“Κάποια στιγμή συνειδητοποίησα ότι θα μπορεί να ‘μενα στη Μόσχα μέχρι την τελευταία μέρα της ζωής μου, αλλά Ρώσος δεν θα γινόμουν ποτέ. Είχα γεννηθεί Έλληνας και θα παρέμενα Έλληνας ως το τέλος της ζωής μου. Και πάντοτε θα πονούσα βαθιά γι’ αυτά που είχα χάσει. Παραδόξως, αυτή η σκέψη μου ‘φερε κάποια ηρεμία, αλλά όχι για πολύ”. Ως γνωστόν, η Βυζαντινή αυτοκρατορία αλώθηκε και παραδόθηκε ολοκληρωτικά στους Οθωμανούς κατακτητές την αποφράδα 29η Μαΐου 1453 και έτσι ξεκίνησε μία σκοτεινή και μαύρη σελίδα στην ιστορία του Ελληνισμού. Ό,τι απετράπη τους προηγούμενους αιώνες – δηλαδή η κατάκτηση του ελλαδικού χώρου από ξένη δύναμη – δυστυχώς έγινε πραγματικότητα την θλιβερή εκείνη μέρα μετά από πολιορκία ενός μηνός.
Ο συγγραφέας μέσα από την συγκλονιστική όσο και συναρπαστική αφήγηση του εξιστορεί τα γεγονότα που οδήγησαν στην πτώση της Κωνσταντινούπολης και την εισβολή του Μωάμεθ του Β’, του γνωστού Μωάμεθ του πορθητή. Ένας σκληρός, αδυσώπητος και πονηρός ηγεμόνας που κατάφερε να καταρρακώσει μία λαβωμένη από τις εσωτερικές διαμάχες Βυζαντινή αυτοκρατορία και να την υποτάξει υπό το ζυγό του. Με λίγα λόγια κατάφερε στο πληγωμένο από τον χρόνο “σώμα” της να καταφέρει όσα τραύματα δεν μπόρεσε ο πατέρας του και οι προκάτοχοί του και τελικά να την αποτελειώσει μια για πάντα.
Στο μυθιστόρημα αυτό που διατρέχει όλο τον ρου της περιόδου πριν την άλωση δεν λείπουν προσωπικότητες της εποχής που άφησαν ιστορία όπως ο Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων, ο μελετητής του Πλάτωνα και μεγάλος δάσκαλος της περιόδου εκείνης. Αυτός ο μέγας φιλόσοφος και διανοητής άφησε ισχυρό το στίγμα του στον κόσμο, σαν έφυγε στα 97 του χρόνια, πλήρης ημερών. Εκείνη την εποχή θα συναντήσουμε και τον σοφό Βησσαρίωνα που εργαζόταν στην αυλή του Πάπα ως σύμβουλός του και υπερασπιζόταν με ζέση τις ελληνικές θέσεις.
Λουκάς Πασχάλης: Εις το όνομα της ιστορίας
Ο πρωταγωνιστής Λουκάς Πασχάλης, φανταστικό πρόσωπο του βιβλίου, αποτελεί δίχως αμφιβολία την προσωποποίηση του δράματος ενός ολόκληρου λαού καθώς και την θλίψη των κατοίκων που είδαν δυστυχώς τα σπίτια να καίγονται, τις γυναίκες του βάναυσα να βιάζονται, τα παιδιά τους είτε να ευνουχίζονται είτε να εξισλαμίζονται. Από τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο έως τον απλό εργάτη ή χωρικό δεν υπάρχει διαχωρισμός στην διαχείριση του συναισθήματος που προκάλεσε η ολέθρια αυτή πολιορκία της πόλης με έναν τόσο ανελέητο τρόπο. Δυστυχώς, όμως όλα αυτά που συνέβησαν δεν έλαβαν χώρα τυχαία, είχαν ως αιτία τους πολλούς παράγοντες όπως για παράδειγμα την επιμονή του Γενναδίου που ήταν σφόδρα αντίθετος στην ένωση των δύο Εκκλησιών, της Λατινικής και της Ελληνικής κάτι που κόστισε στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία την βοήθεια όταν αυτή χρειάστηκε.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο αναγνώστης μένει ενεός από τα όσα περιγράφει ο ντε Πασκάλις με εξαιρετικό και γλαφυρό τρόπο. Ωστόσο, όλα ξεκινάνε από το ίδιο αυτό μικρόβιο διχασμού που ενυπήρχε στην αυτοκρατορία και έτρωγε τις σάρκες της σαν σαράκι, δηλαδή τις συνωμοσίες, τις ίντριγκες, τις αλλεπάλληλες εμφύλιες συγκρούσεις να αποτελούν κοινό τόπο και καθημερινή πραγματικότητα. Οι αυτοκράτορες και η αυλή τους νόμισαν πως η βασιλεία τους θα διαρκούσε για πάντα, τελούσαν λοιπόν υπό την ψευδαίσθηση πως ο Θεός πάντα θα τους προστάτευε και αυτό γίνεται και εδώ εμφανές. Άνθρωποι σαν τον Γεννάδιο αδυνατούσαν για πολύ καιρό να κατανοήσουν πως βρίσκονταν ένα βήμα πριν την εξόντωσή τους και όταν ο ίδιος το αντιλήφθηκε ήταν πια πολύ αργά. Ο βυζαντινός κόσμος κατέρρευσε από τα ίδια του τα εγκλήματα, τις ίδιες του τις ατασθαλίες, το ίδιο του το οδυνηρό πεπρωμένο όπως συνέβη κάποτε με τον Πελοποννησιακό πόλεμο που έδωσε τροφή στους Πέρσες να εκμεταλλευτούν τον διχασμό. Φαίνεται πως η ιστορία είναι αμείλικτη και δεν συγχωρεί επανάληψη λαθών και μάλιστα τόσο ολέθριων.
Το χρονικό του κακού και της πτώσης
Προδοσίες, αλληλοσπαραγμοί, εσωτερικές φιλονικίες και κάθε είδους αστάθεια έδιναν λαβή και τροφή στο θηρίο που ονομάζεται οθωμανικό κράτος να οργανωθεί σε τέτοιο βαθμό, να κατακτήσει εδάφη και να κερδίζει συνεχώς χώρο. Πλέον είχε μετατραπεί σε Λερναία Ύδρα και άρα ήταν αδύνατο να αντιμετωπιστεί από την διαμελισμένη Βυζαντινή αυτοκρατορία. Ο Λουκάς Πασχάλης, γιατρός στο επάγγελμα αφηγείται όλο το φάσμα της ιστορίας και μας καλεί να παρακολουθήσουμε σαν ασπρόμαυρη ταινία το φιλμ της ζωής του, μιας ζωής με χαρές και λύπες, μιας ζωής που τον πότισε το φαρμάκι της απώλειας των δικών του ανθρώπων αλλά και την χαρά μιας συνεύρεσης προς το τέλος της ζωής του.
“Δεν υπάρχουν ούτε σύνορα ούτε τείχη στις ανθρώπινες καρδιές. Στον πόλεμο ο θυμός και η κούραση έχουν την βαρύτητά τους, καθώς και το ένστικτο επιβίωσης και η επιθυμία του θανάτου”. Ο κόσμος του Λουκά Πασχάλη δεν θα είναι ποτέ ο ίδιος γιατί ο πόλεμος τον μεταμόρφωσε. Η ιστορία μπορεί να μην γυρίζει πίσω, ωστόσο αυτό που μένει είναι οι συνέπειές της και όσα ο ίδιος εξιστορεί ως μετά-γεγονότα. Η ιστορία ως κριτής των ανθρώπων και των πράξεών τους ή των παραλείψεών τους είναι πάντα ισχυρή και ανάβει ή σβήνει τα φώτα όποτε εκείνη επιθυμεί όχι όμως δίχως να προειδοποιεί. Ο άνθρωπος από την μεριά του οφείλει να παρατηρεί τα σημάδια της και να προσέχει τις κινήσεις του με σύνεση και φρονιμότητα.
Αποσπάσματα
«Ο θάνατος ενόσω κοιμάται κανείς είναι ο θάνατος του δικαίου, αναλογίστηκα ενώ βυθιζόμουν στον ύπνο»
«Είναι γραφτό μου πως μέχρι να πεθάνω, θα ξεθωριάζουν μέσα μου σιγά-σιγά οι εικόνες που έχω από την παρτίδα μου {…} όπως οι αναμνήσεις των γέρων»
Διαβάστε επίσης:
Βυζαντινός Εσπερινός – Λουίτζι Ντε Πασκάλις
