Ένα μυθιστόρημα με αστυνομικές καταβολές που ο Glauser χτίζει υπό την σκέπη των δικών του βιωμάτων μέσα και έξω από τα ψυχιατρεία, είναι η ιστορία που ξεδιπλώνεται μέσα σε έναν πολυσχιδή και λαβυρινθώδη λόγο που στοιχειώνει τον αναγνώστη.
Αυτή η υπόθεση που αφηγείται χαρακτηρίζεται πρωτίστως και αυτός είναι και ο σκοπός του άλλωστε, από μία δραματική περιπλάνηση του Glauser στις στοές των θαλάμων και των διαδρόμων των ψυχιατρικών κλινικών από τους οποίους ποτέ δεν μπόρεσε να απεμπλακεί και οι οποίοι έμελλαν να σφραγίσουν την ζωή του μία για πάντα. Ήταν σε γνώση του πως δεν ελάμβανε εύσημα για την ιστορία που συνέλαβε ως συγγραφέας αστυνομικού μυθιστορήματος και όχι μόνο.
Αν συγκρίνει κανείς πολλά από τα σημερινά αστυνομικά μυθιστορήματα που εξαντλούνται σε ανούσιους διαλόγους και ανύπαρκτες ιστορίες θα αντιληφθεί άμεσα την ειδοποιό διαφορά. Χρησιμοποιεί την αστυνομική πλοκή με έναν ευφάνταστο τρόπο για να περιγράψει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες η ιστορία θα γραφόταν με αίμα τα επόμενα χρόνια σε κάθε επίπεδο. Γραμμένο το 1936 εν μέσω ανέλιξης της φρικιαστικής περιόδου του Τρίτου Ράιχ και δικής του εσωτερικής κατάπτωσης σε έναν κόσμο σκληρό και ανελέητο, ο Glauser αυτό το σκοτεινό διάστημα επιθυμεί να φωτίσει ρίχνοντας παράλληλα αχτίδες φωτός, τότε που το τέρας της εξουσίας ήταν έτοιμο να κατατροπώσει κάθε έκφραση ελευθερίας και ανεξαρτησίας του λόγου.
Ο συγγραφέας με έντονα διαταραγμένη την συναισθηματική του κατάσταση και τον ψυχισμό του που καταρρέει κάθε φορά που αναγκάζεται να φυλακιστεί πίσω από τις πόρτες κάποιας ιδιωτικής ή δημόσιας κλινικής, εμπνέεται την ιστορία αυτή από την δική του εμπειρία. Βαθιά ψυχικά τραυματισμένος, αναμφίβολα καταθλιπτικός και έντονα καταπονημένος από την εναλλαγή των απαισιόδοξων σκέψεών του, επιχειρεί μία αυτοψυχανάλυση μήπως και μαλακώσει μέσα του την τρέλα που κοχλάζει. Αλλάζει ονόματα, πρόσωπα και πράγματα για να προσδώσει την ανάλογη φαντασία αλλά ουσιαστικά είναι ο ίδιος κρυμμένος πίσω από την κουρτίνα και παρακολουθεί τις εξελίξεις, τις οποίες ο ίδιος κινεί. Ο αρχιφύλακας Στούντερ, αυτός ο πανέξυπνος αλλά και λίγο νωχελικός επιθεωρητής δεν είναι παρά το πιόνι που χειρίζεται ο συγγραφέας και με δεξιοτεχνία τον οδηγεί στις κατακόμβες ενός σκοτεινού αινίγματος που καλείται να λύσει.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Σκοπός του και στόχος του δεν είναι τόσο να διαλευκάνει τον φόνο που εκκρεμεί και αποτελεί γρίφο για δύσκολους λύτες, απώτερη αποστολή του είναι να καταγράψει τις συνθήκες κράτησης των ψυχικά αρρώστων και νοσούντων που ο ίδιος βίωσε από πρώτο χέρι, να καταδικάσει τις βάναυσες συμπεριφορές διευθυντών, νοσοκόμων και άλλων συμπαρομαρτούντων και υπηρετών ενός άδικου και απαράδεκτου συστήματος που δεν τρέφει καμία μα καμία τρυφερότητα αλλά ούτε και ελπίδα για μία καλύτερη ζωή. Αναχρονιστικό το περιβάλλον μέσα στο οποίο οι ασθενείς καλούνται να ξεπεράσουν την νόσο τους, χωρίς καμία ένδειξη ανθρωπιάς και αξιοπρέπειας όταν από πάνω τους καιροφυλακτεί ο Μάττο, το φάντασμα που δεν εμφανίζεται αλλά η παρουσία του συννεφιάζει και κλειδώνει κάθε δυνατότητα διεξόδου. Ο Μάττο δεν είναι τίποτε άλλο από έναν χαρακτήρα παραμορφωμένο, έναν οξαποδώ για να θυμηθούμε και τον Γκυ ντε Μωπασσάν που καθρεφτίζει τον ίδιο τον Χίτλερ, αυτήν την εξαιρετικά αλλοπρόσαλλη και τρομακτική φυσιογνωμία που έμελλε να σκορπίσει τα δίχτυα της χωρίς κανένα οίκτο.
Ο Glauser αναδεικνύει, όπως σημειώνει άλλωστε και στο επίμετρο ο μεταφραστής Γιάννης Καλλιφατίδης, πως ως τρόφιμος ο ίδιος έρχεται να μας αναλύσει την πρωτόλεια και πρωτόγονη μέθοδο κράτησης, για μία επιστήμη που εκείνα τα χρόνια άρχιζε σιγά σιγά να διαμορφώνεται και άρα δεν υπήρχε καμία μέριμνα ούτε και προσδοκία θεραπείας, όλα ήταν στο στάδιο του πειραματισμού. Ο Glauser όπως και ο σύγχρονός του Hans Fallada με τον Πότη είχε την ιδέα της συγγραφής ενός τέτοιου μυθιστορήματος ήδη από το 1934 και η παραμονή του σε άσυλο ψυχοπαθών τον βοήθησε να την ολοκληρώσει μέσα από το αστυνομικό δαιμόνιο. Αυτό που διακρίνει την γραφή του Glauser είναι η ωμότητα με την οποία καταθέτει τα γεγονότα σε μία εποχή που όλα ήταν απαγορευμένα από ένα καλά χειραγωγημένο σύστημα με διαδικασίες που δεν άφηναν περιθώρια για λάθη και παραλείψεις. Εκείνος επέφερε μία μικρή επανάσταση κατορθώνοντας να γίνει μάρτυρας συμβάντων και να «ξεγλιστρήσει» το χειρόγραφο αυτό εκτός των τειχών της κλινικής προκαλώντας έντονες κριτικές γιατί οι αναφορές ήταν καυτές σαν πατάτα και έθιγαν πρόσωπα σε καίριες θέσεις. Με μία ματιά λοιπόν ενός δύτη που βουτάει στα πολύ βαθιά βγάζει στην επιφάνεια κάθε είδους ευρήματα για έναν ολόκληρο κόσμο μοναχικό, απομονωμένο και κατακριτέο εκτός κοινωνίας και ζωής ακριβώς όπως και ο ίδιος έμεινε μακριά από τα εγκόσμια γιατί ήταν ξένος για το χώμα που πατούσε.
«Πιστέψτε με, ακόμη και η κατανόηση των εκ διαμέτρου αντίθετων απόψεων δεν αρκεί για να εξαλείψει τις αντιθέσεις…»
Το βιβλίο του Friedrich Glauser, Στα δίχτυα του Μάττο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νεφέλη.
