“Όπως συχνά συμβαίνει με τον γενέθλιο τόπο, η έρημος χαράζει αινιγματικά σημάδια στις ψυχές των ανθρώπων. Τα σημάδια αυτά είναι θαμμένα βαθιά και κάποια μέρα αναδύονται στην επιφάνεια. Έτσι και έγινε και μ’ εμένα: αυτά που η Μεγάλη Έρημος φύτεψε εντός μου μ’ έκαναν ποιητή και ερευνητή της αλήθειας του κόσμου τούτου”. Αυτά δηλώνει ο εκ των κορυφαίων συγγραφέων του Αραβικού κόσμου Ιμπραχίμ Αλ Κούνι, ο οποίος το 2010 τιμήθηκε από το αιγυπτιακό Υπουργείο Πολιτισμού για την προσφορά του.
Η Ελένη Καπετανάκη, η οποία ανταποκρίθηκε επάξια στον ρόλο της μεταφράστριας και της επιμελήτριας ενός δύσκολου βιβλίου από τα αραβικά, στο επίμετρό της αναφέρεται εκτενώς στην έρημο όπου ο συγγραφέας πέρασε την παιδική του ηλικία και ήρθε σε επαφή με την αραβική γλώσσα, έναν τόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε ότι είναι ιδιαίτερα δεμένος. Οι ιστορίες του είναι εμπνευσμένες από τους μύθους που κρύβει αυτός ο τόπος, ο οποίος όπως και ο ίδιος έχει πει σημαίνει ελευθερία και θάνατο μαζί. Η ιστορία του Ουχαγιάντ σε αυτό το πλαίσιο κινείται, έχουμε ενώπιόν μας έναν μικρό σοφό που η ζωή του επιφύλαξε περιπέτειες και κινδύνους, στους οποίους στάθηκε θαρραλέος και ατρόμητος δίχως να προδώσει τις αρχές του, δίχως να ξεχάσει την διδασκαλία του σεΐχη Μούσα.
“Το χρυσάφι και η κατάρα της ερήμου” που έχει ως επίκεντρό του τον άνθρωπο, τις αδυναμίες του και τις δυνατότητές του, την καλοσύνη και την κακία που κρύβει μέσα του, σαγηνεύει με τις εικόνες και τις περιγραφές που ο συγγραφέας καταφέρνει να αποτυπώσει πάνω στον καμβά της ερήμου. Ο αναγνώστης βρίσκεται συμπάσχων να παρακολουθεί και να ακολουθεί την πορεία του νεαρού ήρωα στα βάθη της ερήμου ενώ μαθαίνει λεπτομερώς για την ιδιαίτερη σχέση στοργής και τρυφερότητας που αναπτύσσει με την καμήλα Μάχρι, ένα ζώο για αυτόν ιερό και μοναδικό, μία σύντροφο ζωής και έναν πιστό συνομιλητή και ακροατή. Ο δεσμός των δύο είναι συγκλονιστικός και αποκαλύπτει την δύναμη του δυαδισμού, αυτό το ιερό νούμερο έχει τις ιδιότητες εκείνες να φέρει σε πέρας κάθε δυσκολία, μην λησμονούμε πως κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί. “Οι δυο τους έχουν μια σχέση αλληλεξάρτησης και συντροφικότητας μέσα στο απέραντο ερημικό τοπίο. Οι δοκιμασίες τους διαδέχονται η μία την άλλη μέσα σε μια έρημο που απ’ τον Βορρά την απειλούν οι Ιταλοί και απ’ τον Νότο ο λιμός και η ξηρασία” αναφέρει η Ελένη Καπετανάκη. Ο Ουχαγιάντ θα δασκαλέψει και θα διαμηνύσει σε κάθε ευκαιρία στην αγαπημένη του καμήλα πως ο πόνος είναι πρόσκαιρος και η υπομονή μεγάλη αρετή, ένα όπλο που δεν πρέπει επ’ ουδενί να εγκαταλείψει. Την δασκαλεύει: “Κάνε υπομονή. Υπομονή! Οι γενναίοι περπατούν πάνω σε κάρβουνα χωρίς να λένε ούτε μια λέξη. Μπαίνουν στη φωτιά χωρίς κανένα παράπονο. Υπόμεινε το κάψιμο που νιώθεις στην κοιλιά σου για μια βραδιά, ίσως και δύο, μετά θα έχεις πάλι την υγεία σου”. Στην πραγματικότητα ο πρωταγωνιστής μαθαίνει πως ο ίδιος να κάνει υπομονή. Σε κάθε χτύπημα πονάνε και οι δύο, μαζί πορεύονται, μαζί λυγίζουν, μαζί ανακτούν δυνάμεις και ηθικό, μαζί χάνονται.
Η ιστορία του Ουχαγιάντ έχει σαφείς επιρροές από τους θρύλους των νομαδικών φυλών, όπως οι Τουαρέγκ, στους οποίους ανήκε και ο ίδιος ο συγγραφέας και την ζωή των οποίων παρακολούθησε στενά. Βαθιά φιλοσοφημένος και με διδάγματα για τον άνθρωπο, τις πράξεις του και τις παραλείψεις του που είναι πάντα επίκαιρα ο Αλ Κούνι, συγκαταλέγεται στις μορφές εκείνες που με τον λόγο μπορούν και χτίζουν λογοτεχνικές πολιτείες και ας είναι αυτές μακρινές και παράξενες και ας είναι οι ιστορίες του παραμύθια από άλλους κόσμους, άγνωστους στον γνωστό δυτικό “κανόνα” και τρόπο σκέψης. Νομάς ο ίδιος, έζησε από πρώτο χέρι την αλλαγή τόπων και με όπλο την “εσωτερική μνήμη” όπως την αποκαλούν οι Σούφι, διατηρεί την έρημο που έζησε στην καρδιά του γιατί εκείνη που είναι έξω είναι εντελώς διαφορετική.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
“Στην έρημο κοιτάζουμε τον θάνατο στα μάτια και γυρνάμε σπίτι ασφαλείς. Κι εγώ, προσπαθώ να εξετάσω τη χαμένη διάσταση της ερήμου. Τον χαμένο της παράδεισο”.
“Στην κατάρα πάντα ενυπάρχει μυστήριο. Υπάρχει σωτηρία. Η αιώνια κατάρα κρύβει μέσα της τη λύτρωση, καθώς σπρώχνει στην εξορία και την απομόνωση, όπου βρίσκει κανείς την ασφάλεια διαφεύγοντας οριστικά”.
“Όλα είναι γραμμένα στα μέτωπα των ανθρώπων, ολόκληρη η μοίρα μας”.
“Η υπομονή είναι προσευχή. Η υπομονή είναι λατρεία. Η υπομονή είναι η ίδια η ζωή”.
Το βιβλίο του Ιμπραχίμ Αλ Κούνι, Το χρυσάφι και η κατάρα της ερήμου, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.