Με αφορμή την έκθεση του “Σχέδια ήχου” που θα φιλοξενήσει η γκαλερί Ζουμπουλάκη, από τις 29 Απριλίου, ο εικαστικός Ζάφος Ξαγοράρης μας μιλάει για το θέμα της έκθεσης, το οποίο δεν είναι άλλο από τον ήχο, ένα στοιχείο που τον απασχολεί δημιουργικά πάνω από μία δεκαετία.
Συνέντευξη Αθηνά Πούλιου
CultureNow: Ο ήχος είναι ένα στοιχείο που κυριαρχεί στη δουλειά σας, όχι μόνο στη συγκεκριμένη έκθεση στη γκαλερί Ζουμπουλάκη, αλλά γενικότερα. Τι σας κεντρίζει το ενδιαφέρον στον ήχο και πώς ξεκινήσατε να δημιουργείτε με βάση αυτόν;
Ζάφος Ξαγοράρης: Τα πρώτα έργα μου τα οποία είχαν σχέση με τον ήχο πραγματοποιήθηκαν το 2000-2002 όταν σχεδίαζα και επεξεργαζόμουν διατάξεις ή μηχανισμούς σχετικούς με την εμβέλεια διαφορετικών πηγών και παρατηρούσα τα όρια τα οποία δημιουργούνται γύρω τους. Μια καμπάνα όταν δονείται σχηματίζει γύρω της ένα ηχητικό πεδίο μέσα στο οποίο ο ήχος της είναι αισθητός. Θέλοντας να μιμηθώ τις συνθήκες αυτές εγκιβώτισα μια καμπάνα που μπορούσε να χτυπάει αυτόματα, ενώ στη συνέχεια στο έργο «3 Καμπάνες» που εκτέθηκε στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στο Αστεροσκοπείο και στην παραλία του Άγιου Κοσμά παρουσίασα διαφορετικές παραλλαγές της εγκατάστασης αυτής. Τα επόμενα χρόνια η χρήση άλλων ηχητικών πηγών έγινε με πολλούς διαφορετικούς τρόπους αποτελώντας σε κάθε περίπτωση και ένα αποτελεσματικό αλλά και εφήμερο μέσο με το οποίο μπορεί κανείς να παρέμβει σε ένα υπαίθριο αστικό ή μη περιβάλλον.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
C. N.: Η ζωγραφική σας πώς συνδέεται με τις ηχητικές εγκαταστάσεις;
Ζ. Ξ.: Από την δεκαετία του ’90, στις πρώτες εκθέσεις μου, συνηθίζω να προσχεδιάζω ή ζωγραφίζω με υδατοδιαλυτά χρώματα συνθήκες ανάλογες ή παράλληλες με αυτές που έχω ήδη επιχειρήσει ή σκοπεύω να δημιουργήσω.
C. N.: Ποια μέσα χρησιμοποιείτε στα έργα σας για την παραγωγή ήχου; Κάθε όργανο είναι ένας διαφορετικός ήχος άρα και ένας διαφορετικός συμβολισμός;
Ζ. Ξ.: Εκτός από καμπάνες έχω χρησιμοποιήσει κατά καιρούς: ηχεία, ενισχυτές, μικρόφωνα, σειρήνες αλλά και διάφορους φυσικούς ήχους, ηχογραφημένα τραγούδια ή φωνές καθώς και κτίσματα τα οποία λειτουργούν σαν σιγαστήρες. Οι μνήμες με τις οποίες συνδέονται όλοι αυτοί οι μηχανισμοί και οι ήχοι είναι λιγότερο ή περισσότερο ισχυρές και μεταφέρονται μαζί τους.
C. N.: Τα έργα σας έχουν παρουσιαστεί σε αστικά περιβάλλοντα, από την Αθήνα μέχρι τη Νέα Υόρκη, αλλά και εξωτερικούς χώρους, πιο έρημους, όπως τα εγκαταλελειμμένα χωριά της Κύπρου. Η εικαστική δράση στο δημόσιο χώρο τι νόημα έχει για εσάς; Η επιλογή των έργων και η επιλογή του τόπου πρέπει να συνδέονται, να αλληλοσυμπλρώνονται;
Ζ. Ξ.: Τόποι όπως τα χωριά της Κύπρου ή η Avenida Rio Branco, ένας κεντρικός δρόμος στο Σάο Πάολο, έχουν έναν χαρακτήρα που συγκροτείται από το δομημένο περιβάλλον, τα φυσικά χαρακτηριστικά, την κατοίκηση ή μη, την ιστορία τους και διάφορα άλλα στοιχεία. Μια καλλιτεχνική παρατήρηση ή στη συνέχεια πρόταση, οφείλει κατά την γνώμη μου και την μέχρι τώρα πρακτική μου, να λαμβάνει υπόψη της τον χαρακτήρα αυτό, προσπαθώντας παράλληλα να διατυπώνεται διακριτικά, εφήμερα, πολλές φορές καμουφλαρισμένη ανάμεσα σε όλα αυτά τα στοιχεία που συνθέτουν έρημα κτίρια ή το πεδίο της καθημερινής ζωής των κατοίκων.
C. N.: Η τέχνη στο δημόσιο χώρο επικοινωνεί καλύτερα το έργο ενός καλλιτέχνη με το ευρύτερο κοινό; Πως αντιλαμβάνεται το κοινό την τέχνη στο δημόσιο χώρο;
Ζ. Ξ.: Υπάρχει μια όλο και αυξανόμενη ομάδα εικαστικών καλλιτεχνών, αρχιτεκτόνων, κοινωνικών επιστημόνων, ακτιβιστών ή και μικτών ομάδων που επιχειρούν στοχευμένες δράσεις σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας ή αλλού, σε κτίρια, διαδικτυακά, σε δημόσιους, ημιδημόσιους ή ιδιωτικούς χώρους, προσπαθώντας να εστιάσουν σε συγκεκριμένα ζητήματα ή να αλλοιώσουν παραδειγματικά την πραγματικότητα. Οι περαστικοί, οι κάτοικοι ή όσοι αντιλαμβάνονται τις δράσεις αυτές, χωρίς να είναι σίγουροι ότι αυτό με το οποίο έρχονται αντιμέτωποι είναι καλλιτεχνικό αποτέλεσμα (καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει και λόγος να είναι) ή ακόμα και εμπρόθετη παρέμβαση, έχουν την ευκαιρία να δουν τον κόσμο γύρω τους λίγο διαφορετικό και να εμπλακούν σε μια συζήτηση γύρω από τις πιθανές αλλαγές που θα μπορούσαν να διεκδικηθούν ή πως μπορεί κανείς να αντισταθεί σε προγραμματισμένες μεταβολές.
C. N.: Η έκθεσή σας εγκαινιάζεται στις 29 Απριλίου 2014, και έχει τίτλο «Σχέδια Ήχου». Κλείνοντας, πείτε μας λίγα λόγια για την επιλογή των έργων που θα παρουσιαστούν στη συγκεκριμένη έκθεση.
Ζ. Ξ.: Στη γκαλερί Ζουμπουλάκη θα παρουσιαστεί μια σειρά προσχεδίων και ζωγραφικών έργων, τα οποία έχουν πραγματοποιηθεί τα δύο τελευταία χρόνια, μαζί με δύο ηχητικές εγκαταστάσεις. Η πρώτη είναι μια ανεστραμμένη καμπάνα και η δεύτερη περιλαμβάνει τον φορητό εξοπλισμό εστίασης με τον τίτλο “Indicatore”, ο οποίος στην συγκεκριμένη έκθεση θα σχολιάσει το γεγονός των πρώτων ιστορικά ηχογραφήσεων ελληνικής μουσικής.
Η έκθεση του Ζάφου Ξαγοράρη θα παρουσιαστεί στη γκαλερί Ζουμπουλάκη από τις 29 Απριλίου έως τις 24 Μαίου 2014. ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ