Στη σύγχρονη θρησκευτική μουσική εστιάζει η δεύτερη συναυλία του Φεστιβάλ της Άνοιξης, τη Δευτέρα 3 Απριλίου στις 8:30 μ.μ. στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Αυτή τη βραδιά, στην οποία το ενδιαφέρον επικεντρώνεται σε έναν σπουδαίο εσθονό συνθέτη της εποχής μας και σε διεθνώς διακεκριμένους ερμηνευτές του έργου του, επίσης από την Εσθονία, το βραβευμένο με Grammy (και όχι μόνο) φωνητικό σύνολο Vox Clamantis παρουσιάζει στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης τη συγκλονιστική σύνθεση Passio του Arvo Pärt [Άρβο Παιρτ]. Το έργο είναι γραμμένο για σολίστ, μεικτή χορωδία, οργανικό σύνολο και εκκλησιαστικό όργανο και βασίζεται στα Κατά Ιωάννην Πάθη. Τους Vox Clamantis διευθύνει ο Jaan-Eik Tulve [Γιααν-Έικ Τούλβε], ο οποίος θεωρείται ένας από τους πιο εμπνευσμένους μουσικούς στη φωνητική σκηνή της Σκανδιναβίας.
Τα μέρη του Ιησού ερμηνεύει ο βαθύφωνος Taniel Kirikal [Τάνιελ Κίρικαλ], και του Πιλάτου ο τενόρος Valter Soosalu [Βάλτερ Σόοσαλου]. Ο ρόλος του Ευαγγελιστή αποδίδεται από τέσσερις μονωδούς: την υψίφωνο Jaanika Kuusik [Γιάανικα Κούουσικ], την άλτο Susanna Paabumets [Σουσάννα Πάαμπουμετς], τον τενόρο Anto Õnnis [Άντο Όννις] και τον βαθύφωνο Tõnis Kaumann [Τόνις Κάουμαν]. Λαμβάνουν επίσης μέρος οι σολίστ: Robert Traksmann [Ρόμπερτ Τράκσμαν] (βιολί), Riivo Kallasmaa [Ρίιβο Κάλλασμαα] (όμποε), Peeter Sarapuu [Πέετερ Σάραπουου] (φαγκότο) και Johannes Sarapuu [Γιοχάννες Σάραπουου] (βιολοντσέλο). Στο εκκλησιαστικό όργανο, η Ene Salumäe [Ένε Σάλουμαε].
Passio Domini nostri Jesu Christi secundum Joannem
Τα Πάθη του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού κατά τον Ευαγγελιστή Ιωάννη για σολίστ, μικτή χορωδία, οργανικό σύνολο και εκκλησιαστικό όργανο
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η σύνθεση Passio αποτελεί μία από τις σπουδαιότερες θρησκευτικές δημιουργίες του Arvo Pärt (γενν. 1935). Χαρακτηρίζεται από μια βαθιά πνευματικότητα που υπηρετεί με ευλάβεια το ευαγγελικό κείμενο ‒και όχι την αυταρέσκεια του συνθέτη ή των ερμηνευτών‒ αποφεύγοντας ταυτόχρονα τον μουσικό εντυπωσιασμό και τις δραματουργικές εξάρσεις.
Ο Παιρτ ασπάστηκε την ορθόδοξη πίστη το 1972 και μελέτησε επισταμένως το γρηγοριανό μέλος και την παλαιά πολυφωνία, στα οποία βασίζεται άλλωστε η επινόηση της καινοτόμου συνθετικής τεχνικής του με την ονομασία tintinnabuli (από το λατινικό tintinnabulum=μικρή καμπάνα). Άρχισε να γράφει τα «Πάθη» το 1980, όταν μετοίκησε στο Βερολίνο, στρέφοντας την προσοχή του στα κεφάλαια 18 και 19 του Κατά Ιωάννην Ευαγγελίου και επιστρέφοντας στις ρίζες της ευρωπαϊκής πολυφωνίας, προκειμένου να αφηγηθεί μουσικά το Θείο Πάθος με όσο το δυνατό πιο λιτό τρόπο.
Το αριστοτεχνικά γραμμένο έργο του ολοκληρώθηκε το 1982. Πρωτοπαρουσιάστηκε την ίδια χρονιά στο Μόναχο. Οι βιβλικές περικοπές τραγουδιούνται στα λατινικά, ενώ δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στον αριθμό τέσσερα που συμβολίζει τις τέσσερις άκρες του Σταυρού. Έτσι, ο ρόλος του Ευαγγελιστή δεν ερμηνεύεται από έναν σολίστ αλλά από τέσσερις, οι οποίοι πλαισιώνονται από τέσσερα όργανα (βιολί, όμποε, τσέλο και φαγκότο) και από τετράφωνη χορωδία.
Vox Clamantis
Tο πολυβραβευμένο φωνητικό σύνολο Vox Clamantis χαρακτηρίζεται από το πάθος των μελών του για το γρηγοριανό μέλος, την πρώιμη πολυφωνία και τη σύγχρονη δημιουργία. Συστάθηκε το 1996 από τον μαέστρο Jaan-Eik Tulve και έχει αγαπηθεί από κοινό και κριτικούς για τον μοναδικό του ήχο και το βάθος της ερμηνείας του. Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνονται τη μουσική πράξη τα μέλη του έλκει από την παράδοση της πρώιμης ευρωπαϊκής μουσικής. Ωστόσο, στο ρεπερτόριό τους οι σύγχρονες μουσικές συνθέσεις έχουν κι αυτές περίοπτη θέση: συνθέτες όπως ο Arvo Pärt, η Helena Tulve, o Erkki-Sven Tüür, ο Tõnis Kaumann και ο Sven Grünberg έχουν γράψει και αφιερώσει έργα τους στο Σύνολο. Οι Vox Clamantis περιοδεύουν στην Ευρώπη, στο Ισραήλ, τον Καναδά, στις ΗΠΑ, στην Κολομβία, λαμβάνουν μέρος σε πολλά φεστιβάλ (Γαλλία, Πολωνία, Ιαπωνία, Γερμανία, Βέλγιο, Αυστραλία και αλλού) και εμφανίζονται στο Klangvokal του Ντόρτμουντ, στην Μπρυζ και στην ελβετική πόλη Σιόν. Στα προσεχή τους σχέδια περιλαμβάνονται συμμετοχές σε σημαντικά διεθνή φεστιβάλ στην Ευρώπη και αλλού.
Συμπράττουν συχνά με γνωστούς καλλιτέχνες και ορχηστρικά σύνολα: Arianna Savall, Dhafer Youssef, Marco Ambrosini, Yair Dalal, Jean Claude Pennetier, Cello Octet Amsterdam, consort Hortus Musicus, NYDD Enθsemble, Χορωδία Δωματίου της Φιλαρμονικής της Εσθονίας και Χορωδία της Ραδιοφωνίας της Λετονίας.
Στις ηχογραφήσεις τους συγκαταλέγονται επιτυχημένα άλμπουμ. Ανάμεσά τους και το το Via crucis που τιμήθηκε με το Diapason d’or. Το cd Adam’s Lament του Arvo Pärt με τον Tõnu Kaljuste και τη Χορωδία της Ραδιοφωνίας της Λετονίας πήρε βραβείο Grammy 2014. Έχουν επίσης ηχογραφήσει τη μουσική της βραβευμένης με Όσκαρ ταινίας La grande bellezza [Η τέλεια ομορφιά]. Φέτος κυκλοφορεί άλμπουμ τους με έργα Henrik Ødegaard.
Το 2011, οι Vox Clamantis και ο Jaan-Eik Tulve τιμήθηκαν από το Ίδρυμα Πολιτισμού της Εσθονίας.
Το Σύνολο απαρτίζεται από τις σοπράνο Mari-Liis Urb, Anna Mazurtšak, Anete Peäske, τις άλτο Saale Kreen, Kadri Hunt, Merili Sarapuu, τους τενόρους Ryan Dean Adams, Sander Pehk και τους μπάσους Joosep Serva, Sakarias Jaan Leppik, Aare Külama.
Jaan-Eik Tulve
Ο διακεκριμένος εσθονός μαέστρος Jaan-Eik Tulve [Γιάαν-Έικ Τούλβε] αποφοίτησε από το Ωδείο του Ταλίν και στη συνέχεια σπούδασε γρηγοριανό μέλος στο Κονσερβατουάρ του Παρισιού, από το οποίο αποφοίτησε το 1993. Εργάστηκε στο Κονσερβατουάρ ως βοηθός του Louis-Marie Vigne, που επηρέασε καθοριστικά την εξέλιξή του στη μουσική. Συνέχισε τις μουσικές του σπουδές με τον Daniel Saulnier από το Αβαείο του Αποστόλου Πέτρου της Σολέμ. Το 1993 ίδρυσε στο Παρίσι το σύνολο Lac et Mel, δίνοντας πολλές συναυλίες σε Ευρώπη και Λίβανο. Το 1994 οργάνωσε τμήμα γυναικείου τραγουδιού στη Γρηγοριανή Χορωδία στο Παρίσι. Από το 1996 διδάσκει γρηγοριανό μέλος στη Μουσική Ακαδημία της Εσθονίας και σε σεμινάρια σε όλο τον κόσμο. Έχει λάβει τον Μεγαλόσταυρο του Λευκού Αστέρα της Δημοκρατίας της Εσθονίας, τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Λεοπόλδου του Βελγίου και το Παράσημο Γραμμάτων και Τεχνών της Γαλλικής Δημοκρατίας. Το 2017 ανακηρύχθηκε Μουσικός της Χρονιάς από την Εσθονική Ραδιοφωνία.
Φεστιβάλ της Άνοιξης
Η εαρινή γιορτή της μουσικής και του χορού, που διοργανώνεται για δεύτερη χρονιά στο Μέγαρο, συνεχίζεται στις 4/4 με τη βιολονίστα Vilde Frang και τον πιανίστα Denis Kozhukhin. Στις 5/4 προβάλλεται για μία και μοναδική βραδιά το ντοκιμαντέρ «Janine Jansen: Ερωτευμένη με τον Stradivari» (με ελληνικούς υπέρτιτλους) σε σκηνοθεσία του βραβευμένου με BAFTA Gerald Fox. Το επόμενο βράδυ (6/4) εμφανίζεται στο Μέγαρο ένα από τα σημαντικότερα σύνολα σύγχρονης μουσικής της εποχής μας, το Ensemble intercontemporain από τη Γαλλία. Στις 7/4 επιστρέφει στη σκηνή της Αίθουσας Χρήστος Λαμπράκης ο ρώσος βιρτουόζος του πιάνου Nikolay Lugansky. Η αυλαία του Φεστιβάλ της Άνοιξης πέφτει με το Μπαλέτο Preljocaj, επίσης τη Γαλλία, που παρουσιάζει στην Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη μια σύγχρονη εκδοχή της «Λίμνης των Κύκνων» (8 & 10/4).
Photo Credit: Priit Grepp
Διαβάστε επίσης:
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών: Καλλιτεχνικό πρόγραμμα 2022-2023
Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών παρουσιάζει για δεύτερη χρονιά το Φεστιβάλ της Άνοιξης!