Το βιβλίο της ανησυχίας από τον Μίσελ φαν ντερ Άα στη Στέγη

«Δεν ήμουν φτιαγμένος για την πραγματικότητα, η ζωή όμως ήρθε και με βρήκε.» – Φερνάντο Πεσόα, Το Βιβλίο της Ανησυχίας

«Όσο περισσότερο βυθίζομαι μέσα μου, όλα τα μονοπάτια του ονείρου με οδηγούν στα ξέφωτα της αγωνίας» δηλώνει ο Μπερνάρντο Σοάρες, ο αφηγητής του Βιβλίου της Ανησυχίας, ένας από τους 70 και πλέον Ετερώνυμους του Φερνάντο Πεσόα και, ίσως, εκείνος που βρισκόταν πιο κοντά στο πραγματικό Εγώ του δημιουργού του.

Το magnum opus του Πορτογάλου λογοτέχνη ζωντανεύει στις 15 και 16 Δεκεμβρίου στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, μέσα από το ομώνυμο μουσικοθεατρικό έργο του Μίσελ φαν ντερ Άα. Ο διάσημος συνθέτης και σκηνοθέτης από την Ολλανδία παρουσιάζει μια πρωτοποριακή παράσταση, όπου το τραγούδι, οι ηλεκτρονικοί ήχοι, η ζωντανή μουσική, οι εικόνες και ο λόγος σμίγουν αρμονικά, δίχως κανένα στοιχείο να επιβάλλεται στα υπόλοιπα. Αντίθετα, αλληλοσυμπληρώνονται εκπέμποντας στη σκηνή την αγωνιώδη λογοτεχνική και υπαρξιακή αναζήτηση του συγγραφέα.

Τον πρωταγωνιστικό ρόλο του έργου αναλαμβάνει ένας σημαντικός εκπρόσωπος της νέας γενιάς ηθοποιών, ο Μιλτιάδης Φιορέντζης, ενώ το Ergon Ensemble, το επιτυχημένο ελληνικό σύνολο που ειδικεύεται στη σύγχρονη μουσική και εμφανίζεται για πέμπτη φορά στη Στέγη, θα τεθεί υπό την καθοδήγηση του πολύπειρου μαέστρου Kasper de Roo.

Η ζωντανή ερμηνεία των συντελεστών συνδιαλέγεται με διαφορετικούς χαρακτήρες του βιβλίου, οι οποίοι παρουσιάζονται σε κινηματογραφημένες προβολές επί σκηνής, δίνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο μια ονειρική διάσταση στο πολυεπίπεδο θέαμα. Η παράσταση μένει πιστή στο πνεύμα του Πεσόα, αναδεικνύοντας όλες εκείνες τις πολυπρόσωπες πτυχές της ζωής που τόσο ζωντανά διέκρινε ο συγγραφέας. Και το κοινό οδηγείται μέσα από ένα σύνολο σφιχτοδεμένων αποσπασμάτων σε μια γόνιμη και, τελικά, μεγαλειώδη ανησυχία. Γι’ αυτό, άλλωστε ο James R. Oestreich των New York Times χαρακτήρισε το έργο του Μίσελ φαν ντερ Άα «Αξέχαστο… συναρπαστικό… καθηλωτικό».

– Ο πολυπράγμων Μίσελ φαν ντερ Άα έχει συνεργαστεί με διάσημους καλλιτέχνες από πολύ διαφορετικές σκηνές: τη διάσημη τσελίστα από την Αργεντινή Sol Gabetta, τη μεγάλη ερμηνεύτρια των τραγουδιών φάντο Ana Moura, αλλά και το πρωτοποριακό ροκ συγκρότημα These New Puritans, μεταξύ πολλών άλλων. Κατέχει τη θέση του Composer-in-Residence στη Βασιλική Ορχήστρα Concertgebouw του Άμστερνταμ από το 2011.

– «Ανασυνθέτοντας διαρκώς τον εαυτό μου, τον κατέστρεψα. Από την πολλή σκέψη του εαυτού μου, είμαι πια οι σκέψεις μου και όχι εγώ.» – Φερνάντο Πεσόα (1888-1935)

– Το Βιβλίο της Ανησυχίας εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1982, 47 χρόνια μετά τον θάνατο του συγγραφέα. Τα χειρόγραφα που αποτέλεσαν την πρώτη ύλη του βρέθηκαν σε ένα μπαούλο.

– Τα Ετερώνυμα του Πεσόα, αυτοί οι φανταστικοί λογοτέχνες που επινοούσε κάθε φορά ο συγγραφέας, είχαν ξεχωριστά ονόματα, ξεχωριστές βιογραφίες, διαφορετικές επιρροές και στυλ γραφής, ακόμα και διαφορετικό αστρολογικό χάρτη!

– Το Ergon Ensemble συνεργάζεται καλλιτεχνικά με το διάσημο Ensemble Modern που εδρεύει στη Φρανκφούρτη και χαρακτηρίζεται για το δημοκρατικό τρόπο λειτουργίας του, ενώ την περίοδο 2013-15 υποστηρίχθηκε από το Ernst von Siemens Music Foundation.

Κριτικές για το έργο:

«Ένα ιδιαίτερο 75λεπτο κράμα αβανγκάρντ μουσικής, κινηματογράφου και θεάτρου από τον Ολλανδό συνθέτη Michel van der Aa.» – The Times, Richard Morrison, 25/2/2016

«Μια από τις πιο σαγηνευτικές multimedia παραστάσεις […] μια εξαιρετικά εκτελεσμένη θεατρική εκδοχή.» –The Guardian, Andrew Clements, 25/2/2016

«Αξέχαστο… ευρηματικό… καθηλωτικό.» – The New York Times, James R. Oestreich, 22/1/2016

«Ένα εξαιρετικό έργο από τον συνθέτη/σκηνοθέτη Van der Aa. Η αληθινή αρετή του Van der Aa έγκειται στην αλληλεπίδραση εικόνας, ηλεκτρονικού ήχου, ζωντανής μουσικής και γλώσσας.» – Volkskrant, Roland de Beer, 12/10/2009

Συντελεστές

Το Βιβλίο της Ανησυχίας, Michel van der Aa

Μουσικό θέατρο για ηθοποιό, μουσικό σύνολο και ταινία (2008)
Λιμπρέτο πάνω στο βιβλίο του Fernando Pessoa, με προσαρμογή του Michel van der Aa

Μουσική διεύθυνση: Kasper De Roo
Ερμηνεύει: Μιλτιάδης Φιορέντζης
Άννυ Σπυράκου: μετάφραση λιμπρέτου στα ελληνικά

ERGON ENSEMBLE

Συμμετέχουν οι μουσικοί: Νίκος Νικόπουλος (φλάουτο), Κώστας Τζέκος (κλαρινέτο), Παναγιώτης Σιωράς (κλαρινέτο), Δημήτρης Ντακοβάνος (φαγκότο), Σπύρος Λασκαρίδης (τρομπέτα), Μπάμπης Ταλιαδούρος (κρουστά σολίστ), Κώστας Παναγιωτίδης (βιολί), Παναγιώτη Τζιώτης (βιολί), Ευγένιος Ζιμπάι (βιολί), Αγγέλα Γιαννάκη (βιόλα), Μάριος Δαπέργολας (βιόλα), Δημήτρης Τραυλός (τσέλο), Αντώνης Πρατσινάκης (τσέλο), Νίκος Τσουκαλάς (κοντραμπάσο)

Καλλιτεχνικός συντονισμός: Αλέξανδρος Μούζας

Καστ ταινίας

Οφηλία (τραγουδίστρια fado): Ana Moura | Μπερνάρντο Σοάρες: João Reis | Νεαρή Οφηλία: Sara Ramadinha Pereira | Οδοκαθαριστής: David Pereira | Λογιστής: Rogério Tavares | Ταγματάρχης: Miguel Corte-Real

Συντελεστές παραγωγής

Michel van der Aa: συνθέτης μουσικής, σκηνοθέτης παράστασης και ταινίας
Αριάννα Χατζηγαλανού: βοηθός σκηνοθέτη
Siemen van der Weij: τεχνική διεύθυνση
Floriaan Ganzevoort: σχεδιασμός φωτισμών
Marc Warning: σκηνικά
Simon Hendry: χειρισμός ήχου και βίντεο
Intermusica: διεύθυνση πρότζεκτ
Disquiet Media: παραγωγή

ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου
Μετά τη συναυλία, συζήτηση του κοινού με τους συντελεστές

Σάββατο 16 Δεκεμβρίου
Εργαστήριο με τον Michel van der Aa