Όπως στην αρχιτεκτονική έτσι και στην συγγραφή απαιτούνται τα κατάλληλα υλικά για να παρουσιαστεί ένα συμπαγές και άρτιο οικοδόμημα που θα είναι στέρεο και θα αντέχει στον χρόνο τον πανδαμάτορα που όλα τα παρασέρνει.
Φαίνεται πως ο Μπολάνιο, ένας από τους επιφανέστερους εκπροσώπους της λατινοαμερικανικής αλλά και γενικότερα σύγχρονης λογοτεχνίας είχε – δυστυχώς πέθανε το 2003 λόγω μακροχρόνιας πάθησης στο συκώτι – την μαγική συνταγή και το μαγικό ραβδί της έμπνευσης να αναμειγνύει και να εμφανίζει ένα μυθιστορηματικό αποτέλεσμα που ξεχωρίζει ήδη από το οπισθόφυλλο. Γιατί η γραφή του έχει όλα εκείνα τα στοιχεία που προκαλούν συναισθηματικές αναταραχές και επιπλοκές, βυθίζεται και αναδύεται υπό την σκέπη ενός ευχάριστου και παράλληλα ιδιαίτερου σε έκφραση παραληρήματος ανάμεσα στο σήμερα και το χθες, το τώρα και το μετά.
Δεν είναι δυνατόν να τον περιγράψεις τον Μπολάνιο, είναι πολυδιάστατος ο κόσμος του, αφηρημένος σαν έναν πίνακα του Καντίνσκυ και ονειρώδης σαν τον μικρό Πρίγκιπα που κάθεται και ατενίζει τα άστρα. Εξωπραγματικός αλλά και γήινος μαζί, μας “παραμυθιάζει” με τρόπο που δεν μας αφήνει να ξεφύγουμε από τα δίχτυα της αφήγησής του, που άλλοτε αστυνομικίζει, άλλοτε παρουσιάζει έναν κοινωνικό χαρακτήρα για τον άνθρωπο που διέπεται από τις δικές του αδυναμίες και ανασφάλειες και άλλοτε παίζει και ακροβατεί ανάμεσα στην πραγματικότητα και την φαντασία. Με άλλα λόγια, σκηνοθετεί μία ολόκληρη ατμόσφαιρα που θυμίζει επιστημονική φαντασία βγαλμένη από τα πιο πολύπλοκα σενάρια γεννάει όμως με την ίδια ευκολία ερωτήματα και προβληματισμούς γιατί αγγίζει τον εσωτερικό κόσμο ανθρώπων που παλινωδούν και ενίοτε ναυαγούν υπό το βάρος των σκέψεών τους. Σε αυτήν την ομιχλώδη κατάσταση, τοποθετεί τους πρωταγωνιστές του σαν τα πιόνια ενός σκασκιστή και αφήνει σε μας τους αναγνώστες την αίσθηση πως θα ορίσουμε την τύχη τους και την μοίρα τους. Οι εικόνες που πλάθει έχουν μία μεταφυσική διάθεση και εγκυμονούν κινδύνους. Σκόπιμα τους θέτει σε καθεστώς ασάφειας γιατί επιθυμεί να περιπλέξει τους ιστούς της ιστορίας του σαν τον ποιητή που συλλέγει λέξεις κάποιες φορές γνωστές που όμως επιζητούν ανάλυση και κάποιες άλλες παντελώς άγνωστες που αν κανείς δει το πλαίσιο αναφοράς τους τότε αρχίζει να μπαίνει στο νόημα.
Η υπόθεση έχει στρατηγικές τάσεις και αν κάποιος μπλέξει τα καλώδια των συσχετισμών που ο ίδιος έχει συνδέσει στον πίνακα τότε όλες οι ανατροπές του κόσμου είναι πιθανές. Δράση και αντίδραση με “πυρηνικό” άρωμα προσφέρει ο Μπολάνιο, ερωτικές και βωμολοχικές λέξεις χρησιμοποιεί γιατί οι χαρακτήρες του δεν έχουν φρένο στις εξάρσεις τους – διακατέχονται από μία αδιόρατη τρέλα. Νάτο το παραλήρημα που συγγενεύει – και αυτή η ξέφρενη αλληλουχία των γεγονότων μοιάζει με τρενάκι τρόμου που έχει βγει από τις ράγες του.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Το “Τρίτο Ράιχ” δεν είναι τίποτε άλλο από ένα επιτραπέζιο παιχνίδι πολέμου και στρατηγικής που απειλεί με τους ίδιους του τους κανονισμούς τους συμμετέχοντες. Πρόκειται για ένα παιχνίδι που ενθουσιάζει με την εναλλαγή των τοποθετήσεων των ίδιων των παικτών του και για αυτόν τον λόγο κάπου εδώ ή εκεί αρχίζει να καθίσταται κυριολεκτικά η μεταφορικά παιχνίδι ζωής και θανάτου για τον Ούντο Μπέργκερ, τον δεξιοτέχνη αρθρογράφο που ο Μπολάνιο θα μπορούσε να έχει κλέψει από τον πρωταγωνιστή της Μεταμόρφωσης του Κάφκα. Ο Ούντο Μπέργκερ, χαμένος στο πλασματικό διάστημα του φονικού όπλου “Τρίτου Ράιχ” κλείνεται στο δωμάτιο του θέρετρου της Κόστα Μπράβα κάπου στις ισπανικές ακτές και εξαρτημένος και εθισμένος από τέτοιου είδους δραστηριότητες μοιάζει να χάνει την επαφή με τον πραγματικό κόσμο. Η Ίνγκεμποργκ, κοπέλα του ή σύμμαχός του – αυτό είναι κάτι που κανείς δεν το γνωρίζει στα σίγουρα – αποφασίζει να τον εγκαταλείψει και τότε εκείνος βυθίζεται ακόμα περισσότερο στην δίνη της εξάρτησής του.
Ο Ούντο Μπέργκερ γνωρίζει άραγε τους συμπαίκτες του στο παιχνίδι αυτό και τι μπορεί να κρύβεται αν πίσω από την κουρτίνα του ακίνδυνου συμπαίκτη καραδοκεί μία λάθος στρατηγική σε πραγματικό χρόνο? Και ποια είναι παρακαλώ η γραμμή που χωρίζει την ζωή από το παιχνίδι και πως κανείς διαχωρίζει τις κινήσεις του βάσει αληθινών συμβάντων και εικονικών στόχων? Ο Μπολάνιο, σαν ένας άλλος Σπαθάρης παίζει με τα στρατιωτάκια ανθρώπους που βάζει στο χαρτί αλλά δεν απομακρύνεται από το παρόν και κυρίως δεν αιωρείται σε ξένα προς τον αναγνώστη ερεθίσματα. Μήπως προσπαθεί να ξυπνήσει κοιμισμένες συνειδήσεις ρομποτοποιημένων και αποχαυνωμένων παιδιών που θεωρούν πως το παιχνίδι δεν είναι παρά ένα παιχνίδι; Γεγονότα και ειδήσεις της καθημερινής ζωής αποδεικνύουν πως αν σκορπίσεις ανέμους θα θερίσεις θύελλες, ο Μπολάνιο μπλέκει συγκυρίες, εγείρει θέσεις και αντιθέσεις και προκαλεί νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου. Αν η συγγραφική αποστολή του είναι η υπόδειξη ανέμων οποιουδήποτε είδους πολέμου, το δελτίο αναμένεται πυρετώδες.
Το βιβλίο Ρομπέρτο Μπολάνιο, Το Τρίτο Ράιχ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα.