Τα βραβεία αφορούν εκδόσεις του 2016 και οι κατηγορίες είναι οι εξής:
α) Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος
β) Κρατικό Βραβείο Διηγήματος – Νουβέλας
γ) Κρατικό Βραβείο Ποίησης
δ) Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου – Κριτικής
ε) Κρατικό βραβείο Μαρτυρίας – Βιογραφίας – Χρονικού – Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας
στ) Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα
Μαζί με τις Βραχείες Λίστες, η Κριτική Επιτροπή για τα λογοτεχνικά και δοκιμιακά έργα που υποβλήθηκαν προς κρίση εκθέτει και τις απόψεις της για τη λογοτεχνική παραγωγή του 2016, οι οποίες καταγράφονται στην Αιτιολογημένη Έκθεσή της. Οι διαπιστώσεις της έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και προκύπτουν από την αποτίμηση των επιμέρους ειδολογικών κατηγοριών με βάση τα κριτήρια στα οποία συμφώνησαν τα μέλη της, και ύστερα από τις συζητήσεις, αξιολογήσεις και προτάσεις τους. Μεταξύ άλλων σημειώνεται ότι:
Η παραγωγή λογοτεχνικών βιβλίων το 2016 παρέμεινε εντυπωσιακή παρά τη συνεχιζόμενη οικονομική κρίση. Μάλιστα, όπως σημειώνεται στην κοινή εισηγητική έκθεση της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας, στο Μυθιστόρημα, η παραγωγή «παρουσίασε και μια ανανεωτική τάση: με το βλέμμα των συγγραφέων να κατευθύνεται εντός και εκτός συνόρων, με μυθιστορήματα που καταπιάνονται με όλες τις σύγχρονες θεματικές, τη διαφορετικότητα και τη ρευστή σεξουαλικότητα, την παγκοσμιοποίηση, την τρομοκρατία, τις μεταναστευτικές ροές και πώς αυτές φέρουν στην επιφάνεια τα αντανακλαστικά και τα ορμέμφυτα του καθενός».
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Όσον αφορά τους Πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς (με ηλικία κάτω των 35 χρόνων), η έκπληξη δεν ήρθε τόσο από τους νέους όσο από αρκετούς ώριμους πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς οι οποίοι ωστόσο αποκλείονται λόγω ηλικίας από τη δυνατότητα βράβευσης. Αυτό σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής «θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη σε ενδεχόμενη μελλοντική αναμόρφωση των βραβείων».
Σχετικά με τα Ποιητικά έργα του 2016, η Επιτροπή παρατηρεί ότι «το είδος χαρακτηρίζεται από ατομικές πορείες και αναζητήσεις» χωρίς να διαφαίνεται κάποια δεσπόζουσα τάση, ενώ στο είδος του Διηγήματος διαπιστώθηκε μια στασιμότητα σε σχέση με την άνθιση των προηγούμενων χρόνων.
«Ο μεγαλύτερος αριθμός πολύ καλών έργων» παρατηρείται, σύμφωνα με την Κριτική Επιτροπή, στο είδος του Δοκιμίου – Κριτικής. Το 2016 εκδόθηκαν, όπως σημειώνεται, «ιδιαίτερα αξιόλογες συνθετικές εργασίες φιλολογικού-γραμματολογικού χαρακτήρα», επίσης αξιόλογα «δοκίμια φιλοσοφικού, πολιτικού, ψυχαναλυτικού και κοινωνιολογικού προσανατολισμού, αλλά και δοκίμια για ποικίλα ζητήματα της λογοτεχνικής γραφής και ανάγνωσης», ενώ ιδιαίτερη μνεία αξίζουν και οι «πανεπιστημιακές μελέτες που απευθύνονται και στο ευρύτερο κοινό».
Η εικόνα είναι μοιρασμένη στη σύνθετη κατηγορία της Μαρτυρίας – Βιογραφίας – Χρονικού – Ταξιδιωτικής λογοτεχνίας. Από τη μια εκδόθηκαν συγκροτημένες, αυστηρά τεκμηριωμένες βιογραφίες, που προσεγγίζουν περισσότερο την ιστοριογραφία. Και από την άλλη εκδόθηκαν λιγότερο επεξεργασμένες αφηγήσεις αυτοβιογραφικού χαρακτήρα που συγγενεύουν περισσότερο με τον προφορικό λόγο ή τη μυθοπλασία.
Η Αιτιολογημένη Έκθεση της Επιτροπής για τα Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία του 2017 είναι αναλυτική, και πέρα από τις γενικές διαπιστώσεις της περιλαμβάνει και τις επιμέρους κρίσεις των εννέα μελών της για κάθε κατηγορία βιβλίων.
Την Κριτική Επιτροπή για τις έξι κατηγορίες Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων του 2017 για τις εκδόσεις του 2016 συναποτελούν οι:
Μαριλίζα Μητσού (Πρόεδρος), Καθηγήτρια του Ινστιτούτου Βυζαντινών Σπουδών, Βυζαντινής Ιστορίας της Τέχνης και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μονάχου
Μαίρη Λεοντσίνη (Αντιπρόεδρος), Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Μιχάλης Χρυσανθόπουλος, Καθηγητής Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Κλαίρη Μιτσοτάκη, Συγγραφέας
Κάλλια Παπαδάκη, Συγγραφέας
Παυλίνα Παμπούδη, Συγγραφέας
Έλενα Μαρούτσου, Κριτικός
Άννα Αφεντουλίδου, Κριτικός
Κώστας Καραβίδας, Κριτικός
Οι Βραχείες Λίστες των Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων του 2017 για εκδόσεις του 2016, όπως ανακοινώθηκαν από τη Διεύθυνση Γραμμάτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, έχουν ως εξής:
Α. Υποψήφιοι για το Βραβείο Μυθιστορήματος
Άρης Μαραγκόπουλος, Πολ και Λόρα, ζωγραφική εκ του φυσικού, Τόπος.
Καρολίνα Μέρμηγκα, Ο Έλληνας γιατρός, Μελάνι.
Μιχάλης Μιχαηλίδης, Οι επόπτες, Νεφέλη.
Μιχάλης Μοδινός, Εκουατόρια, Καστανιώτης.
Αντώνης Νικολής, Ο θάνατος του μισθοφόρου, Το Ροδακιό.
Γιώργος Σκαμπαρδώνης,Υπουργός Νύχτας, Πατάκης.
Κωνσταντίνος Τζαμιώτης, Το πέρασμα, Μεταίχμιο.
Β. Υποψήφιοι για το Βραβείο Διηγήματος – Νουβέλας
Κώστας Ακρίβος, Τελευταία νέα από την Ιθάκη, Μεταίχμιο.
Παναγιώτης Κεχαγιάς, Τελευταία προειδοποίηση, Αντίποδες.
Μαρία Κουγιουμτζή, Όλα μπορούν να συμβούν μ’ ένα άγγιγμα, Καστανιώτης.
Νίκος Παναγιωτόπουλος, Γραφικός χαρακτήρας, Μεταίχμιο.
Παναγιώτης Ρίζος, Ικετηρία, Παπαδόπουλος.
Σάκης Σερέφας, Έξω χιονίζει, Πόλις.
Μισέλ Φάις, Lady Cortisol, Πατάκης.
Γ. Υποψήφιοι για το Βραβείο Ποίησης
Θεοτόκης Ζερβός, Στη σκόνη της εικονοστασίας, Γαβριηλίδης.
Παναγιώτης Ιωαννίδης, Πολωνία, Καστανιώτης.
Λένα Καλλέργη, Περισσεύει ένα πλοίο, Γαβριηλίδης.
Εριφύλη Κανίνια, Το ατελιέ και άλλα ποιήματα, Κίχλη.
Ηλίας Κεφάλας, Λεζάντες για τ’ αόρατα, Γαβριηλίδης.
Χλόη Κουτσουμπέλη, Οι ομοτράπεζοι της άλλης γης, Γαβριηλίδης.
Σταμάτης Πολενάκης, Τα τριαντάφυλλα της Μερσέδες, Μικρή Άρκτος.
Δ. Υποψήφιοι για το Βραβείο Δοκιμίου – Κριτικής
Μαρία Δεληβοριά, Ο αγώνας του ’21 και η υπονόμευσή του. Οι σύγχρονες μαρτυρίες και η κρίση του Σολωμού, Άγρα.
Διονύσης Καψάλης, Η ταραχή των ανθρωπίνων. Δοκίμια, Άγρα.
Παντελής Μπουκάλας, Όταν το ρήμα γίνεται όνομα. Η «Αγαπώ» και το σφρίγος της ποιητικής γλώσσας, Άγρα.
Νικόλας Σεβαστάκης, Φαντάσματα του καιρού μας. Αριστερά, κριτική, φιλελεύθερη δημοκρατία, Πόλις.
Νικήτας Σινιόσογλου, Αλλόκοτος ελληνισμός. Δοκίμια για την οριακή εμπειρία των ιδεών, Κίχλη.
Γεράσιμος Στεφανάτος, Κατασκευές της ψυχανάλυσης. Κατασκευή του ψυχαναλυτή. Αναζητώντας μιαν αλήθεια που γιατρεύει, Βιβλιοπωλείον της Εστίας.
Χρήστος Χρυσόπουλος, Ο δανεισμένος λόγος. Δοκίμιο για την επιτελεστικότητα της λογοτεχνίας, Οκτώ.
Ε. Υποψήφιοι για το Βραβείο Μαρτυρίας – Bιογραφίας – Χρονικού – Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας
Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Τα χρόνια μου και τα χαρτιά μου, Πατάκης.
Θοδωρής Καλλιφατίδης, Μια ζωή ακόμα, Γαβριηλίδης.
Ρωξάντρα Μποττέα – Νούλα, Οι κοσμοπολίτισσες, Αιώρα.
Ν.Δ.Τριανταφυλλόπουλος, Για τον Ζήσιμο Λορεντζάτο. Εκατό χρόνια από τη γέννησή του, Ίκαρος.
Σώτη Τριανταφύλλου, Αστραφτερά πεδία, Πατάκης.
Λύντια Τρίχα, Χαρίλαος Τρικούπης, Πόλις.
ΣΤ ΄. Υποψήφιοι για το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα
Κατερίνα Ασημακοπούλου, Μια σακούλα καραμέλες, Μελάνι.
Ελένη Κοσμά, Φιλιά στη γη, Πόλις.
Λαμπριάνα Οικονόμου, Αντίποινα, Θράκα.
Δανάη Σιώζου, Χρήσιμα Παιδικά Παιχνίδια, Αντίποδες.
Βασίλης Στάμος, Η στάση απέναντι, Γαβριηλίδης.
Αλεξάνδρα Σωτηράκογλου, Μοναχοπαίδι, Βακχικόν.
Ούρσουλα Φωσκόλου, Το Κήτος, Κίχλη.