Ο κόσμος μας αλλάζει, οι άνθρωποι με την βοήθεια της τεχνολογίας, που όλο και μεταμορφώνεται άλλοτε προς το καλύτερο και άλλοτε προς το χειρότερο, έχουν την δυνατότητα να διαμορφώνουν το παρόν τους και το μέλλον τους. Στα χνάρια του Τζορτζ Όργουελ και του Ισάακ Ασίμοφ, ο συγγραφέας του Υπόγειου κόσμου ξεδιπλώνει ένα μυθιστόρημα που μοιάζει να έχει βγει από ταινία που σκηνοθετεί ο Γιώργος Λάνθιμος.
Πρόκειται για ένα παιχνίδι της ύπαρξης με την ανυπαρξία, ένας αγώνας κατανόησης της ανθρώπινης φύσης, είναι μία σύγκρουση ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο. Ο Ντον ντε Λίλλο με την ιδιαίτερη γραφή του μπορεί και αφουγκράζεται με στοχαστική διάθεση αυτή την μεταστροφή, η οποία έχει επιτελεστεί με ραγδαίους ρυθμούς τις τελευταίες δεκαετίες. Τεχνητή νοημοσύνη, παρεμβάσεις προηγμένης τεχνολογικής φύσεως, σπουδαίες τεχνολογικές εφευρέσεις διαδραματίζουν ισχυρό ρόλο στον αιώνα που ζούμε και επηρεάζουν τη ζωή μας.
Αναζήτηση της ζωής στις στοές του ανεξήγητου
Ο Τζέφρι, ο γιος, ο πρωταγωνιστής του Ντε Λίλλο βρίσκεται σε ένα ισχυρό σοκ προσπαθώντας από την μία να ανακουφίσει τον πόνο της νέας γυναίκας του πατέρα του, η οποία βρίσκεται σε τελευταίο στάδιο πριν τον θάνατο και από την άλλη να πείσει τον υγιή πατέρα του να μην την ακολουθήσει στον δρόμο της μεταθανάτιας ζωής. Όλα αυτά εκτυλίσσονται σε έναν χώρο ανεξήγητο, ένα υπόγειο κάπου στα βάθη της Ασίας όπου περίεργες μορφές και πρόσωπα πρωταγωνιστούν και δημιουργούν μία δυστοπική πραγματικότητα, ένα επιστημονικής φαντασίας τοπίο διαμορφώνεται και εκεί εξελίσσεται η ιστορία, την οποία ο Ντε Λίλλο χτίζει με ευφυΐα και εμποτίζει με μυστήριο για να αναδείξει την τρωτότητα αλλά και την επιρροή του ανθρώπου από ένα πλαίσιο ζωής και πράξεων.
“Να με λοιπόν, έχω να αντιμετωπίσω το θάνατο μιας γυναίκας που θαυμάζω και τον βεβιασμένα πρόωρο θάνατο του άντρα που αγαπάει, που τυχαίνει να είναι ο πατέρας μου. Και τι κάνω; Κάθομαι σε ένα παγκάκι σ’ έναν αγγλικό κήπο καταμεσής στην έρημο”. Αυτή είναι η πραγματικότητα που βιώνει ο συγκλονισμένος Τζέφρι που έχει ήδη χάσει την μητέρα του και επιχειρεί να διαχειριστεί μία συνθήκη πολύ δύσκολη για αυτόν μιας και αγαπημένα πρόσωπα φεύγουν το ένα μετά το άλλο και εκείνος βρίσκεται στη μέση του πουθενά να αντιμετωπίζει το φάσμα της απώλειας και της ενδεχόμενης ζωής χωρίς αυτά. Στην τοποθεσία που βρίσκεται σε ένα υπόγειο όπου οι άνθρωποι υπόκεινται εκούσια στην διαδικασία παράτασης ζωής ο Τζέφρι αρχίζει να συλλογίζεται τη ζωή του χωρίς τον πατέρα του και αναρωτιέται κατά πόσο η απόφασή του αυτή είναι μη αναστρέψιμη.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο Ντε Λίλλο πραγματεύεται διάφορα ζητήματα ανάμεσα στα οποία και το κατά πόσο ο άνθρωπος έχει δικαίωμα να παρέμβει στην ίδια την φύση και να αποφασίζει ο ίδιος ως άλλος Θεός όχι μόνο για την τύχη άλλων ανθρώπων αλλά ακόμα και του ίδιου του εαυτού. Ένας φιλοσοφικός μαραθώνιος λοιπόν λαμβάνει χώρα μέσα στον ψυχισμό του Τζέφρι, προσπαθώντας να βρει τα πατήματά του σε ένα νέο περιβάλλον που ενδεχομένως θα τον αποσταθεροποιήσει, πώς θα είναι η ζωή του χωρίς τον πατέρα του, γιατί βρίσκεται σε εκείνο το μέρος και ποιος ο λόγος του βιώματος αυτού; Ο Ντε Λίλλο μας μεταφέρει σε μία φανταστική πραγματικότητα για τα σημερινά δεδομένα που όμως κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει πως θα μπορούσε να είναι μέρος μιας φουτουριστικής μελλοντικής κατάστασης όπου άνθρωποι θα υποβάλλονται εκούσια σε κατάψυξη για να δώσουν ζωή σε μία άλλη ζωή δίχως πόνο.
Ο άνθρωπος αντιμέτωπος με τις προκλήσεις του
Με τα μέσα που διαθέτει ο άνθρωπος σήμερα και τις δυνατότητες που του παρέχουν τα ιατρικά και άλλα τεχνολογικά μέσα ένας τέτοιος κόσμος απόκοσμος, ψυχρός, αλλά και πολύ απτός ίσως μας ανοίξει νέες θύρες, οι οποίες πάραυτα κανείς δεν γνωρίζει που μπορούν να οδηγήσουν τον σύγχρονο άνθρωπο. Μήπως τελικά όλη αυτή η ευδαιμονία για ένα μέλλον δίχως πόνο που υπόσχεται μία παράταση ζωής είναι απλά μία πλασματική φαντασιόπληκτη κατάσταση ή θα μπορούσε πράγματι να λύσει προβλήματα με αρρώστιες και ασθένειες που δεν έχουν βρει ακόμα την θεραπεία τους; Κάποτε είχε ακουστεί πως ο Γουόλτ Ντίσνεϊ είχε ζητήσει να καταψυχθεί μέχρι να βρεθεί το φάρμακο της γιατρειάς που θα έδινε χρόνο στη ζωή του. Μήπως τελικά όλες αυτές οι σκέψεις είναι αποκύημα ενός κέρδους που δεν καταδικάζει τον άνθρωπο σε μία υπέρμετρη αισιοδοξία ή έχουν όντως λόγο να συζητιούνται;
Ο ίδιος ο Ντε Λίλλο, σκεπτόμενος την ιστορία του και μέσω του πρωταγωνιστή του αναρωτιέται τι θα συνέβαινε άραγε σε έναν γιο, ο οποίος μετά από χρόνια, και εφόσον ο πατέρας του έβγαινε από αυτόν τον θάλαμο, αν κάποτε συναντούσε τον πατέρα του και στο τέλος βρίσκονταν και οι δύο στην ίδια ηλικία αφού ο δεύτερος θα είχε εν τω μεταξύ υποβληθεί σε εκούσια παύση της ζωής του; Και πώς θα ήταν άραγε αυτή η επιστροφή του πατέρα σε έναν κόσμο αλλαγμένο με νέες συνήθειες και νέα δεδομένα; Η ιδέα της παράτασης ζωής μπορεί να φαντάζει ως πρόκληση τόσο για τους επιστήμονες όσο και για αυτούς που θα την δεχτούν ωστόσο κανείς δεν γνωρίζει τις συνέπειες και τις αντιδράσεις ενός τέτοιου εγχειρήματος. Μήπως καταντήσει η ίδια η ζωή ένα προϊόν βιομηχανοποίησης όπως τόσα άλλα; Έχουμε αυτό το δικαίωμα ως άνθρωποι ή μήπως ξεπερνάμε τα ίδια μας τα όρια και κάπου εκεί έρθουν οι θεοί και επιβάλλουν την Νέμεση μετά την ύβρη; Γιατί την αθανασία πολλοί ζήτησαν και στο παρελθόν αλλά κανείς θνητός δεν την έλαβε. Γιατί αυτό να αλλάξει σήμερα;
Αποσπάσματα του βιβλίου
“Πώς να είμαστε αλληλέγγυοι προς τους άλλους όταν τα πράγματα που μας χωρίζουν μάς επιβάλλονται από γεννησιμιού μας, όταν ο διαχωρισμός μάς στοιχειώνει και μάς ακολουθεί μέρα και νύχτα;”
“Αυτές οι φιγούρες, αυτοί οι άγιοι της ερήμου, μουμιοποιημένοι, αποχυμωμένοι στον υπόγειο ταφικό τους θάλαμο, η κλειστοφοβική ένταση της σκηνής, η αμυδρή δυσοσμία σήψης. Για μια στιγμή, μου κόπηκε η ανάσα. Μπορούσα να μην ερμηνεύσω τις φιγούρες ως μια προγονική μορφή των αντρών και των γυναικών που στέκονταν όρθιοι στις κρυογονικές κάψουλες, πραγματικών ανθρώπων, στο κατώφλι της αθανασίας;…”