Η καινούργια ταινία του Βασίλη Μαζωμένου με τίτλο «10η Μέρα» αγγίζει το πολύπαθο θέμα του μεταναστευτικού προβλήματος στην χώρα μας μέσα από τις μνήμες, τα βιώματα, τα όνειρα και τις σκέψεις του Αλί, ενός Αφγανού μουσουλμάνου πρόσφυγα που ζει στη σύγχρονη Αθήνα. Η νοσταλγία της πατρίδας και των οικείων από την μια και το όνειρο για μια καλύτερη ζωή από την άλλη, γίνονται εικόνες, συναισθήματα και μια εσωτερική αφήγηση, άλλοτε εφιαλτική και άλλοτε τρυφερή πάντοτε όμως υπό τον πέπλο μια πραγματικότητας σκληρής και αδιέξοδης.
Η «10η Μέρα» διακρίθηκε στο London Greek Film Festival με τα βραβεία καλύτερης ταινίας, καλύτερης σκηνοθεσίας και καλύτερης φωτογραφίας, ενώ απέσπασε το ειδικό βραβείο του Ευρωπαϊκού Πανοράματος 2012 και τρεις υποψηφιότητες στα βραβεία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Επίσης, στις 28 Οκτωβρίου, η ταινία τιμήθηκε με το “CYPRESS Veteran’s Award”, το βραβείο δηλ. έμπειρου σκηνοθέτη από επιτροπή διακριτών δημοσιογράφων, στο 8ο Διεθνές Φεστιβάλ της Κύπρου.
Συνέντευξη: Ελένη Φιλίππου
Culturenow.gr: Ας ξεκινήσουμε με τον τίτλο της ταινίας. Ποιά είναι η 10η μέρα;
Βασίλης Μαζωμένος: Είναι η μέρα που ολοκληρώνεται η νηστεία και η προσευχή σε μνήμη του εγγονού του Μωάμεθ του Αλί όπου οι Σιίτες μουσουλμάνοι βγαίνουν από το τζαμί και αναπαριστούν το μαρτύριο που βίωσε ο ίδιος στη μάχη της Καρμπάλα χτυπώντας τα κορμιά τους. Πρόκειται για την τελετή της Ασούρα (ανάμνηση στα ελληνικά).
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Cul.N.: Ποιά ήταν η διαδικασία συγκέντρωσης υλικού προτού ξεκινήσετε τα γυρίσματα;
Β.Μ.: Ήταν μια συνεχής γνωριμία με τον κόσμο των μουσουλμάνων, μέσα από αφηγήσεις, μελέτη και γνωριμίες στην προσπάθεια μου να κατανοήσω τον διπλανό Άλλον.
Cul.N.: Πώς διαλέξατε τον πρωταγωνιστή σας; Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι ο Αλί δεν είναι επαγγελματίας ηθοποιός και η ταινία είναι στηριγμένη εξολοκλήρου πάνω του. Ποιές ήταν οι προκλήσεις αυτής της επιλογής;
Β.Μ.: Ο Αλί δούλευε σε μανάβικο στα Εξάρχεια. Έψαχνα κάποιον να ενσαρκώσει τον ήρωα, που δεν θα κουβαλούσε το στερεότυπο της μιζέριας που έχουμε για τον πρόσφυγα. Η διαδικασία τόσο της επιλογής όσο και της ένταξης στο ρόλο είχε πολλά στοιχεία από το βίωμα αλλά και από το ένστικτο. Πολύ λίγα από τεχνικές υποκριτικής.
Cul.N.: Μιλήστε μας για την εμπειρία σας στην διάρκεια των γυρισμάτων. Πόσο «εύκολο» ήταν να μπείτε στον κόσμο του Αλί και πόσο «δύσκολο» στο να τον μεταφέρετε στην μεγάλη οθόνη;
Β.Μ.: Είχε προηγηθεί μια μεγάλη κουβέντα ανάμεσα μας, για αυτό που ζητούσα και αυτό που δεν θα τον εκθέσει. Επέλεξα να μην δουλέψω όπως συνήθως με ηθοποιούς. Προσπάθησα να αποσπάσω την αλήθεια του και μπορώ να πω ότι από ένα σημείο και μετά συνεννοούμαστε με ματιές. Ο Αλί μετέφερε στην οθόνη την αλήθεια του και εγώ τη δική μου. Ελπίζω να συναντήθηκαν.
Cul.N.: Ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζεται η «10η Μέρα» ξεφεύγει από την κλασική φόρμα του ωμού, ντοκιμαντερίστικου ρεαλισμού. Ποιό ήταν το σκεπτικό πίσω από αυτήν την ιδιαίτερη κινηματογράφηση;
Β.Μ.: Σκέφτηκα πολύ αν θα έπρεπε να αναπαραστήσω τα γεγονότα ή να βρω έναν τρόπο να βάλω το θεατή σε μια διαδικασία να ταξιδέψει με τον ήρωα χωρίς καν να φωνάζει κάποιος δίπλα του «είμαι ο σκηνοθέτης».
Cul.N.: Ο ρόλος της θρησκείας παίζει βασικό ρόλο στην ταινία καθώς της παραχωρείτε φιλμικό χώρο και χρόνο, που εκτείνεται από την καθημερινότητα του Αλί μέχρι την τελετή της Ασούρα, το τελετουργικό της οποίας σοκάρει τον δυτικό θεατή. Γιατί διαλέξατε αυτήν την τελετή και όχι κάποια άλλη;
Β.Μ.: Γιατί αυτή η τελετή, πέραν του ότι είναι σημαντική για τον ισλαμικό κόσμο, στοιχειώνει τον ήρωα από την παιδική του ηλικία. Θέλησα να βάλω το δυτικό θεατή στη διαδικασία κατανόησης του Ισλάμ και της θρησκείας του και έτσι να δει κατάματα πως αυτοί οι άνθρωποι δρουν με αυτόν τον τρόπο. Μόνο αν γνωρίσουμε έναν πολιτισμό μπορούμε να απαντήσουμε στα «γιατί και στα θέλω του».
Cul.N.: Η Ελλάδα ως μέρος που το «ευρωπαϊκό όνειρο» μπορεί να γίνει πραγματικότητα, δεν φαντάζει άπιαστο μόνο για τον οικονομικό πρόσφυγα, αλλά πλέον και για τον έλληνα πολίτη. Στην πρώτη περίπτωση, η ματαίωση αυτή γίνεται με τον πιο σκληρό και υπάνθρωπο τρόπο. Τι γίνεται με την περίπτωση του έλληνα πολίτη και στην περίπτωσή σας, του έλληνα σκηνοθέτη;
Β.Μ.: Όλοι είμαστε μέρος πια μιας κρεατομηχανής που αλέθει τους πάντες. Αυτό που πριν έμοιαζε σαν εφιάλτης τώρα γίνεται η δική μας πραγματικότητα. Το Σύστημα δεν ξεχωρίζει τον πρόσφυγα από τον γηγενή, γιατί είναι απρόσωπο και άρα πιο επικίνδυνο. Μοιάζει με το πρώτο «΄Αλιεν» του Ρ. Σκοτ. Εμφανίζεται ελάχιστα και τους εξοντώνει όλους…
Cul.N.: Στην αφίσα της ταινίας διαβάζει κανείς ότι απαγορεύεται η είσοδος σε ξενοφοβικούς και ρατσιστές. Λίγο παράδοξο δεν είναι αυτό; Εάν δεν συστηθεί ο Αλί σε αυτούς τους ανθρώπους, σε ποιούς θα συστηθεί;
Β.Μ.: Δεν με ενδιαφέρουν οι φανατικοί κάθε είδους, αλλά οι ψύχραιμοι που θα δουν και θα κατανοήσουν. Δεν είμαι εγώ που θα διδάξω πολιτισμό στους προ – γλωσσικούς. Απλά τους προειδοποιώ ότι δεν είναι ταινία που θα καταλάβουν ούτε θα επικοινωνήσουν και έτσι ας αποφύγουν την επαφή μαζί της. Δεν επιδιώκω την πρόκληση. Απλά η βία είναι πάντα ανορθολογική. Σκεφτείτε την Ασούρα σε συνδυασμό με τους νεοναζί. Δεν είναι εκρηκτικό το μείγμα;
Cul.N.: Τί σημαίνουν για εσάς οι διακρίσεις που έχει συγκεντρώσει μέχρι στιγμής η «10η Μέρα» στην φεστιβαλική πορεία της;
Β.Μ.: Μια μικρή ικανοποίηση για τους συνεργάτες μου και μένα και ένας φόρος τιμής στα θύματα της νεοβαρβαρικής επέλασης. Τα βραβεία ανήκουν στον Αλί, στον Μαχντί, στον Χουσεΐν και σε όλους του Αλί του κόσμου.
Η «10η Μέρα» θα προβάλλεται από τις 7/11 αποκλειστικά στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας.