Βιβλίο: Άρια ο κόσμος από την αρχή – Δημήτρης Στεφανάκης

“Δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες και συνταγές για να γίνει κανείς συγγραφέας. Αυτό που χρειάζεται είναι 99% ταλέντο, 99% πειθαρχία και 99% δουλειά” είχε δηλώσει κάποτε ο William Faulkner. Θα προσθέσω πως ρόλος του συγγραφέα δεν είναι απλά να αφηγείται καταγράφοντας και περιγράφοντας γεγονότα, τοπία ή πρόσωπα. Ρόλος του βασικός είναι, και τότε λέγεται λογοτέχνης και όχι απλά συγγραφέας, να χτίζει χαρακτήρες που θα αφήσουν εποχή.

Η κληρονομιά του και η παρακαταθήκη του είναι οι επόμενες γενιές να μιλούν για αυτόν και να τον έχουν σημείο αναφοράς. Ο Δημήτρης Στεφανάκης με την μέχρι τώρα συγγραφική του πορεία έχει αποδείξει πως έχει τον τρόπο και το κλειδί να εμφυσά τα δικά του πιστεύω και να βάζει στο τραπέζι της λογοτεχνίας τις ιδέες του με ένα αόρατο χέρι που δεν γίνεται αντιληπτό όταν πλάθει λέξεις και ζωγραφίζει εικόνες. Το πινέλο της γραφής του είναι ήρεμο και μειλίχιο αλλά συνάμα ανατρεπτικό και ζωντανό.

Στην Άρια, ο κόσμος από την αρχή συμπυκνώνονται, κατά την δική μου ταπεινή γνώμη, όλα αυτά που ζήσαμε και διαβάσαμε στα προηγούμενα δύο μέρη της τριλογίας του κοσμοπολιτισμού, τις Μέρες Αλεξάνδρειας και το Φιλμ νουάρ. Δεν θα γίνω κουραστικός επαναλαμβάνοντας πληροφορίες για αυτά τα δύο βιβλία, αν και είμαι από αυτούς που πιστεύουν πως η επανάληψη είναι η πεμπτουσία της μαθήσεως. Παρόλα αυτά σας παραπέμπω στις αντίστοιχες παρουσιάσεις που έχω δημοσιεύσει σε παρελθόντα χρόνο για να ενημερωθείτε. Εδώ θα σταθώ στο μέγεθος της επιτυχίας του παρόντος βιβλίου όταν κάθε φορά έρχεται η ιστορία να διατρανώνεται και να υμνείται με ένα μυθιστόρημα καλύτερο και πληρέστερο από το προηγούμενο για μία περίοδο που πέρασε ανεπιστρεπτί που όμως η ανάλυσή της μέσα από την μυθιστορία έρχεται να φωτίσει πτυχές της καλά κρυμμένες. Πόσες φορές συμβαίνει αυτό στους σύγχρονους καιρούς και πόσα ανάλογα παραδείγματα έχουμε να επιδείξουμε ως λογοτεχνική μονάδα? Δυστυχώς όχι πολλά.  

Είναι δύο οι ευτυχείς συγκυρίες αυτού του βιβλίου. Από την μία μεριά, σκιαγραφείται ένα διάστημα της ιστορίας της Ελλάδας και όχι μόνο, γιατί σκοπός του συγγραφέα είναι να ταξιδέψει τον νου και να παραθέσει πληροφορίες για το ιστορικό και κοινωνικό γίγνεσθαι σε περισσότερους τόπους. Η Ελλάδα πνίγεται από την κάπνα του πολέμου, από τα ίδια της τα πάθη και τις αδυναμίες της καθώς οι πολιτικοί και η πολιτική της διέπονται από την φράση του “διαίρει και βασίλευε” μία αγγλική λογική που χρησιμοποιεί συχνά ο συγγραφέας και που άλλωστε επηρεάζει τον ελληνισμό από γεννήσεώς του. Η ιστορία έχει να μας διδάξει πολλά σχετικά και τελικά τα γεγονότα και οι συνέπειες τους αποδεικνύουν για μία ακόμη φορά την ανωριμότητα ενός πολιτικού συστήματος που σαπίζει και παρασέρνει μαζί του έναν ολόκληρο λαό οδηγώντας τον σε εθνικές καταστροφές.

Γιατί ο εμφύλιος πόλεμος που ακολουθεί το τέλος του πολέμου, αποτελεί το απόλυτο δείγμα ενοχής και διχασμού. Ο συγγραφέας καταφέρνει με δεξιοτεχνία να αποκαλύψει το μέλλον της ιστορίας μιλώντας για το παρόν. Από την άλλη μεριά, εδώ έχουμε να κάνουμε με φυσιογνωμίες που προφητικά ισορροπούν στο χθες, το τώρα και το αύριο. Οι φράσεις κλειδιά σε πολλά σημεία του μυθιστορήματος δείχνουν πως η αφήγηση δεν είναι από μόνη της η πυξίδα για να γράψεις ιστορία και να δώσεις το στίγμα σου σε αυτό που ονομάζεται σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία. Κύριο μέλημα του Στεφανάκη είναι να μας πάει παρακάτω, να φιλοσοφήσει πάνω σε ανθρώπινες μορφές, σε τυχόν αντιδράσεις τους χωρίς υπερφίαλες πρακτικές και εφήμερα λογοτεχνικά τεχνάσματα απλά και μόνο για να εντυπωσιάσει. Μπαίνει στο πετσί του ρόλου του που είναι να αποδώσει στον αναγνώστη πρόσωπα ενδιαφέροντα, αινιγματικά, περίπλοκα χωρίς να είναι απόμακρα και έξω από την γνώριμη ανθρώπινη φύση. Δεν παρασύρεται από μία μασημένη και εύκολη αποτύπωση δραματουργίας και χαμένων πατρίδων αλλά με απλότητα και ιερατική ευλάβεια μίας καθαρής και ανιδιοτελούς συγγραφικής ροής πατάει πάνω στην ιστορία και τους μεγάλους δασκάλους της συγγραφής για να αφήσει παρακαταθήκη την δική του σφραγίδα.  

Ο Στέφανος Μαυροειδής, πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος είναι η ενσάρκωση του Έλληνα που αγωνίζεται για την δική του Ελλάδα και σε αυτόν ο συγγραφέας χτίζει όλη του την αφήγηση. Είναι ο άνθρωπος που θα εκπροσωπήσει το καλό πρόσωπο με την ευγένειά του, τις αρχές του, την πειθαρχία του αλλά και τις εντάσεις του, τον θυμό του, την ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία του. Μακριά από μικροπρέπειες και δολιοφθορές, ο Στέφανος Μαυροειδής θα μπορούσε να είναι ένας άλλος Δον Κιχώτης, μιας και καταπιέζεται πολλάκις από την αποστολή που του έχει ανατεθεί να σώσει έναν Άγγλο αρχαιολόγο εν μέσω πολεμικής σύρραξης. Δυσφορεί, παλεύει με την ελληνική πολιτική σκηνή από την οποία απογοητεύεται καθημερινά βλέποντας πόσο πολύ βουλιάζει στην μικρότητα της εξουσίας που όλα τα συνθλίβει. Ο δικός του βωμός και η θέση του βρίσκονται μακριά από τέτοιες τακτικές και όταν ερωτεύεται την Ρόζμαρι, μία υπέροχη Γαλλοαγγλίδα καλλονή τότε παρά τις ζηλόφθονες κριτικές που δέχεται από γνωστούς και αγνώστους για αγγλοσαξονικές τάσεις και προτιμήσεις εκείνος ως Λεωνίδας που πολεμάει τους Θεούς προτάσσει την εθνική του ταυτότητα χωρίς ίχνος εθνικισμού αλλά με την επιθυμία να καταστεί σαφές πως δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί του. Ο Στεφανάκης αναφέρει: “Η αισθητική ενός ανθρώπου πάντα κάτι μας λέει για την νοημοσύνη του”. Αν πάρει κανείς την ρήση αυτή και την επεκτείνει σε επίπεδο λαού θα βγάλει τα δικά του πολύτιμα συμπεράσματα.
                                                                               

“Κάθε ανθρώπινη πράξη συνιστά αμάρτημα, αφού (όταν) διασαλεύει την τάξη και την αρμονία του κόσμου”

Το βιβλίο του Δημήτρη Στεφανάκη, με τίτλο “Άρια. Ο κόσμος από την αρχή” κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ψυχογιός.