Βιβλίο: Εκτός ελέγχου – J.B. Ballard

Πόσες φορές δεν έχουμε παρακολουθήσει στους τηλεοπτικούς δέκτες μας ιστορίες που αφηγούνται την δολοφονία ανθρώπων από τα χέρια παιδιών, τα οποία παίρνοντας κυριολεκτικά τα όπλα, παίρνουν μαζί και τον νόμο της δύναμης στα χέρια τους;

Στις περισσότερες πολιτείες της Αμερικής κυρίως όπου η διακίνηση των όπλων είναι ελεύθερη και αγοράζονται όπως οι τσίχλες δίχως καμία απαίτηση αδείας, το φαινόμενο έχει κατακλύσει και θορυβήσει τους πολίτες σε σημείο που οι τοπικές κοινωνίες, μιας και η κάθε πολιτεία υπόκειται σε δικούς της νόμους, αποφάσισαν να επανεξετάσουν το πολύκροτο αυτό ζήτημα.

Ο J.G. Ballard, με μία αφοπλιστική αφήγηση που μοιάζει να έχει βγει από σενάριο κινηματογραφικής ταινίας τρόμου και ψυχολογικού δράματος ή επιστημονικής φαντασίας παρουσιάζει μία υπόθεση εξαιρετικά ανατριχιαστική που όμως είναι αληθινή ή θα μπορούσε κάλλιστα να έχει συμβεί σε πραγματικό χρόνο. Και αυτό γιατί ο ανθρώπινος νους είναι ένα εργαλείο πολύπλοκο με εγκατεστημένες λειτουργίες εσωτερικές που πολλές φορές καθίστανται ανεξέλεγκτες και ικανές ανά πάσα στιγμή, όταν εκτροχιαστούν, να σπείρουν τον πανικό.

Στο Δυτικό Λονδίνο ζουν πάνω από δέκα οικογένειες με τα παιδιά τους σε ένα πολυτελές συγκρότημα με το όνομα Πάνγκμπερν Βίλλατζ που μοιάζει με στρατόπεδο, μιας και φυλάσσεται καθ’ όλο το εικοσιτετράωρο από ειδικούς φρουρούς με ειδικά και αυστηρά καθήκοντα επιτήρησης των εύπορων ενοίκων τους. Πρόκειται για μία ειδικά διαμορφωμένη κλειστή κοινωνία όπου τα παιδιά παρακολουθούνται μέσω κάμερας και υπολογιστή από τους γονείς τους, οι οποίοι μεταμορφώνονται σε κατασκόπους και όλα αυτά για το καλό των παιδιών τους. Χειραφετούν και υπερπροστατεύουν τα παιδιά τους με σκοπό να συνδράμουν στην διαπαιδαγώγησή τους μέσω ενός αυστηρού καθημερινού προγράμματος που δεν παρεκκλίνει από αυτά που οι γονείς έχουν ορίσει ως ορθά και κατάλληλα για την σωστή ανατροφή τους. Ωστόσο, καμία έρευνα δεν έχει αποκαλύψει πως ο πλήρης έλεγχος λειτουργεί προς όφελος του ελεγχόμενου, κάτι που σε απλά ελληνικά σημαίνει πως η ελευθερία που περιχαρακώνεται οδηγεί πλειστάκις σε αντίθετα και ανεπιθύμητα αποτελέσματα.

Όταν ο Μωάμεθ δεν πάει στο βουνό, πάει το βουνό στον Μωάμεθ λέει μία ρήση και αυτή δυστυχώς επαληθεύεται μέσα από την αφήγηση του J.G. Ballard. Οι νεαροί μελλοντικοί δράστες έλαμψαν ήσυχα και υπόγεια μην αφήνοντας κανέναν και καμία να αντιληφθεί έστω και το παραμικρό για την προμελετημένη τους δραστηριότητα που μόνο συμμορία ή τρομοκρατική οργάνωση θα μπορούσε να πραγματοποιήσει με τέτοια μεθοδικότητα και επαγγελματισμό. Είναι σαφές πως μέσω των αναφορών του δόκτορος Γκρένβιλ η ανάγκη τους για απεξάρτηση και έξοδο από έναν μικρόκοσμο καταπίεσης και συνεχούς ελέγχου τους άφηνε μία μόνο διέξοδο: την απόδραση από την «φυλακή». Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως αμέσως μετά το πέρας του εκτελεστικού τους έργου και βεβαιωμένοι πως όλοι οι γονείς τους ήταν νεκροί, οι νεαροί δράστες εξαφανίστηκαν καλύπτοντας πλήρως τα ίχνη τους, τα οποία να επισημάνω πως ακόμα και σήμερα δεν έχουν βρεθεί. Η φαντασία ξεπερνάει τέτοιες καταστάσεις αλλά σε μία τέτοια κοινωνία με τις στρατιωτικές συντεταγμένες που δεν παραχωρούσαν καμία πρωτοβουλία ή περιθώριο για δημιουργία και πραγμάτωση φαντασίας, η κίνηση αυτή ήταν κάτι παραπάνω από αναμενόμενη.

Σαν ρεπορτάζ ζωντανής μετάδοσης για λογαριασμό καναλιού ο συγγραφέας με εξαιρετική επιδεξιότητα  μεταμορφώνει σε δημοσιογράφο τον δόκτορα Ρίτσαρντ Γκρέβιλ, ο οποίος μέσα από το ημερολόγιό του μας μεταφέρει βήμα βήμα την οργάνωση και την εκτέλεση του απεχθέστατου και ευφάνταστου εγκλήματος. Η παράλληλη και ταυτόχρονη δολοφονία τριάντα δύο ενηλίκων και μάλιστα γονέων που αφήνει ένα λουτρό αίματος είναι μία υπόθεση που δύσκολα μπορεί να εξιχνιαστεί και βέβαια το μυαλό ενός φυσιολογικού ανθρώπου δεν μπορεί να χωρέσει πως την ευθύνη και την σύλληψη αυτού του αρρωστημένου εγχειρήματος έχουν μία παρέα παιδιών που η ηλικία τους δεν υπερβαίνει τα δεκαέξι με δεκαεπτά. Και όμως αυτή η αποτρόπαιη αποστολή έχει σχεδιαστεί από μικρούς και ανυποψίαστους δολοφόνους, που προσπάθησαν να κρυφτούν πίσω από την μάσκα της αθωότητας. Ευτυχώς δεν κατάφεραν να παραπλανήσουν τους αστυνομικούς και κυρίως τον δόκτορα Γκρένβιλ, ο οποίος συλλέγοντας στοιχεία και διασταυρώνοντας πληροφορίες κατόρθωσε να εξάγει τα συμπεράσματά του καταλήγοντας σε κάτι που ούτε ο ίδιος τολμούσε καν να ομολογήσει, το έγκλημα έχει την σφραγίδα των παιδιών τους.

Ο συγγραφέας βάζει το δάκτυλο του επί του τύπου των ήλων καθώς μέσα από το βιβλίο του αυτό δυστυχώς θα αποδειχθεί εκ των υστέρων πως ενέργειες σαν κι’ αυτές δεν έχουν εξαλειφθεί και ούτε πρόκειται να σταματήσουν γιατί τα ζητήματα που εγείρονται είναι πολλά: από την μία μεριά, η διακίνηση όπλων συνεχίζει να αιμορραγεί κοινωνίες όπως η αμερικανική που κάνει τα στραβά μάτια για να αυξάνει την κερδοφορία της η μηχανή της οπλοπαραγωγής. Άρα ο τζίρος της αγοράς όπλων μεγεθύνεται και τα έσοδα πληθαίνουν.

Πόσες ακόμα ζωές πρέπει να κοστίσει αυτή η βλακώδης τακτική; Από την άλλη μεριά, οι γονείς πόσο ακόμα θα καπηλεύονται τις ελευθερίες και την ανεμελιά των παιδιών τους φυλακίζοντας το μέλλον τους σε πρέπει και μη που είναι αυθαίρετα και οδηγούν σε σφάλματα που δεν έχουν γυρισμό; Ερωτήματα που περιμένουν απάντηση και δεν την βρίσκουν. Μήπως όμως και η πατροκτονία και η μητροκτονία είναι ιοί που δεν έχουν γιατρειά αφού βρίσκουν τις ρίζες τους στις πρώτες μέρες ύπαρξης του ανθρώπινου είδους; Γιατί και οι γονείς εξουσία ασκούν, βίαιη πολλές φορές και άραγε ποιος εξουσιαζόμενος δεν θέλει να απεμπλακεί από τον ζυγό αυτό και να αναλάβει ο ίδιος την τύχη του στα χέρια του? Η φαινόμενη ευδαιμονία μίας οικογένειας προς τον έξω κόσμο μπορεί να κρύβει ένα άλλο προσωπείο – η άλλη πλευρά του φεγγαριού – όταν η πόρτα κλείσει και οι εμπλεκόμενοι βρεθούν ενώπιος ενωπίω. Είναι τουλάχιστον αυτό αρκετό για να μας προβληματίσει;

«Σε μία απολύτως υγιή κοινωνία, η τρέλα είναι η μοναδική ελευθερία»

Το βιβλίο του J.G. Ballard, Εκτός ελέχγου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα