Κίνηση
Η δουλειά μου βασίζεται στη μελέτη της κίνησης. Η κίνηση είναι αυτή που κάνει κάτι να φαίνεται ζωντανό σαν να ζει και να αναπνέει. Το να αποδώσει κανείς την κίνηση, σημαίνει να αιχμαλωτίσει την ζωή.
Ωστόσο, η μελέτη αυτή δεν περιορίζεται σε μία απομονωμένη παρατήρηση των μηχανισμών της. Η ψυχή θα πρέπει να συμμετέχει στην απόδοση της ζωής.
Αυτό που στην πραγματικότητα αντιλαμβανόμαστε από μία μορφή σε κίνηση που δείχνει ζωντανή, δεν είναι τα τέλεια δοσμένα μέλη της, αλλά η ψυχή η οποία συμμετέχει και την εμψυχώνει. Με άλλα λόγια, στην απόδοση της κίνησης χαράζεται η διαδρομή της ψυχής. Συνεπώς η μελέτη της είναι η μελέτη αυτής της διαδρομής.
Σχήμα και καλλιγραφία
Αυτού που εννοώ με την καλλιγραφία είναι η μεταμόρφωση της μορφής σε σχήμα. Η μορφή αναφέρεται στο πραγματικό. Το σχήμα αναφέρεται στο φανταστικό.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η καλλιγραφία είναι ο χειρισμός των ορίων της μορφής που οδηγεί στο σχήμα. Το σχήμα γίνεται το καλλιγραφικό αποτύπωμα της μορφής – ένα φως – που έρχεται από το σκοτάδι και καταλήγει πάλι στο σκοτάδι.
Προοπτική
Το ζήτημα της προοπτικής είναι πάνω απ’ όλα ένα ζήτημα οργάνωσης του χώρου: αφορά τα σχέδια μέσα στον χώρο τους και μέσα στον χώρο του χαρτιού.
… Η κυρτή προοπτική (curvilinear perspective) είναι μία μέθοδος αναπαράστασης του χώρου όπου αντίθετα από την γραμμική προοπτική δεν ορίζεται ένα και μόνο κεντρικό σημείο φυγής που αντιστοιχεί σε ένα κεντρικό σημείο οπτικής. Η γραμμική προοπτική βασίζεται πράγματι στην ιδέα της ακινησίας του ορατού αντικειμένου και κυρίως περιορίζεται σε ένα μόνο μάτι.
Η έννοια της κυρτής προοπτικής αποτελεί εφαρμογή μιας οπτικής θεωρίας που ορισμένες διάσημες μελέτες όπως αυτές του Panofsky κατέστησαν κατανοητή: αφορά την αναγνώριση της καμπύλης του ματιού και προσπαθεί να καθορίσει ένα τρόπο αναπαράστασης του χώρου που την σέβεται. Το ενδιαφέρον αυτής της ιδέας βρίσκεται στην φυσικο-φιλοσοφική της διάσταση: επιδιώκει να αποκαταστήσει το γεγονός ότι το μάτι όταν αντικρίζει μια εικόνα είναι πάντα σε κίνηση, άρα υπάρχει ένας χρόνος παρατήρησης που προκύπτει σύμφωνα με διαφορετικές τροποποιήσεις ροής και εστίασης αλλά που αντιστοιχεί πάντα σε μία αυθόρμητη ιεράρχηση της προς παρατήρηση επιφάνειας. Το κεντρικό σημείο είναι προνομιούχο γιατί είναι αυτό που το μάτι θα δει πρώτο. Το σημαντικότερο εδώ είναι η ένταση της προσοχής που διαβαθμίζεται από το κέντρο προς την περιφέρεια.
Το σύνολο αυτών των χαρακτηριστικών συνοψίζεται στην έννοια «ενεργό μάτι» (active eye). Αυτή η έννοια είναι κεντρική στο θεωρητικό έργο του Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι αντιλαμβάνεται το μάτι σαν ένα στόχο και μαγνήτη που τραβάει και απορροφά το φως. Τέλος, το μάτι ακολουθεί μια διαδρομή που χρειάζεται έστω και ελάχιστο χρόνο σε αντίθεση με την αριστοτελική αντίληψη μιας συνολικής και άμεσης οπτικής. Έτσι, μέσω αυτής της διαδρομής καθορίζεται ένα κυρτό σύστημα χώρου.
Στην περίπτωση των σχεδίων μου, η ενστικτώδης προσέγγιση μιας τέτοιας αντιμετώπισης του χώρου, προήλθε από την επιθυμία να κάνω τα έργα μου πιο ζωντανά και με οδήγησε στο να αλλάζω διαρκώς την οπτική μου γωνία – άποψη – καθώς φτιάχνω κάθε μέρος του έργου.
Λεπτομέρεια
Η λεπτομέρεια είναι ένα σημείο διασταύρωσης, ένα κρίσιμο σημείο. Η ερώτηση που πρέπει να απευθύνει κανείς είναι όχι «τι είναι λεπτομέρεια» αλλά μάλλον «τι δεν είναι λεπτομέρεια». Το αντίθετο της λεπτομέρειας δεν είναι το δομημένο σύνολο ή η ανεπτυγμένη μορφή αλλά ένα ασήμαντο στοιχείο.
Ήδη, για να αποδοθεί σε ένα στοιχείο η ιδιότητα της λεπτομέρειας, είναι απαραίτητο το στοιχείο αυτό να διαθέτει μία κρίσιμη σημασία για το περιεχόμενο και το νόημα ενός έργου.
Η λεπτομέρεια (detail) από το detailler (κόβω σε κομμάτια) είναι ένα αποσπασματικό στοιχείο που ενσωματώνει την ουσία ενός έργου με πιο πυκνό τρόπο.
Οι λεπτομέρειες σ’ ένα έργο του Cranach είναι εντελώς διαφορετικές από την επιλογή των λεπτομερειών του Pisanello. Για να γίνει ορατή η λεπτομέρεια χρειάζεται να γίνει αντιληπτή υπό την επίδραση ενός βλέμματος που ταυτοχρόνως εστιάζει και διαχέεται.
Αυτή η παράδοξη συνθήκη – διαχεόμενη προσοχή – συλλαμβάνει ωστόσο το νόημα της λέξης. Πριν απ’ όλα η λεπτομέρεια απαιτεί μία πολύ ακριβή οπτική. Πρέπει κανείς να μπορεί να την αποσπάσει από το σύνολο με σχεδόν χειρουργικό τρόπο. Από την στιγμή που θα εντοπισθεί γίνεται τότε η ίδια ένας στόχος και μαγνήτης που αιχμαλωτίζει το βλέμμα και απορροφά την προσοχή.
Γιατί όμως αυτό το βλέμμα που εστιάζει στην λεπτομέρεια είναι επίσης ένα βλέμμα που διαχέεται; Πρέπει να φανταστούμε ότι παρά την σταθερή της θέση – στριμωγμένη εκεί που έχει σχεδιαστεί – η λεπτομέρεια έχει αυτή την εκπληκτική ικανότητα: είναι ακριβώς ένας φορέας (agent), ένας παράγοντας ώθησης που αιχμαλωτίζει το βλέμμα και κινεί την ματιά μας για να την οδηγήσει από το σταθερό σημείο προς το σύνολο του έργου.
Τα κείμενα που δημοσιεύονται είναι αποσπάσματα από το βιβλίο Selected Writings της Χριστιάνας Σούλου, έκδοση της γκαλερί Capitain Petzel, Βερολίνο 2012.
Info:
Η Χριστιάνα Σούλου γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Καλές Τέχνες στην Ecole Nationale Superieure de Beaux Arts στο Παρίσι. Πρόσφατες εκθέσεις της: Ι accept if you can tolerate me silently – Capitain Petzel, Berlin 2012, Les enfants terribles – Sadie Coles HQ, Λονδίνο 2011, Dancers – Friedrich Petzel Gallery, N. Y. 2010, Tarot – Γκαλερί Bernier – Eliades, Αθήνα, 2010, Midsummer Night’s Dream – Sadie Coles 2009, This Dust was gentlemen and ladies – Sadie Coles 2007.
Επίσης, συμμετείχε στην 4η Biennale του Βερολίνου το 2006. Το 2008 εκδόθηκε από την γκαλερί Sadie Coles, με εισαγωγή του Hans Ulrich Obrist το βιβλίο τέχνης WATER, με σχέδια και κείμενα της Χριστιάνας Σούλου, για να τεκμηριώσει το ομώνυμο έργο της.
Photo: Χάρης Ακριβιάδης