«Χρυσόψαρο – δωμάτια μετ᾽ επίπλων»: Ένα βιβλίο μυθοπλασίας & queer γεωγραφίας του Παρισιού κατά τον Μεσοπόλεμο

ΤΟ «ΧΡΥΣΟΨΑΡΟ» (1929) είναι ένα μυθιστόρημα για τις ποικίλες εκδοχές της ομοερωτικής επιθυμίας, για τη ρευστότητα των έμφυλων ταυτοτήτων, αλλά και για τις ηδονές και τη μνήμη του σώματος. Σταθμός στην ομοερωτική λογοτεχνία, όπως δείχνουν και οι σύγχρονες εκδόσεις του σε ευρωπαϊκές γλώσσες, μιλά με τόλμη και απροσποίητα για τους αποκλεισμούς και τη σεξεργασία, για τις βαθύτατες ταξικές διακρίσεις και την πατριαρχική οπτική που διαχέει παντού την υποκρισία της.

Το μεγάλο ταλέντο του Alec Scouffi έγκειται στη ζωντάνια με την οποία περιγράφει τον κόσμο του «Χρυσόψαρου». Μας καλεί να ακολουθήσουμε τους ήρωες στα νυχτερινά κέντρα της Μονμάρτρης και της Πιγκάλ, να αισθανθούμε την ατμόσφαιρα του πρόσκαιρου πανηγυριού, ν’ ακούσουμε τον απόηχο της τζαζ, να νιώσουμε την έξαψη των σωμάτων, αλλά και να καταδυθούμε στο σκοτάδι και στη σιωπή, να τρέξουμε μαζί με τους φευγαλέους ίσκιους, να γίνουμε μάρτυρες του εσωτερικού διχασμού προσώπων έωλων και ξεριζωμένων, που δεν είναι μόνο θύτες ή μόνο θύματα, αλλά παραδέρνουν διαρκώς σε μια αμφιθυμική κρίση, κατατρύχονται από ανεκπλήρωτα πάθη, περιδινούνται στον κρατήρα των ηδονών, σε μια φρενήρη κίνηση χωρίς δυνατότητα εξόδου.

Αποσπάσματα από το βιβλίο

«Κι ο Σουσού άρχισε να καταλαβαίνει […] πως το ταξίδι της Σάρκας είναι το μόνο απ’ το οποίο δεν επιστρέφουμε ποτέ.»

«Ο Μάξγουελ ήταν ομοφυλόφιλος· κι είχε γίνει ομοφυλόφιλος δίχως να το συνειδητοποιήσει, από εκείνη την ενστικτώδη ανάγκη μέσα του να συνδεθεί με τον Ανδρόγυνο. Πολλές φορές έλεγε: “Το φύλο για το ανθρώπινο πλάσμα είναι ένα τυχαίο συμβάν”· ή ακόμα: “Τα φαινόμενα απατούν”.»

Από το Επίμετρο της έκδοσης

Το “Χρυσόψαρο” […] προαναγγέλλει μυθιστορήματα όπως η «Παναγία των Λουλουδιών» του Ζενέ. Ο συγγραφέας στρέφει καθοριστικά το βλέμμα του στην ταξική διάρθρωση της ομοφυλόφιλης εμπειρίας, στα λαϊκά στρώματα και το «περιθώριο», στην εκμετάλλευση της σεξεργασίας, στο σύστημα εξουσιών που επιτηρεί και ρυθμίζει το ερωτικό αλισβερίσι· εγγράφει την ομοερωτική εμπειρία στους χώρους όπου συντελείται.

Πληροφορίες για τον συγγραφέα

Ο Alec Scouffi (Αλέξανδρος Σκούφος ή Σκούφης) γεννήθηκε στις 23 Απριλίου 1886 στην Αλεξάνδρεια. Γόνος αστικής οικογένειας, ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του σε σχολή Ιησουιτών στο Παρίσι, ενώ σπούδαζε φωνητική μουσική ήδη από 14 ετών. Γρήγορα καθιερώθηκε ως βαρύτονος. Τραγούδησε μαζί με τον Καρούζο, εμφανίστηκε στις μεγαλύτερες σκηνές της Ευρώπης, δίδαξε επί σειρά ετών στο Παρίσι, αλλά και στο Ελληνικό Ωδείο στην Αθήνα για σχετικά σύντομο διάστημα. Συμμετείχε δραστήρια στην πνευματική ζωή της γαλλικής πρωτεύουσας, ενώ, κατά τα διαστήματα της παραμονής του στην Αλεξάνδρεια άνοιγε το δικό του λογοτεχνικό σαλόνι, στο σπίτι της οδού Σταμπούλ. Εξέδωσε στα γαλλικά τέσσερις ποιητικές συλλογές και δύο μυθιστορήματα, από τα οποία το «Χρυσόψαρο» γνώρισε μεγάλη εκδοτική επιτυχία. Διατηρούσε γνωριμία με τον Κ. Π. Καβάφη, ο οποίος του είχε αφιερώσει ιδιοχείρως τα «Κεριά». Δολοφονήθηκε τη νύχτα της 24ης Μαρτίου 1932 στο διαμέρισμά του, στο Παρίσι. Ο δράστης δεν βρέθηκε ποτέ· θεωρείται πως ήταν κάποιος από τους εφήμερους εραστές του. Ύστερα από πολλά χρόνια λησμονιάς, ο Alec Scouffi «αναστήθηκε» ως μυθιστορηματικό πρόσωπο σε τρία βιβλία του Πατρίκ Μοντιανό.

Σημειώσεις: Νίκος Σκοπλάκης
Επίμετρο: Νίκος Σκοπλάκης και Δήμητρα Τζανάκη