Στο λυκαυγές του 21ου αιώνα η λογοτεχνική αργκό δεν προκαλεί πια ιδιαίτερη εντύπωση, όταν μάλιστα στοχαστές, όπως ο Μαρκούζε, μας έχουν ήδη διαβεβαιώσει ότι «η αργκό και οι λαϊκές εκφράσεις ποτέ δεν ήταν τόσο πλούσιες» κι «είναι σαν ο άνθρωπος του δρόμου να επιβεβαιώνει τον ανθρωπισμό του στον λόγο του… σ’ ένα λεξιλόγιο που λέει τα πράγματα με το όνομά του».
Από τον Δημήτρη Στεφανάκη
Στη δεκαετία του ’30 η εμφάνιση ενός Σελίν δεν θα μπορούσε παρά να ταράξει τα νερά. Οι μεγάλες αλήθειες που διατύπωσε το μυθιστόρημα μέχρι τις μέρες του τηρούσαν πάντοτε το πρωτόκολλο του γραπτού λόγου. Μια δόση προφορικότητας επιτρεπόταν μόνο στους διαλόγους των εκάστοτε χαρακτήρων ούτως ώστε να δίνεται ένας τόνος φυσικότητας.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η ρηξικέλευθη ματιά του Τζόις στον Οδυσσέα του, μια δεκαετία νωρίτερα, με την χρήση του εσωτερικού μονολόγου είχε φωτίσει τις πιο μύχιες και συχνά μιαρές σκέψεις, αλλά αυτό δεν αρκούσε. Το βασικό αίτημα της λογοτεχνίας του μεσοπολέμου ήταν η γλωσσική χειραφέτηση προκειμένου να καταγγελθεί ένας παράλογος κόσμος που υπονόμευε την καθημερινότητα των απλών ανθρώπων σύροντάς την σε δύο διαδοχικούς παγκόσμιους πολέμους.
Κοντολογίς χρειαζόταν ένας ανάλγητος αφηγητής, λογοτεχνικά αμοραλιστής, για να παραβιάσει τον κώδικα της συγγραφικής δεοντολογίας. Αυτός ήταν ο Σελίν. Στο Ταξίδι στην άκρη της νύχτας κατάφερε ουσιαστικά με ένα και μόνο εύρημα να αλλάξει το «επίσημο ένδυμα» της λογοτεχνίας. Έβγαλε τον προφορικό λόγο από την τυραννία των εισαγωγικών μολύνοντας έτσι όλο το σώμα της πρόζας με τα λόγια του δρόμου. Όμως ο Σελίν δεν θα παρέμενε ποτέ κλασικός αν μέσα στο πνιγηρό, μηδενιστικό παραλήρημά του δεν αποτύπωνε με απαράμιλλη ευρηματικότητα το στίγμα της εποχής του.
Η σκέψη του σαν αλλόκοτη παντιέρα υψώνεται σχεδόν σε κάθε κεφάλαιο αυτού του φυγόκεντρου, πέραν πάσης αφηγηματικής λογικής μυθιστορήματος που επέλεξε να ονομάσει Ταξίδι στην άκρη της νύχτας, παγιδεύοντας σαν έντομα αμέτρητους αναγνώστες στην μοιραία γοητεία της τέχνης του. Τις αντιφατικά μεγαλοφυείς προθέσεις του κατάφερε να μεταφέρει στα καθ’ ημάς η μετάφραση της Σεσίλ Ιγγλέση Μαργέλλου από τις Εκδόσεις Εστία.
Το βιβλίο του Σελίν (Λουί Φερντινάν Σελίν), Ταξίδι στην Άκρη της Νύχτας, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εστία.