Αναμφισβήτητα, από πλευράς διεθνούς πολιτιστικού ενδιαφέροντος, η Αθήνα βιώνει την πιο εύφορη περίοδο των τελευταίων ετών. Οι μαζικές αφίξεις μεγάλων ονομάτων του εξωτερικού μέσα από ιστορικές διοργανώσεις, φεστιβάλ, ομαδικές και ατομικές παρουσιάσεις, συντελούν στη δημιουργία ενός δημιουργικού και ελπιδοφόρου κλίματος για μία χώρα που πλήττεται τόσο σκληρά σε όλα τα επίπεδα από την κρίση. Η Ελλάδα, σε αυτήν την καθοριστική στιγμή για την ιστορία της δηλώνει δυναμικά την παρουσία της και επανέρχεται στη συλλογική μνήμη της απανταχού διανόησης ως κοιτίδα πολιτισμού μα και ως πολιτισμικό χωνευτήρι των πρόσφατων αλλαγών της εξελικτικής πορείας της ανθρωπότητας. Όταν πριν από λίγα χρόνια, η διευθύντρια του πειραματικού θεάτρου Neumarkt της Ζυρίχης Barbara Webber δήλωνε ότι η Αθήνα θα γίνει το επόμενο Βερολίνο, εκθειάζοντας την άναρχη ομορφιά και την ακμαία ζωτικότητα της πόλης, δεν ήταν μία φράση από σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Η επιλογή της Αθήνας για να παρουσιάσουν τη δουλειά τους ιερά τέρατα της τέχνης όπως ο William Kentridge, δεν είναι καθόλου τυχαία.
WILLIAM KENTRIDGE «MORE SWEETLY PLAY THE DANCE»
Ο διάσημος Νοτιοαφρικανός εικαστικός και σκηνοθέτης, και ένας από τους σπουδαιότερους καλλιτέχνες της εποχής μας, προσκαλείται από το Φεστιβάλ Αθηνών για να παρουσιάσει στον Πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου την προβολή 40 μέτρων με τίτλο ‘Παίξε τον Χορό ακόμα πιο Γλυκά’. Σε παλαιότερη συνέντευξη ο Kentridge εκδήλωνε το σεβασμό του για την Ελλάδα αλλά και την πολιτικοποιημένη του στάση δηλώνοντας ότι το “κάνε αυτό, κάνε το άλλο”, από τα κέντρα ελέγχου της Ευρώπης, προσεγγίζει την αποικιοκρατία. Όταν αυτά τα λόγια προέρχονται από έναν καλλιτέχνη, ο οποίος έχοντας γεννηθεί το 1955 στο Γιοχάνεσμπουργκ από γονείς πολέμιους του Απαρτχάιντ και υπέρμαχους των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υπερασπιστές του Nelson Mandela, του Desmond Tutu και του αδικοχαμένου αγωνιστή Steve Biko, και κατ’ επέκταση έχοντας βιώσει από πρώτο χέρι τη βαναυσότητα ενός από τα σκληρότερα καθεστώτα του 20ου αιώνα, και ο οποίος επιλέγει να παρουσιάσει ένα ιδιαίτερα φορτισμένο έργο στην Αθήνα σε μια στιγμή που τίθενται τόσο σοβαρά ερωτήματα για τον κόσμο, αυτά τα λόγια και αυτές οι εικόνες αποκτούν μία σημαίνουσα βαρύτητα.
Η 8-κάναλη 15λεπτη προβολή ‘Παίξε τον Χορό ακόμα πιο Γλυκά’’ αποτελεί σημείο αναφοράς του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών. Με αυτό το έργο ο καλλιτέχνης επιχειρεί να κάνει ορατή τη μάχη με το αναπόδραστο της αυτοκαταστροφικής του φύσης, όπως αυτή ξετυλίγεται σε ένα αέναο ταξίδι-λιτανεία-μετακίνηση πληθυσμών προς ένα αβέβαιο αύριο. Μία μπάντα με χάλκινα ξεκινά την αλλόκοτη πομπή πλημμυρισμένη από έναν μεσμερικά λυρικό αφρικανικό ήχο, αισιόδοξο και πένθιμο μαζί, που γιορτάζει τη ζωή πλάι στον θάνατο, από το συνθέτη και συνεργάτη του Kentridge John Serekeho και την African Immanuel Assemblies Brass Band. Τα οπτικά αφηγήματα έχουν πολλαπλές ερμηνείες, ένα χαρακτηριστικό στοιχείο του καλλιτέχνη, που δεν φωνασκεί αλλά σιωπηρά υποδηλώνει και αφήνει τα νοήματα να αναμοχλεύουν και να υφέρπουν κάτω από το δέρμα του έργου, σπέρνοντας την αμφιβολία μέσα στο θυμικό του θεατή.Τα σκιώδη πρόσωπα προχωρούν και μεταλλάσσονται με τον σχεδόν ντανταϊστικό τρόπο ενός οριζόντιου exquisite corpse ή στα πρότυπα ενός Μεσαιωνικού ‘Μακάβριου Χορού’. Τη μπάντα που παιανίζει ξεσηκωτικά δεν την ακολουθεί μία γιορτή αλλά μία παρέλαση από ανθρώπους σε βάθρα με μικρόφωνα που θυμίζουν πολιτικούς εν ώρα δημόσιας ομιλίας τους οποίους σέρνει με δυσκολία ένας σκυφτός εργάτης. Το ακροατήριο τους δεν είναι παρά μία μικρή ομάδα ανθρώπων που τραβάει τρεις σκελετούς καθώς χοροπηδάνε κάτω από μία ντουζιέρα- με προφανείς αναφορές στην αλγεινή ιστορία 70 χρόνια πριν. Σαμάνοι ξεπηδάνε να ξορκίσουν το κακό το οποίο όμως μοιάζει να μην έχει τελειωμό καθώς τους νεκρούς ακολουθούν ασθενείς με ορούς, πρόσθετα μέλη ή φορώντας προστατευτικά ρούχα για μολυσματικά νοσήματα, ως αναφορά στις ασθένειες, τους λοιμούς μα και στις φρικαλεότητες που απαντώνται στις εμπόλεμες ζώνες της Αφρικής. Οι ίδιες που αναγκάζουν τους ανθρώπους να κουβαλούν τα υπάρχοντά τους στην πλάτη και να ξεκινούν μία αβέβαιη διαδρομή προς το άγνωστο που πλέον αποτελεί τόσο γνώριμη εικόνα… Η γη μεταμορφώνεται σε πληγωμένο ανδρείκελο που αποσυναρμολογείται χορεύοντας, καθώς μία ομάδα που κουβαλάει πένθιμες δάφνες έχει για παραστάτη ένα περιστέρι, μια κάποια ελπίδα. Σε ένα λάβαρο ενός πλάνητα διαβάζουμε ‘Μια όμορφα χτισμένη πόλη δεν αντιστέκεται στην καταστροφή’ ενώ η πορεία των σκιών κλείνει με μία μπαλαρίνα (Dada Masilo) που ενώ εκτελεί μία κομψή πιρουέτα επάνω στις πουέντες της, ταυτόχρονα κραδαίνει ψηλά ένα τουφέκι.
Ο Kentridge δημιουργεί ένα οπτικό ποίημα που αποτυπώνει το διαχρονικό, υπερτοπικό ζήτημα της μετανάστευσης σαν μία φιλοσοφική έννοια, όχι ιστορικά γραμμική αλλά κυκλική, επαναλαμβανόμενη, συμπαντική. Ο βαθιά ανθρωπιστής Kentridge τοποθετεί τον άνθρωπο μέσα σε ένα πολυφωνικό, διαπολιτισμικό, δια-χωρο/χρονικό, ασύγχρονο σύμπαν χωρίς ηγεμονικές χρονικές ζώνες που οριοθετούν και ελέγχουν το χώρο και το ζωντανό περιεχόμενό του, τον απανταχού άνθρωπο. Αυτόν που ξεδιπλώνει την προσωπική του ιστορία μέσα από το χορό, τη μουσική και τη ζωγραφική, όπως αυτή συντελείται επάνω στο φόντο του ζωγραφικού χαρτιού που πλέον μετατρέπεται στη μοναδική του πραγματικότητα, που διαρκώς μοιάζει να μεταβάλλεται, να ρευστοποιείται, να διαλύεται.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η ιδιότυπη τεχνική του William Kentridge αποτελείται από την κινηματογράφηση των χαρακτηριστικά χειροποίητων, μελανών σχεδίων του εν κινήσει σε συνδυασμό με λήψεις αληθινών ηθοποιών. Ακολουθώντας τον αέναο αφρικανικό μουσικό ρυθμό που συνοδεύει ηχητικά τον παγανιστικό χορό των μελαψών σκιών από μελάνι, μολύβι ή κάρβουνο και σποραδικές πινελιές από μπλε, κίτρινο ή κόκκινο παστέλ, ο Kentridge, γράφοντας και σβήνοντας, κινηματογραφεί καρέ καρέ τις εικόνες για να αποδώσει την κίνηση στο ίδιο πάντα χαρτί, κι εν συνεχεία, πότε προχωράει στην επόμενη, και πότε υπερκαλύπτει με γραφές, ιδεογράμματα, σύμβολα, μουτζούρες, και πλάνα χορευτών που ενσωματώνονται δεξιοτεχνικά στο animation. Με αυτόν τον τρόπο υφαίνεται μία κατάσταση συνεχούς μετακίνησης-εκδίωξης- επιστροφής, μόνο για να μας θυμίσει ότι ο άνθρωπος βιώνει το χρόνο σαν λούπα που αναπόφευκτα τον οδηγεί σε πανομοιότυπα ιστορικά λάθη, σε επάλληλα παλίμψηστα ύβρης και κάθαρσης.
Και όμως η τέχνη, ή μάλλον το πάντρεμα πολλών τεχνών μαζί, στα χέρια του Kentridge, μοιάζει να παγώνει το χρόνο και να τον αποδομεί, για να απαλύνει τις ουλές που αφήνει η ηθελημένη απώλεια μνήμης, καθιστώντας όλα τα καθημερινά τραύματα ιάσιμα, εάν ο άνθρωπος παραμείνει ανοιχτός στην πραγματική μεταμόρφωση που δύναται να επέλθει όταν βρεθεί πρόσωπο με πρόσωπο με το ατελές και το αβέβαιο της ύπαρξής του. Μέσα από αυτήν την αραβουργηματική παρέλαση που στροβιλίζεται και απορροφάται μέσα στη συμπαντική εντροπία, μία μικρή πόρτα μένει ανοιχτή για να κυκλοφορήσει ελεύθερος ο αέρας του χρόνου και της μνήμης, και να δημιουργήσει ένα νέο καθαρό ίχνος.
William Kentridge
Το έργο του William Kentridge, 1955, έχει παρουσιαστεί μεταξύ άλλων, στη Documenta στο Κάσελ (1997, 2002, 2012), στο ΜΟΜΑ της Νέας Υόρκης (2004, 2010), στο μουσείο Albertina της Βιέννης (2010). Το 2010, το Μουσείο του Λούβρου παρουσίασε το ‘Carnets d’Egypte’ ανάμεσα στα εκθέματα του μουσείου. Στην Αθήνα τον είδαμε ξανά το 2012 στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών με το ‘Refusal of Time’ το οποίο αποκτήθηκε από το ΜΕΤ, ενώ πριν από λίγους μήνες παρουσίασε το έργο ‘Thick Time’ στη Whitechapel Gallery του Λονδίνου και σκηνοθέτησε την όπερα Lulu για το ENO. Το 2011, ο Kentridge εξελέγη επίτιμο μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Γραμμάτων και Τεχνών, ενώ ονομάστηκε διδάκτορας φιλολογίας από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Το 2012 εξελέγη μέλος της Αμερικανικής Φιλοσοφικής Εταιρείας και artist in residence στο Harvard University. Έχει λάβει το πρώτο βραβείο της διεθνούς AICA για καλύτερη μονογραφική έκθεση σε μουσείο, όπως επίσης το Carnegie Medal και το Kyoto Prize. Το έργο στην Αρεοπαγίτου παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη γκαλερί Marian Goodman του Λονδίνου το 2015.
Info: Γουίλλιαμ Κέντριτζ – Παίξτε τον χορό ακόμα πιο γλυκά | Πεζόδρομος Διονυσίου Αρεοπαγίτου | Έως 10 Ιουλίου 2017
Περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να δείτε στο: http://greekfestival.gr/
Διαβάστε επίσης: Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2017: Το πρόγραμμα
Ακολουθήστε το Culturenow.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλα τα τελευταία νέα για την Τέχνη και τον Πολιτισμό στο Culturenow.gr
Newsletter
Κάθε βδομάδα στο e-mail σας τα τελευταία νέα για την Τέχνη και τον Πολιτισμό!
