Χαρά Κότσαλη: Τα τραύματα κατά τη γνώμη μου επουλώνονται συλλογικά

Η ζωή και το έργο του γλύπτη Γιανούλη Χαλεπά γίνονται σύγχρονη μουσική τραγωδία, ένα ονειρικό αφήγημα για τον άνθρωπο που συντρίφτηκε στη νιότη του και αναγεννήθηκε δημιουργικά στην πλήρη ωριμότητά του. Η Στέγη μεταμορφώνεται για τις ανάγκες τις παράστασης. Αληθινά δέντρα ξεφυτρώνουν πάνω στη σκηνή, ανάμεσα στα καθίσματα και σε όλα τα επίπεδα της Κεντρικής Σκηνής, όπου γιορτάζεται η άγρια φύση ενός μοναδικού δημιουργού.

Του Γιανούλη Χαλεπά.

-Η έναρξη της φετινής χρονιάς, σας βρίσκει στην παράσταση «Χαλεπάς» στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. Πείτε μας λίγα λόγια για το τι πρόκειται να διαδραμαστεί επί σκηνής.

Πρόκειται για μια μη γραμμική και μη ρεαλιστική αφήγηση, διαθέτει περισσότερο τη διασταλτική και μεταμορφωτική διάσταση ενός ονείρου. Η Έφη Μπίρμπα έχει στήσει επί σκηνής μια εγκατάσταση, ένα «ψυχικό τοπίο» όπως το ονομάζει η ίδια μέσα στο οποίο κατοικεί ο χαρακτήρας του Χαλεπά. Εκεί, ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι που έχει συνθέσει ο Τάσος Παλαιορούτας εμφανίζονται θραύσματα της ζωής και του έργου του Χαλεπά, μέσα από το ποιητικό κείμενο του the Boy και τη μουσική του Γιαν Βαν.

-Ποιες πτυχές του έργου, θα λέγατε πως σας απασχόλησαν περισσότερο κατά την διάρκεια της προετοιμασίας της παράστασης;

Μας απασχόλησαν αρκετά ζητήματα που έχουν να κάνουν με την καθημερινότητα του Χαλεπά, το ψυχικό βάσανο που κουβαλούσε και τη διάδραση του με την τηνιακή κοινωνία της εποχής. Ακόμα κουβεντιάσαμε αρκετά για την πολυσυζητημένη σχέση του γλύπτη με τη μητέρα του, προβληματοποιώντας την ευκολία με την οποία οι περισσότερες αφηγήσεις την παρουσιάζουν σαν μία τυραννική φιγούρα, παρενοχλεί.

-Υποδύεστε ένα κομβικό πρόσωπο που πέρασε από την πολυτάραχη ζωή του Γιανούλη Χαλεπά. Θα θέλατε να μας μιλήσετε λίγο για τον ρόλο σας; Προσθέσατε και δικά σας στοιχεία σε αυτόν;

Στην παράσταση οι χαρακτήρες αναδύονται μέσα από ένα σύνολο που έχει τη λειτουργία ενός Χορού κι έπειτα ξαναχάνονται μέσα του, σαν μορφές που κρύβονται μες ακατέργαστο μάρμαρο. Επομένως ο βασικός “ρόλος” που κλήθηκα να επεξεργαστώ ήταν η συνύπαρξή μου μέσα στο μικρό σύνολο αυτού του Χορού, τον οποίο πρωτίστως προσέγγισα μέσω μιας πιο σωματικής αντίληψης-μιας και αυτή είναι και η προσφιλέστερη οδός προς τη δραματουργία για μένα.

-Ο Γιανούλης Χαλεπάς, θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους γλύπτες της Ελλάδας, ωστόσο λίγοι γνωρίζουν για τη ζωή του. Μέσω της παρουσίασης της παράστασης, θα λέγατε πως συντελείτε όχι μόνο στο να κρατηθεί η μνήμη του ζωντανή αλλά και στο να κάνετε ευρέως γνωστό το βίο του;

Δεν νομίζω ότι χρειάζεται εμάς το έργο του Χαλεπά για να γίνει ευρέως γνωστό. Άλλωστε το κείμενο και η παράσταση, αν και βασίζονται στη ζωή του Χαλεπά και εμπνέονται από το έργο του, δεν επιδιώκουν να έχουν τα χαρακτηριστικά βιογραφίας. Είναι μια βουτιά στον κόσμο του Γιανούλη Χαλεπά, αλλά παραμένει μια υποκειμενική ποιητική ματιά.

-Παράλληλα με τη θεατρική παράσταση «Χαλεπάς», δημιουργήθηκε η ταινία Χαλεπάς των The Boy και Αργυρώς Χιώτη αλλά και η έκθεση «Γιανούλης Χαλεπάς: Δούναι και Λαβείν» που θα φιλοξενηθεί στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών. Με ποιο τρόπο πιστεύετε ότι συνδέονται αυτά τα τρία καλλιτεχνικά γεγονότα;

Η ταινία Χαλεπάς όσο και η παράσταση αποτυπώνουν το βλέμμα της Αργυρώς, του Boy αλλά και της υπόλοιπης ομάδας για το έργο του Χαλεπά όπως διαμορφωθηκε μέσα απ’ την έρευνα που έγινε στη Τήνο και τη δημιουργική διαδικασία των προβών. Λειτουργούν ως αυτόνομα καλλιτεχνικά έργα, αλλά αποτελούν και τις δύο φάσεις γνωριμίας με το υλικό του Γιανούλη Χαλεπά. Δεν έχω επισκεφθεί ακόμα ούτε εγώ την έκθεση στο Τελλόγλειο Ίδρυμα. Εκεί η επισκέπτρια θα έχει την ευκαιρία να έρθεις σε επαφή με τα έργα καθαυτά του Γιανούλη Χαλεπά. Είναι διαφορετικής τροπικότητας γνωριμίες με την τέχνη το τηνιακού γλύπτη.

-Πέραν της υποκριτικής σας συμβολής στην παράσταση, ασχοληθήκατε και με την σωματική προετοιμασία του θιάσου. Αντιμετωπίσατε δυσκολίες σε αυτό το καλλιτεχνικό σκέλος;

Δεν μπορώ να πω ότι αντιμετώπισα ιδιαίτερες δυσκολίες, είναι άλλωστε και μια διαδικασία που μου είναι πολύ πιο οικεία από οτιδήποτε σχετίζεται με την υποκριτική καθαυτή. Αυτό που είχα αναλάβει ήταν το training της ομάδας και να προτείνω κάποια εργαλεία που αφορούν στην κίνηση και τη συνολική σωματικότητα με σκοπό αυτά να τροφοδοτήσουν αυτοσχεδιασμός και τελικά τη σύνθεση.

-Η ζωή του Γιανούλη Χαλεπά, περιλαμβάνει και τον εγκλεισμό του σε ψυχιατρείο. Δεδομένου ότι τα τελευταία δύο χρόνια, οι άνθρωποι εξαναγκάστηκαν να απομονωθούν με αποτέλεσμα πολλές φορές την ψυχική τους κατάρρευση, θεωρείτε ότι το κοινό θα ταυτιστεί ως ένα σημείο;

Η συνθήκη της πανδημίας, με τον αναγκαστικό εγκλεισμό, τα τεράστια οικονομικά προβλήματα τις διαρκείς ματαιώσεις, την παρανομοποίηση των συναθροίσεων και της παρουσίας στον δημόσιο χώρο, την καλλιέργεια ενός κλίματος φόβου για τον διπλανό μας οδήγησαν αρκετές και αρκετούς από μας σε ψυχικά όρια και άλλες από μας τις εξέθεσαν και στον κίνδυνο μιας κακοποιητικής οικιακότητας. Ο Γιανούλης Χαλεπάς έζησε για 14 χρόνια έγκλειστος στο ψυχιατρείο της Κέρκυρας. Οι αντιλήψεις για τις ψυχικές νόσους ήταν αρκετά διαφορετικές από ό,τι είναι σήμερα, παρότι έχουμε ακόμα να διανύσουμε πολύ δρόμο στο πώς κατανοούμε αυτό το κομμάτι. Η ψυχική υγεία των ανθρώπων κατά τη γνώμη μου δεν συνιστά μόνο ιατρικό θέμα, αλλά και κοινωνικό και πολιτικό. Εκεί που εγώ βρίσκω μια σύνδεση με την προσωπική ιστορία του Χαλεπά, ως προς αυτό το κομμάτι, είναι το πώς η πρόσβαση στη δημιουργικότητα και το «μαζί» μπορούν να γιατρέψουν σχεδόν κάθε πληγή. Τα τραύματα κατά τη γνώμη μου επουλώνονται συλλογικά.

Διαβάστε επίσης:

Θέατρο στη Στέγη: Χαλεπάς, της Αργυρώς Χιώτη στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση