερα λόγια. Μέσα από την πολυχρωμία να εκφράσεις τον θρήνο. Μέσα από τον ξέφρενο ρυθμικό χορό, να δείξεις την απόγνωση.

Cul.N.: Θεωρείτε πως -ιδιαίτερα η μεσαία τάξη- ολοκλήρωσε την πτώση της και πλέον επέρχεται μια άνοδος, ή ότι η πτώση συνεχίζεται;

B.K.: Δεν ξέρω. Ούτε πολιτικός, ούτε κοινωνιολόγος είμαι. Το μόνο που καταλαβαίνω είναι ότι για να υπάρχει σε μία δυτική κοινωνία η μεσαία τάξη, αλληλένδετα υπάρχουν και οι άλλες. Επομένως ότι συμβαίνει στον έναν, θα συμβεί ή και συμβαίνει στους άλλους. Το χαρακτηριστικό δυστυχώς της -προοδευτικής μας παιδείας-, εγώ να είμαι καλά και οι άλλοι τσιμέντο να γίνουν, τέλειωσε. Όσοι από εμάς έστω επώδυνα, αναγνωρίσουμε τα λάθη μας, αποφασίσουμε ότι είμαστε όντα εξελίξιμα, όχι μόνο οργανικά, αλλά πρωτίστως ηθικά, πνευματικά και συναισθηματικά, τότε τα πράγματα θα διορθωθούν.

Cul.N.: Τα έργα σας δίνουν και ένα προσωπικό στίγμα. Ποιο είναι αυτό; Πόσο έχει διαφοροποιηθεί με το πέρασμα των ετών;

B.K.: Πιστεύω η αισιοδοξία. Κάνοντας την προσωπική μου αναδρομή, βλέπω την συνειδητή αλλά και την ασυνείδητη εξέλιξη μου, σε κάτι καλύτερο από αυτό που ήμουν νεότερος, πράγμα νομίζω φυσιολογικό και ευχάριστο.

Cul.N.: Θα μπορούσατε να μας σκιαγραφήσετε το ρόλο του καλλιτέχνη, όπως εσείς τον αντιλαμβάνεστε, στη σημερινή συγκυρία που έχει επηρεάσει ιδιαίτερα τον κοινωνικό ιστό;

B.K.: Η ερώτηση με φέρνει σε δύσκολη θέση γιατί από τον καλλιτέχνη περιμένουν όλοι κάτι σημαντικό, κάτι ουσιαστικότερο από την αντίληψη που έχουν οι υπόλοιποι άνθρωποι, για τη ζωή, ή την αισθητική. Ο καλλιτέχνης είναι ένας από τους ταγούς της κοινωνίας. Για να είναι όμως αυτό, μιας και προέρχεται από το ρήμα τάσσω, πρέπει να έχει πράγματα να πει, να ορίσει, να προσδιορίσει, να αφοσιωθεί, απλά, ανθρώπινα, υπομονετικά, εννοιολογικά, αλλά με έννοιες και όχι με αρλούμπες.

Cul.N.: Έχετε κάποια άμεσα καλλιτεχνικά σχέδια, τα οποία θα μπορούσατε να μας γνωστοποιήσετε;

B.K.: Κατ αρχάς είναι προγραμματισμένες δύο ατομικές μου εκθέσεις. Τον Αύγουστο, με τίτλο ‘LiquidEssence’ με έργα από τις σειρές “Alcohol’ και “UrbanBehaviours’, σε επιμέλεια Αλεξάνδρας Κολλάρου, στο Quito/Ecuador. ΤονΔεκέμβριοστηνArtisCausaGalleryστηΘεσσαλονίκη,ησειρά ‘UrbanDetails+ project on paper’. Ενδιάμεσασυμμετοχές, στηνCHANIaRTσεεπιμέλειαΙ. Αρχοντάκη, στηΣαγκάημετοΕΕΤΕ, στηνΒιβλιοθήκητηςΑλεξάνδρειας (οργάνωσηTechnohorosArtGallery), στηνContemporaryIstanbul μετηνArtis Causa, στηνΠινακοθήκηΜοσχανδρέου (οργάνωσηΚαπλανών5) κ.α.

Τελειώνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω το Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών Τσιχριτζή, την art-idea και προσωπικά τον Θάνο Θεοτόκη, που είχαν την οργάνωση της συγκεκριμένης μου έκθεσης.