Μια καινούρια βόλτα στην πόλη αρχίζει, με μοναδικές εκθέσεις στο Τελλόγλειο, στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων, στο Γαλλικό Ινστιτούτο και στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων.
Ιωάννα-Giovanna-Jeanne Spiteris/Σπητέρη: Έκθεση στο Τελλόγλειο Ίδρυμα
Στην έκθεση παρουσιάζεται σχεδόν ολόκληρο το έργο της Ιωάννας Σπητέρη (1920-2000) με περισσότερα από 180 έργα, ένα άγνωστο σχεδόν σύνολο στην Ελλάδα, εξαιρετικά σημαντικό σε ποσότητα και σημασία για τη σύγχρονη γλυπτική.
Η έκθεση περιλαμβάνει γλυπτά σε χαλκό, μάρμαρο, ξύλο, κατασκευές, σχέδια, χαρακτικά, μακέτες, χαρτοκοπτικές, παιχνίδια χώρου, γεωμετρίας, πολλαπλών λύσεων και μεταλλαγών που αποκαλύπτουν μια προικισμένη, ανήσυχη γυναίκα, προοδευτική για την εποχή της, με έντονη συναίσθηση του προορισμού της τέχνης, της έντιμης προσφοράς σε κάθε επίπεδο, που σε προσκαλεί σε διαρκή διάλογο με το έργο της.
Ο τίτλος της έκθεσης προκύπτει από τον τρόπο που υπέγραφε η καλλιτέχνης τα έργα της και αντανακλά τις τρεις γλώσσες, τις τρεις χώρες, εντέλει τις τρείς πόλεις της μονιμότερης διαμονής της, Αθήνα-Βενετία-Παρίσι, όπου δημιούργησε το σύνολο σχεδόν του έργου της.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Βασίλης Σκυλάκος – «Το χέρι. Έργα 1957-1997»: Μεγάλη αναδρομική έκθεση στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων
Η έκθεση «Βασίλης Σκυλάκος: Το χέρι. Έργα 1957-1997» διοργανώνεται από τον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) και περιλαμβάνει έργα που καλύπτουν τέσσερις δεκαετίες, από το 1957 έως το 1997.
Ο τίτλος της αναδρομικής έκθεσης του Βασίλη Σκυλάκου αφενός δηλώνει τον έντονα χειρωνακτικό χαρακτήρα της δουλειάς του, αφετέρου αναφέρεται στο ομώνυμο παλαιοπωλείο που διατηρούσε ο ίδιος, αλλά και στην ατομική έκθεση «Το χέρι. Εργαστήρι – Παλιατζίδικο», που πραγματοποίησε στην Αίθουσα Τέχνης Δεσμός το 1992. Ο τίτλος όμως υποδηλώνει και τον απώτερο στόχο της παρούσας έκθεσης: να αναδείξει τις ανεξάντλητες δυνατότητες ενός χειρώνακτα καλλιτέχνη, ο οποίος εργάστηκε αθόρυβα, άοκνα και συστηματικά.
Αν θέλαμε να σκιαγραφήσουμε την πολύπλευρη καλλιτεχνική πρακτική του Σκυλάκου υιοθετώντας την ορολογία της σύγχρονης τέχνης, θα λέγαμε πως το έργο του σχετίζεται με διάφορες τάσεις και κινήματα που εμφανίστηκαν μετά το 1945: Accumulation, Anti-art, Assemblage, Combine painting, Environment, Installation, Junk sculpture, Kitsch, Mobile, Neo-Dadaism, Nouveau Réalisme, Pop Art, Readymade, Site-specific art. Η δουλειά του Σκυλάκου είναι κατά βάση διαισθητική· εδράζεται στο συναίσθημα παρά στη διάνοια. Ταυτόχρονα, η συνήθεια της συλλογής άχρηστων και ευτελών αντικειμένων τα οποία έβρισκε στο δρόμο και σε παλιατζίδικα υποδεικνύει μια ασυνήθιστη, ιδιαίτερη έλξη προς την ύλη. Στην περίπτωση του Σκυλάκου η έλξη αυτή δεν ήταν απλώς συνώνυμη μιας παθολογικής εξάρτησης αλλά ήταν αλληλένδετη με τη μεταμόρφωση και το ζωντάνεμα άχρηστων για άλλους υλικών: «Η δουλειά μου άρχιζε πάντοτε από το οριακό εκείνο σημείο όπου κάτι άλλο είχε οριστικά αχρηστευτεί, είχε χάσει κάθε λόγο ύπαρξης, κάθε προηγούμενη λειτουργία. […] Μ’ ενδιαφέρει να δώσω ζωή σε ό,τι δεν χρειάζεται πια, να κάνω ορατό ό,τι δεν υπάρχει», γράφει το 1979 με την ευκαιρία της ατομικής του «Η Γυναίκα-Σύμβολο» στην Αίθουσα Τέχνης Δεσμός. Η συσσωρευτική λογική που διέπει τις ξύλινες κατασκευές του Σκυλάκου δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας για την καταγωγή της δουλειάς του, ενώ εξηγεί γιατί το όνομά του συνδέθηκε –ταυτίστηκε, θα έλεγε κανείς– με την τέχνη της συναρμογής (assemblage).
Η αναδρομική έκθεση του Βασίλη Σκυλάκου αναδεικνύει τη σχέση του καλλιτέχνη με το παιχνίδι. Ο ίδιος δεν έχανε την ευκαιρία να δηλώνει ότι «ζωγραφίζει παίζοντας» και ότι «ολόκληρη η δουλειά του είναι παιχνίδι». Αυτή η οπτιμιστική προσέγγιση τον φέρνει, εντέλει, πιο κοντά στους Nouveaux Réalistes, στους οποίους οι κριτικοί είχαν προσδώσει διάφορους χαρακτηρισμούς, όπως «αρχαιολόγοι του παρόντος», «πολυμορφικοί φετιχιστές» και «μπρικολέρ της αέναης μεταμόρφωσης». Ο Σκυλάκος, βέβαια, δεν είχε ανάγκη προσωνυμίων. «Τέχνη δεν είναι μόνο να δημιουργείς πράγματα, αλλά και να παρατηρείς», έλεγε χαρακτηριστικά. Και, όπως αποδεικνύει με το έργο που άφησε πίσω του, ο ίδιος ήταν ένας οξύνους παρατηρητής του αστικού πολιτισμού, που κατάφερε να αναδείξει τη χρησιμότητα του άχρηστου.
Την επιμέλεια της έκθεσης υπογράφει ο Χριστόφορος Μαρίνος, ιστορικός τέχνης, επιμελητής εκθέσεων και δράσεων του ΟΠΑΝΔΑ.
Γιάννης Χατζηασλάνης – Visitations: Φωτογραφικά έργα του καλλιτέχνη στο Γαλλικό Ινστιτούτο
Έργα του Γιάννη Χατζηασλάνη εμφανίζονται και στο εικαστικό του Εθνικού Διαγωνισμού Γαλλοφωνίας 2023.
Πηγή έμπνευσης για τον καλλιτέχνη αποτέλεσαν οι επισκέψεις του σε 50 μουσεία της Αττικής, η εξερεύνηση των μουσειακών αφηγήσεων, η περιέργεια γύρω από τις συγκεκριμένες επιλογές, και οι συναντήσεις με το απρόσμενο. Επανατοποθετημένες σε νέα πλαίσια, εικόνες μουσειακών χώρων και εκθεμάτων, συνομιλούν και συσχετίζονται μέσα σε τρόπους διαφορετικούς. Το πραγματικό και το φανταστικό συγχωνεύονται – Ο νους ονειρευόταν. Ο κόσμος ήταν το όνειρό του – δημιουργώντας νέες αφηγήσεις, μνήμες, στοιχειώματα και υπερκόσμιες εμφανίσεις, διευθετήσεις και πολλαπλότητες.
Σε επιμέλεια Βαγγέλη Ιωακειμίδη και Χριστόφορου Μαρίνου.
Μιχάλης Μανουσάκης – «Ο τόπος του κάποτε – Ήρωες στα σκουπίδια»: Έκθεση στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων
Μολυβένια στρατιωτάκια και πορσελάνινες κούκλες, παλιά αναγνωστικά και προπολεμικές εκδόσεις των μυθιστορημάτων του Ιουλίου Βερν, φωτογραφίες και βινύλια. Αποτυπώματα της παιδικής ηλικίας άλλων εποχών, μακριά από τις οθόνες και την ψηφιακή πραγματικότητα αποτελούν την πρώτη ύλη της νέας έκθεσης του Μιχάλη Μανουσάκη: «Ο τόπος του κάποτε – Ήρωες στα σκουπίδια», η οποία πραγματοποιείται στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων.
Περισσότερα από 150 παιχνίδια της προσωπικής συλλογής του ομότιμου καθηγητή της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών που καλύπτουν ένα χρονικό εύρος από το 1821 έως το 1960 έχουν αντικαταστήσει τη ζωγραφική πράξη στη νέα αυτή έκθεση. Πρόκειται για παιχνίδια ιδιαιτέρως σπάνια, τα οποία ο Μιχάλης Μανουσάκης συγκεντρώνει τα τελευταία 25 χρόνια, με προέλευση από διαφορετικές γωνιές του πλανήτη και σε πολύ μεγάλο ποσοστό παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό.
Ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης έκθεσης είναι ότι ο Χανιώτης ζωγράφος δεν παρουσιάζει τα παιχνίδια σε απλή παράταξη, αλλά τα αξιοποιεί ως πρώτη ύλη και δημιουργεί μικρές ή μεγαλύτερες εγκαταστάσεις καθεμία εκ των οποίων διηγείται και μια διαφορετική ιστορία. Και εν τέλει μας ταξιδεύει σε ένα χθες μακρινό – όπως τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης – αλλά και σε ένα πιο πρόσφατο: εκείνο που μας έχουν περιγράψει οι γονείς και οι παππούδες μας, που βρήκαμε τυχαία σε σκονισμένα μπαούλα, που είδαμε σε παλιές φωτογραφίες και στα καρέ του ασπρόμαυρου ελληνικού κινηματογράφου.
Μέσα από τρεις ενότητες, όσα και τα επίπεδα της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων, η έκθεση υπόσχεται να ξεδιπλώσει την ιστορία των παιδιών μέσα από την από το υλικό που είναι πλασμένα τα όνειρα τους. Το πρώτο κεφάλαιο, στο ισόγειο, αναδεικνύει πτυχές της παιδικής ηλικίας μέσα από παιχνίδια, παλιά αναγνωστικά και εξωσχολικά βιβλία, φωτογραφίες και μια αναπαράσταση ενός αγορίστικου και ενός κοριτσίστικου παιδικού δωματίου.
Το δεύτερο, στον πρώτο όροφο του κτιρίου, δίνει έμφαση στο φωτογραφικό υλικό και το τρίτο αποτελεί έναν φόρο τιμής στην εποχή της Ελληνικής Επανάστασης και τον 19ο αι. καθώς μεταξύ άλλων περιλαμβάνει μια έκδοση του 1821 με ποιήματα του λόρδου Βύρωνα, αλλά και τον μολυβένιο Ναπολέοντα με τους αξιωματικούς του (παραγωγής 1900-1910).
Η έκθεση «Ο τόπος του κάποτε-Ήρωες στα σκουπίδια», είναι η τέταρτη κατά σειρά που περιλαμβάνει παιχνίδια από την προσωπική συλλογή του Μιχάλη Μανουσάκη. Συνοδεύεται δε, από δίγλωσσο (ελληνικά-αγγλικά) πλούσια εικονογραφημένο κατάλογο με κείμενα του παιδοψυχιάτρου Θανάση Χατζόπουλου, του δημοσιογράφου και μουσειολόγου Δημήτρη Τρίκα και του καλλιτέχνη, ο οποίος υπογράφει και την επιμέλεια της έκθεσης.
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Istrice (Σκαντζόχοιρος), Νοέμβριος 1959, Χαλκός, 40x33x22 εκ. Βάση: 29×14 εκ. ΤΙΤ1999.333. Φωτ. Ferruzzi.