Ζήτα – Μι: Έκθεση στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Έχοντας κλείσει ο πολύχρονος κύκλος του ιστορικού καταστήματος της Θεσσαλονίκης «Ζήτα–Μι», το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης …

Τέχνης παρουσιάζει την έκθεση «Ζήτα–Μι, 1968-2010».

Σύντομο ιστορικό

Η αρχική επωνυμία της γκαλερί από το 1969 έως το 1976 ήταν ΖΗΤΑ-ΜΙ – Μ. Ζάννα & ΣΙΑ. Ιδρύθηκε το 1955, όταν ο Παύλος Ζάννας και ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, από τα αρχικά των οποίων προέκυψε η ονομασία ΖΗΤΑ-ΜΙ, άνοιξαν ένα κατάστημα που πωλούσε γραφομηχανές “Ολιβέτι” και εισαγόμενους δίσκους κλασικής και τζαζ μουσικής στην οδό Αριστοτέλους 3.

Το σχεδιασμό του χώρου και των επίπλων πραγματοποίησε ο καθηγητής αρχιτεκτονικής Δημήτρης Φατούρος, ενώ το σχεδιασμό της πινακίδας είχε αναλάβει ο ζωγράφος – καθηγητής Νίκος Σαχίνης.

Τρία χρόνια μετά η Μίνα Ζάννα, σύζυγος του ενός εκ των ιδρυτών και πιανίστρια, άρχισε να συγκεντρώνει στο χώρο αντικείμενα καλλιτεχνικού χαρακτήρα με στόχο τη διάδοση της γνήσιας λαϊκής τέχνης.

Το 1968, όταν ο Παύλος Ζάννας αποχώρησε (καταδικάστηκε στη γνωστή ως «δίκη των έξι» σε φυλάκιση δέκα ετών) η Μίνα Ζάννα δημιούργησε, στο ΖΗΤΑ-ΜΙ, την πρώτη ιδιωτική αίθουσα τέχνης στη Θεσσαλονίκη. Το 1970 η Μίνα Ζάννα αποφάσισε να μετακομίσει στην Αθήνα. Έτσι ξεκίνησε η συνεργασία της με τις Κατερίνα Καμάρα και Μάρω Λάγια.

Στη διάρκεια της τριετίας που ακολουθεί, η αίθουσα της οδού Αριστοτέλους γίνεται στέκι αντιστασιακών εικαστικών, λογοτεχνών, φιλότεχνων. Οι καλλιτέχνες που εκθέτουν ουσιαστικά συστήνονται στο κοινό της Θεσσαλονίκης. Παράλληλα η γκαλερί γίνεται ο χώρος στον οποίο συλλαμβάνεται και γεννιέται το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Το 1993 το κατάστημα μεταφέρεται στη Προξένου Κορομηλά 1, σε ένα διατηρητέο κτίριο του τέλους της δεκαετίας του ΄20, που αναστηλώθηκε και διαμορφώθηκε από την Κατερίνα Καμάρα, η οποία σχεδίασε και τα έπιπλα του χώρου. 

Το Ζήτα-Μι, κατάστημα αρχικά δίσκων και μετά διάφορων αντικειμένων από είδη λαϊκής τέχνης μέχρι σύγχρονη τέχνη, αποτέλεσε, εκτός από εμπορικό κατάστημα, και πυρήνα, όπου πολίτες και φιλότεχνοι επεξεργάζονταν νεωτερικές ιδέες για τον πολιτισμό, την τέχνη, την κοινωνία, την πολιτική.

Από την Μίνα και τον Παύλο Ζάννα στα χέρια της Μάρως Λάγια και της Κατερίνας Καμάρα, το Ζήτα-Μι αποτέλεσε αναφορά για τη Θεσσαλονίκη των δεκαετιών 1960 και πέρα.

Ανάμεσα στις ιδέες που κυοφορήθηκαν στους κόλπους του, και με την ευκαιρία δραματικών περιστάσεων στην πόλη, ήταν και η ίδρυση του ΜΜΣΤ, το οποίο για αρκετά χρόνια είχε το γραφείο και τη γραμματεία του στο Ζήτα-Μι.

Στο πλαίσιο του δεσμού αυτού, τα αρχεία του Ζήτα–Μι, αποτελούμενα από αρχείο εκθέσεων, αρχείο καλλιτεχνών και αρχείο αφισών, δωρήθηκαν στο ΜΜΣΤ και ήδη αποτελούν αντικείμενο ψηφιοποίησης και επιστημονικής επεξεργασίας από το Μουσείο.

Η ίδια η έκθεση του ΜΜΣΤ έχει και άλλες διαστάσεις: πέρα από αφιέρωμα σε έναν ιδιωτικό φορέα της Θεσσαλονίκης που παρουσίαζε πολιτιστική δράση σε χρόνια άγονα, ήδη από το 1969, και κυοφόρησε σημαντικές ιδέες και ζυμώσεις, η έκθεση παρουσιάζει α) τις αφίσες του Ζήτα Μι από το 1968 έως το 2010, β) τα αποχαιρετιστήρια έργα των καλλιτεχνών, που δημιουργήθηκαν την τελευταία μέρα λειτουργίας του Ζήτα-Μι. Καλλιτέχνες με τους οποίους η γκαλερί είχε συνεργαστεί ζωγράφισαν σε μεγάλο πανώ-καμβά μήκους 100 περίπου μέτρων, τα οποία δωρήθηκαν στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.

Επιπλέον, την έκθεση εμπλουτίζουν έργα της συλλογής του ΜΜΣΤ, στη δωρεά των οποίων εμπλέχτηκε καθοριστικά το Ζήτα-Μι. Παλιοί φίλοι και συνεργάτες καλλιτέχνες της γκαλερί Ζήτα–Μι είναι ταυτόχρονα δωρητές του Μουσείου και τα έργα τους αναδεικνύουν τη σχέση μεταξύ των δύο φορέων, καθώς και τη σχέση και των δύο με πλήθος καλλιτεχνών, συλλεκτών και φιλότεχνων, που στήριξαν τη δράση τους.

Η έκθεση στο σύνολό της αναδεικνύει την πολλαπλή προσφορά της γκαλερί στην πόλη της Θεσσαλονίκης και στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και συνοδεύεται από έκδοση-κατάλογο, με σημαντικά κείμενα, ιστορικά στοιχεία και εικόνες.