Η πρώτη διοργάνωση της Μπιενάλε της Αθήνας με τίτλο Destroy Athens πραγματοποιήθηκε το 2007. Η ονομασία του θεσμού (Μπιενάλε) προέρχεται από την περιοδικότητά του, καθώς διοργανώνεται κάθε δύο χρόνια…
Αυτό που ουσιαστικά χαρακτηρίζει μια Μπιενάλε είναι η περιοδικότητα των δράσεών της και το γεγονός ότι παρουσιάζει ένα ευρύ φάσμα γκάμα καλλιτεχνικής δημιουργίας που κυμαίνεται από τα εικαστικά και χορό μέχρι τη μουσική και τον κινηματογράφο. Ταυτόχρονα, διεξάγονται ομιλίες, εργαστήρια και εκπαιδευτικά προγράμματα. Το διεθνές αυτό μοντέλο εκθέσεων σύγχρονης τέχνης βασίζεται στην Μπιενάλε Τέχνης της Βενετίας που ιδρύθηκε το 1895, ενώ σήμερα διεξάγονται περισσότερες από 70 Μπιενάλε ανά τον κόσμο.
Η εντοπιότητα μιας Μπιενάλε αποτελεί δομικό της στοιχείο, αφού επιχειρεί να αφουγκραστεί και να παρουσιάσει την καλλιτεχνική δραστηριότητα μίας πόλης ή και χώρας και ταυτόχρονα να αποτελέσει σημείο συνάντησης, διαλόγου και συσχετισμού της τοπικής με τη διεθνή καλλιτεχνική παραγωγή. Σκοπός της είναι να θέσει αισθητικά, πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, τα οποία, ενώ είναι επίκαιρα σε διεθνές επίπεδο, λαμβάνουν ως αφετηρία προβληματισμού έναν συγκεκριμένο τόπο.
Ιδρύσαμε την Μπιενάλε της Αθήνας επιδιώκοντας να φωτίσουμε και να ενισχύσουμε όχι μόνο την ελληνική καλλιτεχνική παραγωγή, αλλά και την πόλη της Αθήνας καθεαυτή, καθώς τροφοδοτεί σε μεγάλο βαθμό τη θεματολογία μας.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η Μπιενάλε της Αθήνας αποτελεί μια ιδιωτική πρωτοβουλία, η οποία υποστηρίζεται από το Υπουργείο Πολιτισμού, το Δήμο Αθηναίων, πολιτιστικά ιδρύματα, χορηγούς και τους Φίλους της Μπιενάλε. Η διεξαγωγή της 3ης Μπιενάλε της Αθήνας ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ λαμβάνει χώρα σε μια εμφανώς δύσκολη συγκυρία, παρόλα αυτά θεωρήσαμε ότι δεν έπρεπε να απουσιάζει η Μπιενάλε της Αθήνας φέτος, αν και υπάρχουν Μπιενάλε στο εξωτερικό που έχουν αναβληθεί. Θεωρούμε ότι, όχι μόνο δεν έπρεπε να την αναβάλλουμε, αλλά σε μια τέτοια συνθήκη επιβάλλεται να εντατικοποιήσουμε τις προσπάθειές μας.
Το εγχείρημα της διοργάνωσης μίας Μπιενάλε είναι τεράστιο – ο προϋπολογισμός των προηγούμενων διοργανώσεων της Μπιενάλε της Αθήνας προσέγγισε το 1,5 εκατομμύριο ευρώ, αν και αντιστοιχεί στο 1/6 του κόστους άλλων ευρωπαϊκών Μπιενάλε. Εν τούτοις διαπιστώσαμε πως αυτό που θεωρούσαμε ως μία ‘εκκεντρικότητα’ αντιμετωπίστηκε με μεγάλο ενδιαφέρον από τη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή.
Η Μπιενάλε της Αθήνας δεν έχει εμπορικό χαρακτήρα αλλά αποτελεί τη δομή που συνεπικουρεί τους καλλιτέχνες προκειμένου να παράγουν τα έργα τους, υποστηρίζοντας και πλαισιώνοντας τις παραγωγές αυτές είτε εν μέρει είτε συνολικά, κάτι που έχουμε κάνει τόσο για Έλληνες όσο και για ξένους καλλιτέχνες. Σε κάθε διοργάνωση της Μπιενάλε της Αθήνας επιλέγουμε διαφορετικούς χώρους και τοποθεσίες ώστε η επιλογή των κτιρίων να συνάδει με το ευρύτερο σκεπτικό της εκάστοτε έκθεσης.
Όσον αφορά στο κοινό καλύπτει ένα ευρύ ηλικιακό και κοινωνικό φάσμα ενώ υπάρχουν χιλιάδες επισκέπτες (γενικό κοινό, δημοσιογράφοι, διευθυντές μουσείων και γκαλερί, επιμελητές, καλλιτέχνες κ.ά) οι οποίοι έρχονται από το εξωτερικό ειδικά για να επισκεφτούν τη Μπιενάλε της Αθήνας, μία από τις λίγες, αν όχι τη μόνη, διεθνή διοργάνωση σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα που έχει τέτοια προβολή εκτός συνόρων.
Παράλληλα θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι δεν διαχωρίσαμε ποτέ τη δική μας δημιουργική ταυτότητα (είτε αυτή του καλλιτέχνη είτε του επιμελητή) από το κομμάτι που αφορά στη διοργάνωση της έκθεσης, αφού δε θεωρούμε ότι οι επιμελητές ή καλλιτέχνες είναι άνθρωποι οι οποίοι κατοικούν κάπου ‘αλλού’, παράγουν ιδέες ή έργα και ξαφνικά εμφανίζονται και τα παρουσιάζουν σε προκαθορισμένες συνθήκες. Πρωταρχικός μας στόχος ήταν να δημιουργήσουμε μια έκθεση η οποία, αντί να αναμένει παθητικά την προσέλευση και την αναγνώριση του κόσμου, θα προσέγγιζε ενεργά το ελληνικό και το διεθνές κοινό.
Το όραμά μας πλέον είναι να συσπειρωθούν περισσότερες δυνάμεις γύρω από τη Μπιενάλε της Αθήνας κι εμείς να συμμετέχουμε σε όποιο βαθμό κριθεί απαραίτητο, συμβουλευτικά ή ακόμη και δημιουργικά. Επιμείναμε να παραμείνουμε στο τιμόνι για τις τρεις πρώτες διοργανώσεις, έτσι ώστε να θεμελιωθεί ένα σκεπτικό, να δημιουργηθεί μία συνθήκη που θα διαφοροποιούσε τις υπάρχουσες δομές καλλιτεχνικής παραγωγής και, τελικά, γιατί θέλαμε να ξέρουμε ότι στη Μπιενάλε της Αθήνας ο επισκέπτης θα δει κάτι πολύ διαφορετικό από μια άλλη Μπιενάλε.
Μεγαλώσαμε σε μια χώρα όπου επικρατεί η αντίληψη ότι δεν υπάρχει ενδιαφέρον στο εξωτερικό σχετικά με τη δημιουργική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Αυτό το στερεότυπο ανατράπηκε ήδη με την 1η Μπιενάλε της Αθήνας Destroy Athens και συνεχίσαμε προς αυτή την κατεύθυνση με την 2η Μπιενάλε της Αθήνας Heaven. Αποδείχθηκε πως υπάρχει έντονο διεθνές ενδιαφέρον για τα τεκταινόμενα στη σύγχρονη Αθήνα.
Η 3η Μπιενάλε της Αθήνας 2011 ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ θα διεξαχθεί από τις 23 Οκτωβρίου έως τις 11 Δεκεμβρίου 2011. Σταθμοί της Μπιενάλε θα αποτελέσουν: η Διπλάρειος Σχολή στην Πλατεία Θεάτρου, το Κέντρο Τεχνών, το Μουσείο Ελ. Βενιζέλου και το Μουσείο της Αντιδικτατορικής Δημοκρατικής Αντίστασης στο Πάρκο Ελευθερίας, καθώς και η Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών.
Info:
Η Ξένια Καλπακτσόγλου και ο Poka-Yio (Χ&Υ) είναι ιδρυτές της Μπιενάλε της Αθήνας – Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία, η οποία ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 2005, με σκοπό τη διοργάνωση της αθηναϊκής μπιενάλε.
Photo: Θάνος Ηλιόπουλος