Ανάμεσα στα πιο ενδιαφέροντα βραβεία που δίνονται κάθε χρόνο στην τελετή απονομής των Όσκαρ, είναι και εκείνου της «Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας». Πρόκειται συνήθως για διεθνείς παραγωγές, εκτός Αμερικής, με ιδιαίτερο κινηματογραφικό ενδιαφέρον. Αρκετές δε, από τις ξενόγλωσσες ταινίες ξεπερνούν διαχρονικά σε αρτιότητα, ακόμα και όσες κερδίζουν το ίδιο έτος το «Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας».
Το συγκεκριμένο βραβείο απονεμήθηκε για πρώτη φορά το 1947, στην ιταλική ταινία «Λούστρο Παπουτσιών» του Βιττόριο Ντε Σίκα και από τότε δίνεται ανελλιπώς, με μόνη εξαίρεση το 1953.
Ως προς τις ελληνικές συμμετοχές όλα τα χρόνια του θεσμού, έχουν βρεθεί πέντε ταινίες στην τελική πεντάδα των υποψηφίων, χωρίς -ακόμη- να έχει παραλάβει καμία το αγαλματίδιο. Αυτό έγινε για πρώτη φορά το 1962 με την «Ηλέκτρα», ακολούθησαν τα «Κόκκινα φανάρια» το 1963, το 1965 με «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο», το 1977 με την «Ιφιγένεια», ενώ πιο πρόσφατη υποψηφιότητα είναι εκείνη του «Κυνόδοντα», μόλις το 2010.
Στο άρθρο που ακολουθεί, θυμόμαστε μερικές σημαντικές παραγωγές που κέρδισαν το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας και έχουν γράψει τη δική τους ιστορία στα κινηματογραφικά χρονικά.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ρασομόν (1951) – Ακίρα Κουροσάβα – Ιαπωνία
Πρόκειται για την πρώτη ιαπωνική ταινία που βραβεύτηκε ποτέ από την Ακαδημία και που άνοιξε το δρόμο για τις επόμενες. Ο Κουροσάβα στήνει στο κινηματογραφικό φακό μία πρωτότυπη δίκη και αποδεικνύει ότι η κατάκτηση της αντικειμενικής αλήθειας είναι μια χίμαιρα.
8 ½ (1963) – Federico Fellini – Ιταλία
Από τις γνωστότερες ιταλικές ταινίες και ανάμεσα στις καλύτερες του ευρωπαϊκού κινηματογράφου διαχρονικά. Πρόκειται για ένα σχεδόν αυτοβιογραφικό δράμα. Ο Φελίνι αναδεικνύει το δημιουργικό αδιέξοδο ενός μεγάλου σκηνοθέτη και την πίεση που του ασκείται από τον περίγυρο ώστε να ολοκληρώσει την επόμενη ταινία του.
Ζ (1969) – Κώστας Γαβράς – Αλγερία
Ο Κώστας Γαβράς μεταφέρει στο πανί το μυθιστόρημα «Ζ», που περιγράφει τα γεγονότα γύρω από την δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη. Το γαλλικό κράτος ανέλαβε εξ ολοκλήρου το κόστος παραγωγής της ταινίας και τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν στην Αλγερία. Ελάχιστα στοιχεία παρεκκλίνουν από τις περιγραφές του βιβλίου, ενώ η χαρακτηριστική μουσική του έργου, ανήκει στον Μίκη Θεοδωράκη.
Μεφίστο (1981) – Istvan Szabo – Ουγγαρία
Πολυβραβευμένη ταινία που διερευνά τα όρια μεταξύ τέχνης και πολιτικής. Ένας ηθοποιός κάνει τα πάντα για την τέχνη, αποδεχόμενος τους φρικτούς όρους των Ναζί, κατά την περίοδο του γερμανικού φασισμού. Πρόκειται για μια ακόμη παραλλαγή του μύθου του Φάουστ, που αποτελεί μεταφορά στο πανί της νουβέλας του Κλάους Μαν.
Οι ζωές των άλλων (2006) – Florian Henckel von Donnersmarck – Γερμανία
Ανατολικό Βερολίνο, 1984. Υπό την σκληρή επιτήρηση της Στάζι, ένας απόλυτα αφοσιωμένος υπάλληλος της υπηρεσίας, θα προστατεύσει με προσωπικό κόστος τις ενέργειες ενός φημισμένου συγγραφέα. Βαθιά ανθρώπινο δράμα, με ήρωες που γίνονται δέκτες μιας απροσδόκητης καλοσύνης.
Ida (2014) – Pawel Pawlikowski – Πολωνία
Κάθε Ευρωπαίος σινεφίλ πρέπει να δει την συγκεκριμένη ταινία. Με αφορμή την περιπλάνηση της δόκιμης μοναχής Ida στην πολωνική ύπαιθρο, αναδεικνύονται η φρίκη του Ολοκαυτώματος, ο καημός του ανθρώπου χωρίς πατρίδα, η αναζήτηση της μνήμης και της προσωπικής ταυτότητας, καθώς και η ουσιαστική ελευθερία επιλογών. Μέσα σε περίπου 80 λεπτά, ο Πολωνός σκηνοθέτης σκιαγραφεί τον ψυχισμό των ηρώων του σε υπέροχα πλάνα ασπρόμαυρης μαγείας.