Σε τι κλίμα θέλεις να ζήσεις; Αν ο καιρός επηρεάζεται από τον άνθρωπο, πόσο «φυσικός» είναι τελικά; Μπορεί ο καιρός να είναι ανθρώπινο κατασκεύασμα; Από την 1η Απριλίου, στη Στέγη και στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ο καιρός εισβάλλει με ομιλίες, εργαστήρια, περφόρμανς και μια μεγάλη εικαστική έκθεση με εγκαταστάσεις ήχου και βίντεο, γλυπτά, ταινίες και αντικείμενα τρισδιάστατης εκτύπωσης, με σημείο αναφοράς την κλιματική κρίση, την εκμετάλλευση αλλά και την αναγκαιότητα αντιμετώπισης των έντονων καιρικών φαινομένων.
Στο Weather Engines της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, από 1η Απριλίου έως 15 Μαΐου 2022, ο καιρός έρχεται στο προσκήνιο, προτρέποντάς μας να προβληματιστούμε πάνω στην ποιητική, τις πολιτικές και την τεχνολογία του περιβάλλοντος.
Καταξιωμένοι και ανερχόμενοι, διεθνείς και Έλληνες καλλιτέχνες συμμετέχουν με έργα τους, πολλά από τα οποία παρουσιάζονται για πρώτη φορά σε αυτή την έκθεση, σε επιμέλεια της Δάφνης Δραγώνα και του Jussi Parikka. Βομβαρδισμοί σπόρων, ένα ζωντανό γλυπτό από μανιτάρια, οι θερμοπολιτικές γύρω από τη θερμοκρασία, ένας άγριος κήπος στον Άρη, ο κύκλος του καιρού μέσα από τον κόσμο των Μαορί, ένας διάσημος αλπικός παγετώνας, κοράλλια λουσμένα στο μπλε φως, κόκκοι γύρης, το νερό των Αζτέκων, τα κολομβιανά εδάφη του Αμαζονίου, οι πολιτικές του κρύου, οι λιβελούλες στα διάφορα οικοσυστήματα, ο ήχος των ωκεανών, είναι μόνο μερικά από τα –όχι απαραίτητα– φυσικά φαινόμενα, συμβάντα και ζητήματα, με τα οποία θα έρθετε αντιμέτωποι.
Η έκθεση και το πρόγραμμα ομιλιών, περφόρμανς και εργαστηρίων στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών προσεγγίζουν τον καιρό ως περίπλοκο σύστημα, ως αντικείμενο παρατήρησης και ελέγχου, καθώς και ως βιωμένη εμπειρία. Τα πρότζεκτ και οι εκδηλώσεις αναφέρονται στα φυσικά φαινόμενα και στην κλιματική αλλαγή, σε παλαιότερες και σύγχρονες στρατηγικές μηχανικής του καιρού, καθώς επίσης σε διαφορετικές κοινωνικοπολιτικές ατμόσφαιρες τις οποίες αναπνέουμε και βιώνουμε. Προσεγγίζοντας τα μοντέλα και τα συστήματα της τέχνης ως τεχνικές γνώσης, το Weather Engines θίγει την ανάγκη για κλιματική δικαιοσύνη και για εναγκαλισμό των παραπάνω από ανθρώπινων κόσμων.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η έκθεση πλαισιώνεται από την έκδοση του Ιδρύματος Ωνάση Words of Weather: A glossary / Λέξεις για τον καιρό: Ένα γλωσσάρι, που χαρτογραφεί όρους για μια πολιτική οικολογία της εμπειρίας και κυκλοφορεί σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία σε ελληνική και αγγλική έκδοση σε επιμέλεια του Jussi Parikka και της Δάφνης Δραγώνα και σχεδιασμό των Typical Organization.
Καιρός να μιλήσουμε για την κλιματική αλλαγή και τα στοιχεία που «μηχανεύουν» τις ζωές μας.
Συντελεστές
Επιμέλεια: Δάφνη Δραγώνα, Jussi Parikka
Καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση: Kat Austen, Anca Benera & Arnold Estefan, Πάκυ Βλασσοπούλου, Felipe Castelblanco, Kent Chan, Coti K., DESIGN EARTH, Matthias Fritsch, Geocinema (Asia Bazdyrieva & Solveig Qu Suess), Abelardo Gil-Fournier & Jussi Parikka, Alexandra Daisy Ginsberg, Hypercomf, Λητώ Κάττου, Ζήσης Κοτιώνης, Manifest Data Lab (Tom Corby, Gavin Baily, Jonathan Mackenzie, Louise Sime, Giles Lane, Erin Dickson, George Roussos), Barbara Marcel, Matterlurgy (Helena Hunter & Mark Peter Wright), Πέτρος Μώρης, Sybille Neumeyer, Αφροδίτη Ψαρρά & Audrey Briot, Susan Schuppli, Rachel Shearer & Cathy Livermore, Denise Ferreira da Silva & Arjuna Neuman, Στεφανία Στρούζα, Superflux, Thomas Wrede
Το Weather Engines υλοποιείται στο πλαίσιο του δικτύου Studiotopia που συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών
Κείμενα: Ryan Bishop, Benjamin Bratton, Holly Jean Buck, J. R. Carpenter, Sria Chatterjee, Sean Cubitt, Heather Davis, Matthew Fuller, Geocinema (Asia Bazdyrieva & Solveig Suess), Olga Goriunova, Pujita Guha (εκ μέρους του Forest Curriculum), Orit Halpern, Eva Horn, Elise Misao Hunchuck, Adrian Lahoud, open-weather, Jussi Parikka, John Durham Peters, Robert Gerard Pietrusko, Janine Randerson, Karolina Sobecka, The Weathering Collective (Tessa Zettel, Astrida Neimanis, Jennifer Mae Hamilton), May Ee Wong, Δάφνη Δραγώνα, Λυδία Καλλιπολίτη, Ανδρέας Φιλιππόπουλος-Μιχαλόπουλος
Το Weather Engines υλοποιείται στο πλαίσιο του δικτύου Studiotopia που συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.
Με την υποστήριξη της Σχολής Επικοινωνίας και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου του Όρχους και του προγράμματος «Design και Αισθητική για Περιβαλλοντικά Δεδομένα».
Σημείωμα επιμελητών
Η έκθεση Weather Engines διερευνά την ποιητική, τις πολιτικές και τις τεχνολογίες του περιβάλλοντος, από το έδαφος ως τον ουρανό και από το χώμα ως την ατμόσφαιρα.
Ο καιρός μπορεί να περιγραφεί ως ένα δυναμικό σύστημα που καθορίζεται από την ταχύτητα του ανέμου, τη θερμοκρασία, την ατμοσφαιρική πίεση και την υγρασία και επηρεάζει ανθρώπινους και μη ανθρώπινους κόσμους. Αλλάζει από στιγμή σε στιγμή και διαφέρει από τόπο σε τόπο, ενώ η πρόβλεψή του κρίνεται απαραίτητη για να ελεγχθούν τυχόν συνέπειές του. Η παρατήρηση του καιρού συνδέεται πλέον και με απόπειρες τροποποίησής του. Παραδείγματα αποτελούν σχετικά στρατιωτικά εγχειρήματα του παρελθόντος ή σύγχρονες τεχνολογικές προσεγγίσεις που στόχο έχουν να μετριάσουν την κλιματική αλλαγή. Ο καιρός, ωστόσο, είναι κάτι περισσότερο από δεδομένα μετεωρολογικής γνώσης. Μπορεί να αφορά και διαφορετικές ατμόσφαιρες, μεταφορικές ή πολιτικές, που σχετίζονται με την αναπνοή και την ίδια τη ζωή.
Η έκθεση Weather Engines παρουσιάζει έργα που θέτουν ερωτήματα για τον καιρό, το περιβάλλον και τον τεχνολογικό πολιτισμό. Εγκαταστάσεις, φωτογραφίες, βίντεο, ηχητικά έργα και γλυπτά έχουν ως αφετηρία την κλιματική κρίση και εξετάζουν τα στοιχεία που επηρεάζουν τη ζωή. Η ζέστη και το κρύο, ο άνεμος και η βροχή συζητούνται σε συνάρτηση με διαφορετικά γεωγραφικά και πολιτικά πλαίσια, από το παρελθόν στο παρόν και στο εικοτολογικό μέλλον. Οι ωκεανοί, τα σύννεφα και τα δάση αναγνωρίζονται ως μηχανές διατήρησης της ζωής, δημιουργούν την ατμόσφαιρα που κατοικούμε αλλά και επηρεάζουμε. Αναφορές σε μετεωρολογικά όργανα αλλά και σε φυσικούς βιοδείκτες καταδεικνύουν πώς ο καιρός καταγράφεται και μελετάται. Άλλα έργα εξετάζουν παραδείγματα εκμετάλλευσης ή οπλοποίησης έντονων ή ακραίων καιρικών φαινόμενων.
Τα έργα περιγράφουν μια περιβαλλοντική αισθητική που ταυτόχρονα αφορά την κλιματική δικαιοσύνη. Η έκθεση φέρνει στην επιφάνεια τις αντιπαραθέσεις που εμπλέκονται στην περιγραφή, την εμπειρία και την αντίσταση αποικιακών καιρών και ατμοσφαιρών. Σε μια περίοδο που ο καιρός ορίζεται από τις ανθρώπινες μεταβολές, κάθε καιρός είναι τεχνητός. Αν όμως ο καιρός όντως δημιουργείται, τότε αυτό σημαίνει πως υπάρχει ακόμα η δυνατότητα να αγωνιστούμε για τον καιρό και το κλίμα που θέλουμε να έχουμε στη ζωή μας.
— Δάφνη Δραγώνα, Jussi Parikka
Λίγα λόγια για τη Δάφνη Δραγώνα
Η Δάφνη Δραγώνα είναι ανεξάρτητη επιμελήτρια, που ζει στο Βερολίνο. Στο έργο της καταπιάνεται με ζητήματα όπως είναι οι αντιφάσεις της συνδεσιμότητας, οι προκλήσεις των κοινών αγαθών (commons) και ο ρόλος της τεχνολογίας στην περίοδο της κλιματικής κρίσης. Εκθέσεις της έχουν φιλοξενηθεί στους φυσικούς ή εικονικούς χώρους της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, του LABoral, του Aksioma, του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, της Akademie Schloss Solitude και άλλων ιδρυμάτων. Άρθρα της έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα βιβλία, περιοδικά, ακαδημαϊκές εκδόσεις και καταλόγους εκθέσεων, από τους εκδοτικούς οίκους Springer, Sternberg Press, Leonardo Electronic Almanac κ.ά. Από το 2015 έως το 2019 ήταν μέλος της επιμελητικής ομάδας του φεστιβάλ transmediale. Η Δραγώνα έχει διδακτορικό από το Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Λίγα λόγια για τον Jussi Parikka
Το έργο του Jussi Parikka εδράζεται στα σημεία συνάντησης της αισθητικής, του ψηφιακού πολιτισμού και της οικολογίας. Είναι πανεπιστημιακός και συγγραφέας, ο οποίος συμμετέχει επίσης σε διάφορες επιμελητικές και καλλιτεχνικές συνεργασίες, όπως αυτή με τον Abelardo Gil-Fournier. Αυτή την περίοδο είναι Καθηγητής Ψηφιακής Αισθητικής και Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο του Όρχους (Δανία). Είναι επίσης Επισκέπτης Καθηγητής στην Ακαδημία Παραστατικών Τεχνών της Πράγας (FAMU), καθώς και στη Σχολή Τεχνών του Ουίντσεστερ στην Αγγλία. Έχει εκδώσει τα βιβλία Insect Media (2010), Digital Contagions (2007/2016), A Geology of Media (2015) και A Slow, Contemporary Violence (2016). Πρόσφατα συνεπιμελήθηκε τον συλλογικό τόμο Photography Off the Scale (2021, με τον Tomáš Dvořák), ενώ είναι συν-συγγραφέας του The Lab Book: Situated Practices in Media Studies (2022, μαζί με τη Lori Emerson και τον Darren Wershler). Το βιβλίο του, Operational Images, πρόκειται να κυκλοφορήσει εντός του 2023.
Λίγα λόγια για την έκδοση
Λέξεις για τον Καιρό: Ένα γλωσσάρι
Ο καιρός υπάρχει ως ατμόσφαιρα που μπορεί να μετρηθεί, ως περιβάλλον που μπορεί να κατοικηθεί και ως χρόνος στον οποίο βιώνουμε υγρασία, πίεση, θερμοκρασία και ορατότητα. Ποιοι θα ήταν οι κατάλληλοι όροι για τον καιρό που θα μπορούσαν να καλύψουν αυτή την τριάδα ζητημάτων – μέτρηση, εμπειρία και χρόνο; Το Ιδρυμα Ωνάση παρουσιάζει την έκδοση «Λέξεις για τον Καιρό: Ένα γλωσσάρι», ένα εγχειρίδιο πλοήγησης στην παρούσα στιγμή στο έδαφος και στον αέρα, στα σώματα και στα περιβάλλοντά μας. Εξετάζει τη σημασία του καιρού ως πραγματικότητας που ορίζεται μέσα από επιστημονικά μοντέλα και τεχνικούς αισθητήρες, ενώ βιώνεται διαφορετικά και ακανόνιστα στα διάφορα μέρη του πλανήτη. Μελετά τον καιρό ως μια οικολογία που λαμβάνει υπόψη τις τεχνολογίες του και τις επιπτώσεις τους, την επιστημονική γλώσσα του και την ποιητική της, τα φαινόμενά του και τις ερμηνείες τους, μέσα από διάφορες προοπτικές, κουλτούρες και γεωγραφίες. Το Γλωσσάρι σε επιμέλεια του Jussi Parikka και της Δάφνης Δραγώνα και, προσφέρει οικείους και απρόσμενους όρους τους οποίους πρότειναν και συνέγραψαν καλλιτέχνες, φιλόσοφοι, πανεπιστημιακοί και αρχιτέκτονες. Την έκδοση 216 σελίδων στα ελληνικά και 192 στα αγγλικά σχεδίασαν οι Typical Organization.
Κείμενα: Ryan Bishop, Benjamin Bratton, Holly Jean Buck, J. R. Carpenter, Sria Chatterjee, Sean Cubitt, Heather Davis, Matthew Fuller, Geocinema (Asia Bazdyrieva & Solveig Suess), Olga Goriunova, Pujita Guha (εκ μέρους του Forest Curriculum), Orit Halpern, Eva Horn, Elise Misao Hunchuck, Adrian Lahoud, open-weather, Jussi Parikka, John Durham Peters, Robert Gerard Pietrusko, Janine Randerson, Karolina Sobecka, The Weathering Collective (Tessa Zettel, Astrida Neimanis, Jennifer Mae Hamilton), May Ee Wong, Δάφνη Δραγώνα, Λυδία Καλλιπολίτη, Ανδρέας Φιλιππόπουλος-Μιχαλόπουλος
Πρόγραμμα
Το πρόγραμμα των εγκαινίων της έκθεσης Weather Engines περιλαμβάνει ένα τριήμερο με ομιλίες, συζητήσεις και περφόρμανς. Οι δράσεις του προγράμματος θα ολοκληρωθούν τον Μάιο με εργαστήρια. Με αφορμή την έκθεση Weather Engines, αλλά και όχι μόνο, το πρόγραμμα εστιάζει στην αισθητική και στις τεχνολογίες του καιρού στην εποχή της κλιματικής κρίσης. Η γεωμηχανική, η οπλοποίηση του καιρού αλλά και ζητήματα που αφορούν την αντίσταση και την κλιματική δικαιοσύνη θα συζητηθούν στο πλαίσιο αυτό. Οι ομιλίες και οι περφόρμανς απαντούν στις σύγχρονες πολιτικές ατμόσφαιρες και εκφράζουν τη σχέση του ανθρώπου με κόσμους πέρα από τον άνθρωπο, καθώς και τη σχέση επιστημονικής έρευνας και καλλιτεχνικού έργου.
Παρασκευή 1 Απριλίου
Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
17:00 Καλωσόρισμα και εισαγωγή από τον Χρήστο Καρρά, Εκτελεστικό Διευθυντή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, και τους επιμελητές της έκθεσης, Δάφνη Δραγώνα και Jussi Parikka
17:10 “What’s with the weather?”
Μια ομιλία για την κλιματική αλλαγή, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και τις συνέπειές τους από τον Χρήστο Γιαννακόπουλο (Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών)
Συζήτηση με τον James Bridle (Αίγινα)
18:00 “Cold Matters”, Susan Schuppli (Goldsmiths, Πανεπιστήμιο του Λονδίνου)Μια διάλεξη για τις πολιτικές της θερμοκρασίας και ζητήματα δικαιοσύνης
Συζήτηση με τον Jussi Parikka.
19:00 “The Anthropogenic Weather of Nano-spectacular Space”, Jessika Kharzik (Βηρυτός, Βερολίνο)
Μια ηχητική περφόρμανς που εξετάζει τον πρώτο ανθρωπογενή διαστημικό καιρό και τις τεχνητές ζώνες ακτινοβολίας, διερευνώντας τον ρόλο του στρατού
19:30 Εγκαίνια έκθεσης
Σάββατο 2 Απριλίου
Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
14:30 Εισαγωγή από τους επιμελητές, Δάφνη Δραγώνα και Jussi Parikka
14:40 “Casting the Ocean”, Matterlurgy (Λονδίνο)
Μια επιτελεστική παρουσίαση πολυμέσων που εξερευνά τον τρόπο με τον οποίο ο ωκεανός αποτυπώνεται, υπολογίζεται και μοντελοποιείται
15:00 “Aesthetics of Weather”
“Sensing, Measuring, Perceiving: On the Aesthetics of Meteorology and Climate”, Birgit Schneider (Πανεπιστήμιο του Πότσνταμ)
“Political Atmospherics”, Tom Corby (University of Arts, Λονδίνο)
Συντονισμός: Jussi Parikka
16:15 “Weather Stories”
“Whiteout”, Rosa Menkman (Άμστερνταμ)
Μια διάλεξη-περφόρμανς για μια εξαντλητική ορεινή πεζοπορία με χιονοθύελλα και έναν μετεωρολογικό σταθμό
“Stories on Heat”, Kent Chan (Άμστερνταμ, Σιγκαπούρη)
Μια αφηγηματική περφόρμανς για τις κοινές ιστορίες και τα κοινά μέλλοντα της τέχνης με τη ζέστη
17:00 Διάλειμμα για καφέ
17:15 “Anthropogenic Weather”, Yuriko Furuhata (McGill University, Μόντρεαλ) (μαγνητοσκοπημένη ομιλία)
Μια ομιλία για τις στρατηγικές μηχανικής του καιρού του παρελθόντος και του παρόντος
17:30 “Oceans of Eternity: A Contract Unto Extinction”, Ανδρέας Φιλιππόπουλος-Μιχαλόπουλος (The Westminster Law & Theory Lab, Λονδίνο)
Μια διάλεξη-περφόρμανς για το νερό, τον Τιτσιάνο και τον πλανητικό θάνατο
18:00 “Ecological Justice”
“Severe, widespread, long-term: Defining the crime of ecocide using visual and spatial evidence”, Nabil Ahmed (Ακαδημία Καλών Τεχνών, Τρόντχαϊμ)
“What Nature in the Rights of Nature?”, Xenia Chiaramonte (ICI, Βερολίνο)
Συντονισμός: Ανδρέας Φιλιππόπουλος-Μιχαλόπουλος
19.15 Διάλειμμα για καφέ
19:30 “Weather as Weapon”
“Border Weathers: The environment as weapon at the edges of Greece”, Στέφανος Λεβίδης (Αθήνα)
Συζήτηση: Γιάννης Ορέστης Παπαδημητρίου (The Manifold, Αθήνα)
“Corpus Infinitum”, Denise Ferreira da Silva (μαγνητοσκοπημένη ομιλία)
Μια ομιλία για την αναγκαιότητα στροφής προς μια εικόνα της ύπαρξης χωρίς διαχωρισιμότητα
20:30 “The Forest Curriculum’s Weather Stress Index”, The Forest Curriculum (Μπανγκόκ, Βερολίνο, Βαρκελώνη)
Μια καταληκτική ομιλία για τις ευαισθησίες και τις νοημοσύνες κόσμων πέρα από τον άνθρωπο
Κυριακή 3 Απριλίου
Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών
17:00 «Mετεωροσοφιστεία», διάλεξη-περφόρμανς, Φοίβη Γιαννίση
17:30 Καλωσόρισμα από τη Φιόρη-Αναστασία Μεταλληνού, Αστροφυσικό, Υπεύθυνη επικοινωνίας στο Κέντρο Επισκεπτών Θησείου, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών
Εγκαίνια και ξενάγηση στην έκθεση στο Αστεροσκοπείο με τους επιμελητές και καλλιτέχνες
18:30 “Listening Space”, ηχητική περφόρμανς, Αφροδίτη Ψαρρά & Audrey Briot
(η ακριβής ώρα θα επιβεβαιωθεί λίγες μέρες πριν)
1–3 Aπριλίου 2022
Φουαγιέ 5ου ορόφου, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
«CO(3)5», εγκατάσταση των 3 137
Εργαστήρια
open-weather, Sophie Dyer και Sasha Engelman
Σάββατο 7 & Κυριακή 8 Μαΐου, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
«Ασυνήθιστες μπουκιές: Μαγειρεύοντας ξενικά είδη», Hypercomf, Μάρκος Διγενής
Πέμπτη 12 Μαΐου, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
Οι ακριβείς ημερομηνίες και ώρες θα ανακοινωθούν σύντομα
Οι ομιλίες και οι περφόρμανς θα πραγματοποιηθούν στα αγγλικά, χωρίς διερμηνεία.
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Afroditi-Psarra-Audrey-Briot-Listening-Space_waiting-for-satellites
