Χένρυ Μίλλερ – Αναΐς Νιν: Η Γεωμετρία του έρωτα

«Η πιο απάνθρωπη μοναξιά είναι αυτή που βιώνεις όταν ζεις πλάι σε κάποιον που έχει πάψει να επικοινωνεί», μουρμούρισε ένα βράδυ με την ιδρωμένη πλάτη της ακουμπισμένη στο κεφαλάρι του κρεβατιού, και τα χέρια πλεγμένα κάτω από το γυμνό της στήθος. Μια τούφα από τα μαλλιά της είχε πιαστεί όμηρος στα ζουμερά της χείλη, η ανάσα της είχε από ώρα συντονιστεί σε ‘κείνη του εραστή της, κι η ματιά της θύμιζε πινέζα καρφωμένη στο ταβάνι. «Κάθε συμμετοχή σου στον άνομο έρωτά μας σημαίνει τη γέννηση μιας υπέροχης ανάμνησης. Κι αν φοβάμαι κάτι, είναι πως όταν κάποια στιγμή μ’ αφήσεις, εγώ θα καταντήσω μια υστερική που θα θαφτεί κάτω από τον σορό των αναμνήσεων. Και αυτές θα έχουν μια μυρωδιά από αγιόκλημα», συμπλήρωσε βραχνά. Ο άνδρας έσπευσε να την αγκαλιάσει από τους ώμους, κι όταν επιτέλους έσπασε τη σιωπή του, η Αναϊς Νιν κατάλαβε ποιός πραγματικά ήταν ο Χένρι Μίλλερ, και τι ήθελε από εκείνη. «Αναβάλλω το θάνατο, αγαπώντας σε, γλυκιά μου, και όσο εσύ με θυμάσαι, αδιαφορώ για όσους με ξεχάσουν», της απάντησε και κάπως έτσι κυλούσε η μυστική ζωή τους: με τη βεβαιότητα ότι αγάπη είναι η κατάσταση κατά την οποία η ευτυχία ενός άλλου ανθρώπου, είναι ζωτικής σημασίας για τη δική μας. Για πόσο όμως;

Εκείνος, γεννημένος μία μέρα μετά τα Χριστούγεννα του 1891 στη Νέα Υόρκη, το ήξερε από την αρχή ότι ήταν προορισμένος να γίνει συγγραφέας, παρόλο που πέρασε από σαράντα κύματα για να το πετύχει. Αυτό ωστόσο που δεν ήξερε και ούτε μπορούσε να προβλέψει, ήταν η επιρροή που έμελλε να ασκήσει στη λογοτεχνία κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου. Ιδιαίτερα αγαπητός στους Μπίτνικ, άλλο τόσο προσκολλημένος στο μεγαλείο των Ντοστογιέφσκι, Νίτσε, Προυστ και Μπαλζάκ, πολυταξιδεμένος, βαθύτατα φιλέλληνας και στενός φίλος των Γ. Σεφέρη και Γ. Κατσίμπαλη, υπέγραψε τα έργα «Ο Τροπικός του Καρκίνου» (1934), «Ο Τροπικός του Αιγόκερω» (1939), «Ο κόσμος του σεξ» (1940) τη γνωστή τριλογία «Ρόδινη Σταύρωση» (1949 -1960), κ.α, κι όλα τους απαγορεύτηκαν αρχικά στη συντηρητική Αμερική, όμως δεν θα περνούσαν σε καμία των περιπτώσεων απαρατήρητα από την προοδευτική Ευρώπη που χανόταν στα προκλητικά, αλλά καλογραμμένα εκείνα κείμενα που έβριθαν από τα βιώματα του δημιουργού τους. Δεξιοτέχνης στην περιγραφή των ερωτικών περιπτύξεων, και θερμότατος υποστηρικτής της σεξουαλικής απελευθέρωσης, ο Μίλλερ χαρακτηρίστηκε από κάποιους ως ένας ασυγκράτητος πολυλογάς που έβγαζε τα απωθημένα του στη γραφομηχανή, και από κάποιους άλλους ως ο συγγραφέας και άνθρωπος για τον οποίον η μόνη βιώσιμη ηθική έγκειται στις πράξεις που μας ευχαριστούν. Ο ίδιος μάλιστα, επέμενε πως αν η δήθεν ανηθικότητα σοκάρει ορισμένους, θα πρέπει να τη δοκιμάζουν πιο συχνά. Αυτά σκεφτόταν όταν έσμιξε με την Αναΐς Νιν όντας παντρεμένος με τη δεύτερη σύζυγό του Τζουν Μάνσφιλντ, που εκτός των άλλων, τον συντηρούσε και οικονομικά.

Ο έρωτάς τους ήταν κεραυνοβόλος. Η Γαλλίδα Νιν που είδε το φως του κόσμου στις 21 Φεβρουαρίου 1903 για πρώτη φορά, τον γνώρισε το 1932. Γι’ αυτόν ήταν μια δυναμική γυναίκα που θα τον διαβεβαίωνε πως ο Αδάμ ποτέ δεν θέλησε το μήλο για το μήλο, αλλά επειδή ήταν απαγορευμένο. Πως δεν υπάρχει μεγαλύτερη αμαρτία από το βόλεμα στη μετριότητα. Και πως το να αγαπάς σημαίνει πάντοτε να θαυμάζεις με την καρδιά, και το να θαυμάζεις σημαίνει να αγαπάς με το μυαλό. Γι’ αυτήν που συνήθιζε να καταγράφει τις εμπειρίες τους στα ημερολόγιά της, που θα απέβαλλε στο παιδί τους, και που θα δοκίμαζε την τρέλα κατά τη διάρκεια του χωρισμού τους, ήταν τόσο ωραίος, που έμοιαζε να έχει στα πάντα δίκιο. Ήταν ο άνθρωπος που τής χάριζε στιγμές χαράς, κι αυτή ευχόταν να είχε μια ουρά για να κουνήσει. Ήταν το αρσενικό εκείνο που της έμαθε πως όπως σε όλα υπάρχει μια ρωγμή από την οποία θα μπαίνει το φως, έτσι υπάρχει κι η αντίστοιχη ρωγμή στους δυστυχισμένους γάμους από όπου εισβάλλουν οι εραστές.

Η σχέση τους ήταν θυελλώδης. Η συγγραφέας και χορεύτρια Νίν, έκλεβε κατά συρροή τον άνδρα μιας άλλης, κι ως γνωστόν όταν κάποιος απατήσει με σένα, θα απατήσει κι εσένα. Ξεκίνησε να τον ζηλεύει σε υπερβολικό βαθμό, και παρά τις φεμινιστικές της τάσεις, μπροστά του ήταν ένα κοριτσάκι ερωτοχτυπημένο που δυστυχούσε με τρόπο ειρωνικό. Εκείνος, από την άλλη, γνώριζε πως όσοι αγαπούν, γίνονται αδιάκριτοι και ασυναίσθητα πιεστικοί, πως οι γυναίκες ποτέ δεν θα βλέπουν αυτά που κάνουν οι άνδρες γι’ αυτές, και θα στέκονται μονίμως σε όσα παραλείπουν, και πως ο έρωτας μοιάζει με την ανάσα. Δε μπορείς μόνο να εκπνέεις αν δεν εισπνέεις. Με άλλα λόγια, αν σταματήσει η εισπνοή, αν δεν συμβεί η ανταπόδοση του συναισθήματος, χάνεται η αναπνοή, και μαζί της χάνεται και ο έρωτας. Όταν αποφάσισε να ζήσει μακριά της, το ήξερε πως θα την άφηνε σχεδόν νεκρή. Παρόλα αυτά, η Αναΐς Νιν παρέμεινε για ‘κείνον από τα ωραία πλάσματα που δεν αντέχουν την περιγραφή, όσο για τον υπόλοιπο κόσμο ήταν η Γυναίκα, η Καλλιτέχνις, η δεινή ομιλήτρια, και η διορατική ματιά που με τα κείμενα και τον τρόπο ζωής της έδειχνε πως το να αγαπάς, είναι ουσιαστικά η επιθυμία να αγαπηθείς και πως αν υφίσταται μια σοβαρή και ανίατη ανωμαλία στη γη, αυτή είναι η ανικανότητα μερικών ανθρώπων να ερωτευθούν.

Έφυγε χορτασμένη από τη ζωή στις 14 Ιανουαρίου 1977, κι ο Μίλλερ ακολούθησε στις 7 Ιουνίου 1980. Μπορεί να τους βρήκε χώρια ο θάνατος, αλλά κάπου στο ενδιάμεσο αυτοί είχαν γνωρίσει το πολυπόθητο «μαζί». Η Αναΐς με το βιβλίο «Χένρυ & Τζουν», κι ο Μίλλερ μπλεγμένος στο ισοσκελές τρίγωνο, όπου η βάση είχε το ονόμα της, μένουν στην ιστορία όχι μόνο για τις λογοτεχνικές τους αναζητήσεις, αλλά για το ότι προέβησαν πολλές φορές σε ερωτικά καβγαδάκια με τον Κόσμο και τον ίδιο τους τον εαυτό, και έκαναν το λάθος να πολεμήσουν τη φωτιά με φωτιά και να καταλήξουν – δυστυχώς – με τις στάχτες.