Veronica Roth – Απόκλιση (Εκδόσεις Πλατύπους)

Αγαπώ τα δυστοπικά μυθιστορήματα, δεν είναι δα και μυστικό. Κατά καιρούς έχουν πέσει στα χέρια μου εξαιρετικά δείγματα του είδους, όπως οι “Αγώνες Πείνας” και “Το Τεστ”, άλλες πάλι, λιγότερο αξιόλογα ωστόσο, αρκετά ενδιαφέροντα.

Από τη Γιώτα Παπαδημακοπούλου

Ένα μυθιστόρημα δυστοπικής φαντασίας είναι και η “Απόκλιση” της Veronica Roth, το οποίο και κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Πλατύπους. Κι αν έπρεπε να το εντάξω σε μία από τις δύο κατηγορίες, εκείνες των εξαιρετικά ενδιαφερόντων και των όχι και τόσο, βιβλίων που εκπροσωπούν το είδος, σίγουρα θα επέλεγα την πρώτη, χωρίς δεύτερη σκέψη. Η “Απόκλιση”, έκλεψε την καρδιά και τις εντυπώσεις μου από την πρώτη κιόλας σελίδα, και δεν σταμάτησε να το κάνει, μέχρι και την τελευταία, κλείνοντας το πρώτο μέρος μιας σειράς, της οποίας την συνέχεια περιμένω με αγωνία και με κομμένη την ανάσα.

Βρισκόμαστε το μέλλον και ο κόσμος, είναι χωρισμένος σε πέντε φατρίες. Εκείνες των Ανιδιοτελών, των Γενναίων, των Πολυμαθών, των Ειρηνικών και των Ειλικρινών. Κάθε φατρία, αποτελείται αποκλειστικά και μόνο από εκπροσώπους του αντίστοιχου χαρακτηριστικού, κάτι που συμβαίνει απ’ όταν αποφασίστηκε πως, για τους παγκόσμιους πολέμους και την καταστροφή του κόσμου, έφταιγε η πολυπλοκότητα των ανθρώπων, η πολυδιάστατη προσωπικότητά τους. Έτσι, βάζοντας το γένος σε συγκεκριμένα καλούπια, υπάρχει μια ελεγχόμενη ισορροπία, προς αποφυγήν μιας νέας καταστροφής. Κάθε παιδί το κόσμου αυτού, κλείνοντας τα δεκάξι του χρόνια, καλείται να συμμετάσχει σε ένα τεστ κλίσης προσωπικότητας μέσω από το οποίο, προκύπτει αν, ανήκει στην φατρία την οποία μεγάλωσε ή σε κάποια άλλη, δίνοντάς του στο τέλος το δικαίωμα της επιλογής. Ανάμεσα στα παιδιά που καλούνται να περάσουν το τεστ, βρίσκεται και η Μπίατρις η οποία, είναι εξαιρετικά αγχωμένη εν όψη της διαδικασίας αφού δεν γνωρίζει ούτε τι την περιμένει, ούτε αν πραγματικά μπορεί να ακολουθήσει τον τρόπο ζωής των γονιών της που μπορεί να μην της φαίνεται λάθος ωστόσο, δεν της ταιριάζει, όχι απόλυτα τουλάχιστον.

Η Μπίατρις περνάει το τεστ όμως τα αποτελέσματά της, δεν είναι ξεκάθαρα. Το τεστ έδειξε πως δεν ανήκει σε μια φατρία αλλά, ότι θα μπορούσε να ανήκει σε τρεις διαφορετικές πράγμα που την καθιστά Απόκλιση. Και το να είσαι Απόκλιση, θεωρείται επικίνδυνο στον κόσμο της και αν θέλει να προστατευτεί, πρέπει να κρύψει αυτή τη νέα αλήθεια. Και όταν έρχεται η ώρα της επιλογής, η Μπίατρις αποφασίζει να μην διαλέξει τον δρόμο των γονιών της αλλά, έναν πολύ διαφορετικό, εκείνον της Γενναιότητας, μπαίνοντας σε ένα ολότελα διαφορετικό κόσμο, ανακαλύπτοντας νέες συνήθειες και αντιμετωπίζοντας καταστάσεις που ποτέ δεν φαντάστηκε καθώς και μια μύηση, σκληρή και δύσκολη. Το μυστικό της, είναι επίφοβο και η λαχτάρα της να αποδείξει ότι είναι πιο δυνατή απ’ όσο οι άλλοι πιστεύουν, ισχυρή, οδηγώντας την σε έναν διαφορετικό αγώνα επιβίωσης κι επικράτησης. Μπορεί όμως ο κόσμος της να συνεχίσει να λειτουργεί όπως τον γνώριζε, ή υπάρχουν άνθρωποι που εργάζονται υπογείως για να ανατρέψουν ένα σύστημα που θεωρούν ότι τους αδικεί; Και η Μπίατρις, τι ρόλο καλείται να παίξει;

Ναι, δεν χωρά αμφιβολία. Η Πλατύπους ξέρεις να επιλέγει συνεργάτες σε όλα τα επίπεδα, έχει κοφτερή ματιά κι εκδίδει εξαιρετικούς συγγραφείς και εκπληκτικές ιστορίες. Η πρωτοεμφανιζόμενη Roth, επιλέγει να ασχοληθεί με ένα λογοτεχνικό είδος που ναι μεν μπορεί να βρίσκεται σε άνθιση ωστόσο, έχει μεγάλο ανταγωνισμό. Και όμως, με τη δυναμική της αφήγηση σε καθηλώνει και παρά που ο πήχης είναι ψηλά, εκείνη καταφέρνει να τον φτάσει με το πρώτο βιβλίο της τριλογίας της να μην έχει να ζηλέψει σε τίποτα τα πιο γνωστά του είδους. Η συγγραφέας, παντρεύει την υποβόσκουσα παροντική κατάσταση με τη φαντασία, δημιουργώντας ένα σύνολο που δεν είναι στην πραγματικότητα και τόσο μακρινό όσο θα θέλαμε να πιστεύουμε, χτίζοντας έναν άγριο κόσμο, βασισμένο στη ρεαλιστικότητα. Το ίδιο ισχύει και για τους χαρακτήρες της που δεν τοποθετούνται απλά σε ένα δυστοπικό περιβάλλον ούτε γίνονται ένα με αυτό αλλά, προσπαθούν να ξεχωρίσουν και να κάνουν την διαφορά, να βγουν νικητές, όχι μόνο ως προς τις κοινωνικές συγκρούσεις αλλά, και απέναντι στον ίδιο τους τον εαυτό, που μπορεί να γαλουχήθηκε με συγκεκριμένο τρόπο ωστόσο δεν παύει, να μπορεί να είναι κάτι περισσότερο.

Το ότι το βιβλίο αυτό έγινε τεράστια επιτυχία, τόσο παγκοσμίως, όσο και στην χώρα μας, δεν είναι τυχαίο. Πάει να πει πως έχει να δώσει κάτι, που αν και δεν είναι ολότελα διαφορετικό σαν γενική ιδέα, είναι πολύ διαφορετικό στην απόδοσή του, παρασύροντάς μας σε ένα συγκλονιστικό, περιπετειώδες ταξίδι επιβίωσης αλλά, και ανακάλυψης όλων εκείνων των στοιχείων που καθορίζουν το είναι μας, το ποιοι είμαστε, που βρισκόμαστε και που μπορούμε να φτάσουμε. Μας φέρνει αντιμέτωπους με τους ίδιους μας τους εαυτούς, την προσωπικότητά μας και τις επιλογές που καλούμαστε να πάρουμε. Αυτές καθορίζουν το ποιοι είμαστε πραγματικά και όχι κανόνες και ρήτρες που κάποιοι άλλοι, ίσως να προσπαθούν να μας επιβάλλουν. Η “Απόκλιση”, είναι ένα σύγχρονο και δροσερό ανάγνωσμα, τους ήρωες του οποίου αγαπάς και δένεσαι μαζί τους και σε καμία περίπτωση, δεν μπορείς να αφήσεις από τα χέρια σου, ούτε να διώξεις από τη σκέψη σου, που θα σε διασκεδάσει ως αναγνώστη και παράλληλα, θα σε προβληματίσει ως άνθρωπο και αυτό, λέει πολλά. Αναζητήστε το, αν δεν το έχετε κάνει ήδη, και αφήστε το να σας παρασύρει.