Υφαίνοντας το Μέλλον Μέρος VΙ: Ομαδική έκθεση στη Σαλαμίνα

Η έκθεση «Υφαίνοντας το Μέλλον» είναι ένα work in progress project, ένα ανοιχτό εργαστήρι ιδεών, που προσπαθεί να δημιουργήσει έναν διάλογο μεταξύ Ελληνίδων εικαστικών, με στόχο να ενώσει τις γυναίκες από το παρελθόν στο μέλλον, αφού η χειρωναξία των προγόνων μας, μέσα από το βλέμμα και τα μέσα των σύγχρονων καλλιτεχνιδών, μετατρέπεται σε σύγχρονη τέχνη, που αγγίζει και καυτηριάζει ζητήματα σημαίνουσας σημασίας.

Αφετηρία της έκθεσης ήταν η Αθήνα τον Ιούνιο του 2019 όπου συμμετείχαν 20 καλλιτέχνιδες, σε μία εποχή που οι αναζητήσεις γύρω από το θέμα, ήταν ανύπαρκτες, που όμως ενδιέφεραν ιδιαιτέρως την εμπνεύστρια και επιμελήτρια του project Έφη Μιχάλαρου, η οποία όπως χαρακτηριστικά σημειώνει «Συνάντησα την Αμερικανίδα καλλιτέχνιδα Janine Antoni τον Ιανουάριο του 1996 και έζησα 3 ολόκληρους μήνες, δίπλα της, καθημερινά, στον εκθεσιακό χώρο “Νίκος Κεσσανλής”, στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου, ύφαινε την κουβέρτα των ονείρων της, αφού το βράδυ ήταν συνδεδεμένη με μία συσκευή χαρτογράφησης της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου, που κατέγραφε τα όνειρά της και το πρωί ύφαινε στον δικό της μεταμοντέρνο αργαλειό την κουβέρτα με την οποία σκεπαζόταν, υποσχέθηκα στον εαυτό μου ότι κάποια στιγμή, θα οργανώσω μια έκθεση με γυναίκες που χρησιμοποιούν παραδοσιακές μεθόδους και υλικά με νέες μεθόδους».

Ο κύκλος, όπως και οι αναζητήσεις που άνοιξε το Υφαίνοντας ήταν ευρύς… γι’ αυτό και απλώθηκε τόσο στην Ελλάδα, όσο και το εξωτερικό από στην Λάρισα, «Υφαίνοντας το Μέλλον ΙΙ» και την Δημοτική Πινακοθήκη- Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα, στα Σκόδρα, στην Δημοτική Πινακοθήκη και εν συνεχεία στο COD τον εκθεσιακό χώρο του Πρωθυπουργικού Μεγάρου, στα Τίρανα το «Υφαίνοντας το Μέλλον ΙΙΙ», με την Οικονομική Υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού, μέχρι το Παρίσι «Υφαίνοντας το Μέλλον IV» και το Ελληνικό Σπίτι, ολοκληρώνοντας τον κύκλο του εξωτερικού και αυξάνοντας τις καλλιτέχνιδες από 20 στις 50. Λειτούργησε και λειτουργεί ως παζλ, που οι ψηφίδες του συντείνουν στην δημιουργία της εικόνας και του ρόλου που έπαιξαν οι γυναίκες στην ιστορία, την κοινωνία και την οικονομία.

Η έκθεση «Υφαίνοντας το Μέλλον» ενώνει όλες τις γυναίκες από το παρελθόν στο μέλλον με αόρατα νήματα, αφού η χειρωναξία των προγόνων μας, μέσα από τα εικαστικά μέσα των σύγχρονων καλλιτεχνιδών, μετατρέπεται σε σύγχρονη τέχνη που αγγίζει και καυτηριάζει τα πιο καυτά θέματα της επικαιρότητας, από την έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία, μέχρι τις γυναικοκτονίες και την καταστροφή της φύσης. Στην Δημοτική Αγορά Ύδρας, πραγματοποιήθηκε το «Υφαίνοντας το Μέλλον V», με 25 καλλιτέχνιδες και την Υποστήριξη της ΚΕΔΥ και του Δήμου Ύδρας. Τώρα το «Υφαίνοντας το Μέλλον VI» πραγματοποιείται στην Σαλαμίνα, τόπο καταγωγής της επιμελήτριας, από όπου ξεδιπλώνεται το νήμα της ιστορίας, προσωπικής και συλλογικής στην Λαογραφική Στέγη, με 22 καλλιτέχνιδες και αρκετά καινούργια έργα, με στόχο να δημιουργηθεί ένας γόνιμος διάλογος με το χώρο και τα αντικείμενα-κειμήλια και την παράδοση που μεταφέρει και μεταλαμπαδεύει στις νέες γενιές με το σύγχρονο εικαστικό αφήγημα.

Η Ιάνθη Αγγελίογλου, μέσα από το «Σημειωματάριο» που έφτιαξε το 2010 σε αργαλειό, δημιούργησε ένα ψυχογράφημα- καθρέφτη του βαθύτερου εαυτού. Αναμνήσεις από το «παλιό μας σπίτι» ανασύρει η Άντα Αναστασέα και επανασυνθέτει, ενώνοντας βελούδα σε διαφορετικά χρώματα, λαμπερά που μέσα τους εμπεριέχουν, τα έσω κάθε οίκου. Η Ειρήνη Βαζούκου επαναδιαπραγματεύεται το σώμα «της γυναίκας τη διπλανής πόρτας» αφαιρώντας και συρράπτοντας, σημαντικά μέλη του σώματος από το στήθος μέχρι την καισαρική τομή, ενώνοντας κομμάτια-βιώματα και εμπειρίες- σε μία διαδρομή κι έναν αγώνα για ζωή…

Η Γρηγορία Βρυττιά μέσα από παραδοσιακά πετσετάκια, κεντημένα με κλασικά μοτίβα σε λευκό, δημιουργεί παραλληλισμούς μεταξύ υψηλής και λαϊκής τέχνης, παραδοσιακού και ποπ, επανασχεδιάζοντας μία εικόνα που προκαλεί τον θεατή να ταυτιστεί με αυτή. Η Πέννυ Γκέκα εστιάζει στη φύση και την ευαλωτότητά της, στην επιτακτική ανάγκη να την σώσουμε και να σωθούμε, κεντώντας στο χαρτί με μαύρη κλωστή στοιχεία, αποκαΐδια ενός πολιτισμού που αγωνιά ν’ αναγεννηθεί από τις στάχτες του. Μία μάσκα που κρύβει την ερωτική επιθυμία, κεντάει η Ανδρομάχη Γιαννοπούλου. Κεντάει και γελάει με τον καρχαρία που έρχεται να επιθεωρήσει αν επέτρεψε να φανούν τα κεράσια. Γελάει και αυτοσαρκάζεται γιατί ξέρει ότι ο καρχαρίας μπορεί να είναι και η ίδια χωρίς να το θέλει, σ’ ένα παιχνίδι αυτοελέγχου, θύτη και θύματος.

Η Κατερίνα Κοκκινάκη επηρεασμένη από τα όνειρα και τους συνειρμούς που συνδέονται με αυτά, κεντάει στον καμβά μία ρομαντική φιγούρα που μοιάζει ν’ αναδύεται από το παρελθόν, τις παιδικές μνήμες και τα όνειρα. Πρόσωπο αγαπημένο, που επανέρχεται χωρίς λογική, με διάθεση διορθωτική. Μέσα στην δική της αεικίνητη θάλασσα μας ταξιδεύει η Κατερίνα Καλιτσουνάκη, που αλλάζει, ανανεώνεται και διαφοροποιείται σε κάθε τόπο. Ζωντανή, πολύμορφη και άρρηκτα συνδεδεμένη με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, με μία κοινή ρίζα, σαν υφάδι πολιτισμών. «Στο πέπλο της Ρέας», η Βάλια Καραπιδάκη, ράβει και στερεώνει με κόκκινο νήμα φυσικά μέρη από κλαδιά δέντρου σε μεταξωτό τούλι, για να δημιουργήσει ένα «πέπλο» που υποδηλώνει την ροή της γυναικείας φύσης από την γη, τον τόπο που την γέννησε, τις ρίζες της, την άνθιση, την καρποφορία και την χειραφέτηση. «Ονειροκρίτης / Όνειρο – Κριτής», είναι ο τίτλος του έργου της Σοφίας Κυριακού, όπου χρησιμοποιεί τεχνητά και φυσικά θραύσματα, συνθέτοντάς τα με τέτοιο τρόπο που παραπέμπουν σε φυλαχτά. Η καλλιτέχνιδα, θεωρεί ότι τα συντρίμμια λειτουργούν όπως τα όνειρα που μας συνοδεύουν. Κι ως ονειροκρίτες προ-αναγγέλλουν τα μελλούμενα.

Η Ευδοκία Κύρκου εκφράζει την αναγκαιότητα να εγγραφούν «ιστορίες» εκ νέου στο λευκό χειροποίητο χαρτί, συνυφασμένες με τις νέες εξελίξεις σε συνδυασμό με την πολιτιστική παράδοση (χρήση της κλωστής). Η κλωστή χρησιμοποιείται ως ένα είδος γραφής, που ξετυλίγεται ανεμπόδιστα, που άλλοτε δημιουργεί κόμπους κι άλλοτε λύνει. Το έργο “Breath”, της Κυριακής Μαυρογεώργη, μοιάζει με τις μινιατούρες που στόλιζαν τα σαλόνια, όπου μέσα από την ευθραυστότητα του υλικού και του μεγέθους, μας υπενθυμίζει την σπουδαιότητα της χειρωναξίας, μέσα από το βελονάκι ως διαδικασία διαλογιστική και ως αναπνοή για τις γυναίκες που ήταν εγκλωβισμένες στις κοινωνικές συμβάσεις. Η Λαμπρινή Μποβιάτσου επηρεασμένη από την μετάλλαξη των σχέσεων των φύλλων, την ενδοοικογενειακή βία, την έμφυλη βία και τις γυναικοκτονίες, δημιουργεί ένα μετα-ξόανο, ένα μετα-τοτέμ- τσουγκράνα που από κηπουρικό εργαλείο, μετατρέπεται σε εργαλείο θανάτου αφού στα δόντια της είναι σκαλωμένα γυναικεία μαλλιά, ενώ προσθέτει τ’ άνθη της μπουκαμβίλιας, ως μη και ξορκίσει το κακό (!) «Δυσοίωνο μέλλον» είναι το μέλλον της ανθρωπότητας και της γης, κατά την Βασιλική Μυλωνά, που υφαίνει με νήμα, πλαστικές σακούλες, ρετάλια, πλαστικά απορρίμματα από την παραλία, για να μας ευαισθητοποιήσει και να υπογραμμίσει ότι το σημαντικότερο υφαντό είναι η γη και είναι στο χέρι μας να την σώσουμε και να σωθούμε (!)

Η Ισμήνη Μπονάτσου επιλέγει στίχους από το τραγούδι «Bang Bang II» με στερεότυπες φράσεις από παραμύθια για κορίτσια, δημιουργώντας ένα γλυπτό- δαντέλα στο χώρο από χαρτί, που λειτουργεί στο όριο δύο κόσμων: παραμυθιού-πραγματικότητας. Δημιουργήθηκε αρχές του 2022, έχοντας διανύσει -συνθήκες εγκλεισμού- από όπου αποκαλύφθηκαν οι οικογενειακές σχέσεις και ο έρωτας αποκάλυψε το πιο σκοτεινό του πρόσωπο. Συνειρμούς, μνήμες και διαδικασίες πολύπλοκου φόβου, ανακαλεί η Δέσποινα Πανταζή, ακολουθώντας την εσωτερική διαδρομή και τις επανεπισκέψεις σε σημεία ορατά και αόρατα, ανακαλύπτοντας “νέες πραγματικότητες” που εκφράζονται μέσα από επαναλαμβανόμενα μοτίβα. Νοητικά ταξίδια που τροφοδοτούνται από μια εσωστρεφή πραγματικότητα, προσδοκώντας την κάθαρση και την λύτρωση.

Η Άρτεμις Ποταμιάνου, μέσα από την ταπισερί με τίτλο “We will be victorious 2013” κάνει ένα καυστικό σχόλιο, για το πως στερεότυπα για την αρχαία ελληνική ιστορία μεταφράζονται σε τουριστικά σουβενίρ με την χρήση της ποπ κουλτούρας. Δαντέλες, κούκλες, πλαστικά λουλούδια, αλλά και αντικείμενα ραπτικής, εγκλωβίζει η Μαργαρίτα Πέτροβα, στα παλιά συρτάρια της γιαγιάς, που πότε μοιάζουν με αυτοτελείς ιστορίες, πότε με κουκλόσπιτα και πότε με συρτάρια ραπτομηχανής που εμπεριέχουν όλα τα υλικά εκείνα που συνθέτουν τον κόσμο μας. Η Ιφιγένεια Σδούκου κεντάει ένα αγαπημένο ζευγάρι που στο τελάρο της μοιάζει να ξεπηδάει από τα πορσελάνινα πιάτα που κοσμούσαν τα σπίτια στο παρελθόν, αλλά η μορφή του νεαρού ταυτίζεται μ’ εκείνη του τζόκερ και όσα συναισθήματα μπορούν να εισβάλλουν μέσα από τις σκέψεις, τις εκφράσεις κι εν τέλη τις πράξεις του. Ενώ η Χρύσα Σκορδάκη κλείνει τα πιο ακριβά αντικείμενα του πόθου μας σε μικρά κουτιά- εκκολαπτήρια- με χρυσές κλωστές και φως, θέτοντας μία σειρά από ζητήματα αμφισημίας των ανθρώπινων σχέσεων και πως αυτές έχουν την δυνατότητα να εξελιχθούν, να μεταμορφωθούν ή να μεταμφιεστούν.

Η Μαρία Σταμάτη, υφαίνει ένα το ποίημα: «Κανένα μήνυμα δεν μεταφέρει την σημασία του, αν δεν ληφθεί». Σε ένα έργο που επικεντρώνεται στην σπουδαιότητα της επικοινωνίας και πώς γίνεται αντιληπτή ανάλογα από την πλευρά που στεκόμαστε. Οι άνθρωποι με τις διαφορές και τις ιδιαιτερότητές μας, χρειάζεται να σκεφτούμε ότι αυτός ο κώδικας δεν είναι απλός, να προβληματιστούμε για τον τρόπο έκφρασης, μέσα από τον σεβασμό στην διαφορετικότητα και την συμπερίληψη. Λίγους μήνες πριν τον Πόλεμο στην Ουκρανία, η Ελευθερία Στόικου εργάστηκε πάνω στο βιβλίο «Πόλεμος & Ειρήνη» του Λ. Τολστόϊ, αφαίρεσε σελίδες, πρόσθεσε κόκκινα νήματα, ανασκάλεψε μνήμες από το συλλογικό ασυνείδητο, σε μία προσπάθεια να ξαναϋφάνει την ιστορία στους αργαλειούς της μνήμης, της γνώσης και της επίγνωσης, που όμως μετά από αυτό τον Πόλεμο, η κοινωνία μας μοιάζει να οδηγείται στην απόγνωση (!)

Επιμέλεια & Concept Έκθεσης: Έφη Μιχάλαρου, Κριτικός Τέχνης & Επιμελήτρια Εκθέσεων

Συμμετέχουν οι καλλιτέχνιδες

Ιάνθη Αγγελίογλου, Άντα Αναστασέα, Ειρήνη Βαζούκου, Γρηγορία Βρυττιά, Πέννυ Γκέκα, Ανδρομάχη Γιαννοπούλου, Κατερίνα Κοκκινάκη, Κατερίνα Καλιτσουνάκη, Βάλια Καραπιδάκη, Σοφία Κυριακού, Ευδοκία Κύρκου, Κυριακή Μαυρογεώργη, Λαμπρινή Μποβιάτσου, Ισμήνη Μπονάτσου, Βασιλική Μυλωνά, Δέσποινα Πανταζή, Άρτεμις Ποταμιάνου, Μαργαρίτα Πέτροβα, Ιφιγένεια Σδούκου, Χρύσα Σκορδάκη, Μαρία Σταμάτη, Ελευθερία Στόικου

Κεντρική εικόνα θέματος: Χρύσα Σκορδάκη, Incubation -Εκκόλαψη, 2019, Κατασκευή, φύλλα χρυσού, κλωστές, ακρυλικά, 30 Χ 30 εκ. Λεπτομέρεια του έργου.