Το δοκίμιο Πολιτική ανυπακοή (1849) –ένα από τα σημαντικότερα κείμενα πολιτικού στοχασμού– καλεί τους Αμερικανούς πολίτες να αρνηθούν να καταβάλουν τη φορολογία που τους είχε επιβάλει η τότε κυβέρνηση του Τζέιμς Πολκ, κυβέρνηση που αποδεχόταν τη δουλοκτησία ως νόμιμο δικαίωμα και είχε το 1846 κηρύξει πόλεμο στο Μεξικό, με σκοπό να επεκτείνει τη δουλεία σε περιοχές που θα κατακτούσε.
Ο Θορώ διατυπώνει εδώ το δόγμα της «παθητικής αντίστασης» προς την εξουσία με την εκδήλωση ανυπακοής. Αυτό επιτάσσει, λέει ο συγγραφέας, η αίσθηση του δικαίου και η επίγνωση του καθήκοντος. Κάτι ανάλογο είχε διατυπώσει και ο ρομαντικός ποιητής Π. Μπ. Σέλλεϋ, στο ποίημά του «Η μάσκα της αναρχίας» (1819), έργο το οποίο επηρέασε βαθιά τον Θορώ. Για τον Θορώ, η εκδήλωση της πολιτικής ανυπακοής ως επιταγής της συνείδησής του δεν ήταν άλλο παρά πραγμάτωση της ατομικότητάς του. Η ανυπακοή γίνεται η μέθοδος προάσπισης της ελευθερίας της συνείδησης και των ατομικών δικαιωμάτων
. Μεταξύ των πολιτικών στοχαστών οι οποίοι επεξεργάστηκαν την ιδέα της πολιτικής ανυπακοής στις πολιτικές συνθήκες της εποχής τους, αποδίδοντας την πατρότητα του όρου στον Θορώ, σημαντικότεροι υπήρξαν ο Μαχάτμα Γκάντι και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Ο πρώτος σημαντικός συγγραφέας που πρόσεξε το κείμενο του Θορώ στην έκδοση του 1866 ήταν ο Λέων Τολστόι, ο οποίος εξαίρει τις ιδέες του στην Ανάσταση.
Χένρυ Ντέιβιντ Θορώ
Ο Χένρυ Ντέιβιντ Θορώ (Ηenry David Thoreau, 1817-1862) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς συγγραφείς και στοχαστές. Γεννήθηκε στο Κόνκορντ της Μασσαχουσέττης και σπούδασε στο Χάρβαρντ, αλλά το ανήσυχο πνεύμα του τον απέτρεψε από το να ακολουθήσει τυπική ακαδημαϊκή σταδιοδρομία. Υπό την καθοδήγηση του στενού του φίλου Ραλφ Γουόλντο Έμερσον, κορυφαίας μορφής των αμερικανικών γραμμάτων της εποχής, εντάχθηκε στο κίνημα του «υπερβατισμού» (transcendentalism) με απώτερο στόχο να διατυπώσει μια φιλοσοφία ζωής που να υπογραμμίζει την άρρηκτη σχέση του ανθρώπου με τη φύση.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Συγγραφέας που συνδύασε τη βιωματική εμπειρία με την κριτική σκέψη, πρωτεργάτης της οικολογικής συνείδησης, πολέμιος της δουλείας και της κοινωνικής αδικίας, ο Θορώ συνδύαζε την πολιτική στράτευση με την υπαρξιακή ασκητική, χαράσσοντας μια ριζοσπαστική πορεία που υπερασπιζόταν την ατομική ελευθερία. Τα δύο σημαντικότερα έργα του, Πολιτική ανυπακοή και Walden ή Η ζωή στο δάσος, εξακολουθούν να διαβάζονται ευρέως και να ασκούν μεγάλη επίδραση σε συγγραφείς, φιλοσόφους και πολιτικούς στοχαστές