Κυριακή Μαυρογεώργη: Μορφές που επιζητούν την αποδοχή μέσα στη διαφορετικότητα τους

Με αφορμή την ατομική της έκθεση BEFORE DAWN στη Gallery Genesis, η Κυριακή Μαυρογεώργη μίλησε στο Culturenow.gr.

Συνέντευξη: Στρατής Πανταζής

Culturenow.gr: Γιατί έχετε δώσει στην έκθεση τον τίτλο του έργου σας BEFORE DAWN;

Κυριακή Μαυρογεώργη: Στην έκθεση BEFORE DAWN (πριν την αυγή), oι συνθέσεις των έργων όπως και οι επιμέρους μορφές που τις συγκροτούν θα μπορούσαν να υπάρχουν μέσα σε ένα όνειρο. Αναγνωρίζω την αυγή ως τη στιγμή μετάβασης από το ασυνείδητο στο συνειδητό, όπου αποφασίζει κανείς τί θα κρατήσει από τις magenes agentes (εικόνες – φορείς συμβόλων) του ονείρου για να ερμηνεύσει την πραγματικότητα από την αρχή. Στην εγκατάσταση BEFORE DAWN, η αφήγηση των έργων ανάμεσα στο ονειρικό και το πραγματικό, δηλώνει τη δυναμική του ονείρου ως «οδηγό» στην ανάγνωση και ερμηνεία της πραγματικότητας.

Cul.N.: Οι μορφές που φτιάχνετε, κυρίως άνθρωποι με κεφάλια ζώων και το αντίστροφο, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ένα κείμενο του καταλόγου που συνοδεύει την έκθεση έχει γραφτεί από έναν ψυχαναλυτή, τον κ. Κώστα Γεμενεντζή, με οδηγεί στην σύνδεση του έργου σας με αυτό των Σουρεαλιστών. Συμφωνείτε με αυτό τον συσχετισμό;

Κ.Μ: Οι συνθέσεις των έργων προκύπτουν από εικόνες που παραπέμπουν στο ασυνείδητο και δημιουργούν μια δραματουργία μέσα από την αντίθεση και την ετερότητα. Η συγκρότηση τους από ετερόκλητα στοιχεία που δεν θα μπορούσαν να έχουν αναφορά στο ρεαλισμό ή σε αυτό που συχνά αναφερόμαστε ως πραγματικότητα, καθώς και ότι ακόμα και αν οι μορφές δείχνουν πραγματικές, η σκηνή στην οποία μετέχουν έχει πάντα ένα στοιχείο μη ρεαλιστικό – όπως η  ανατροπή της σωματικής  κλίμακας – επιτρέπει την συσχέτισή  τους με έργα Σουρεαλιστών.

Cul.N.: Ο Καζαντζάκης σε ένα από τα βιβλία του μιλάει για τους kένταυρους και συγκεκριμένα αναφέρει ότι γι’αυτόν συμβολίζουν την προσπάθεια του ανθρώπου να ξεφύγει από το ζωώδες με σκοπό να κατακτήσει το ανθρώπινο, το θείο. Οι δικές σας φιγούρες και ειδικότερα αυτές με σώμα ζώου και με ανθρώπινο κεφάλι αφορούν αυτή την προσπάθεια/πορεία;

Κ.Μ: Τα γλυπτά μου είναι φορείς συμβολικών και ονειρικών αναπαραστάσεων. Οι μορφές  προκύπτουν ως συναιρέσεις ετερόκλητων άλλων μορφών, παράγοντας σύμβολα (λύκος-κορίτσι, κοράκι-παιδί). Οι συνθέσεις των επιμέρους μορφών δημιουργούν μια δραματουργία μέσα από την αντίθεση και την ετερότητα. Μέσα στην τρυφερότητα της συνύπαρξης με το ανοίκειο (λύκος-κορίτσι, κοράκι-παιδί), το στερεότυπο της απειλής καταρρέει. Το έργο θέτει απόλυτα μόνο την ερώτηση: είναι άραγε τόσο ανοίκειο ένα πλάσμα που στερεοτυπικά έχω ταυτίσει με μία απειλή, με κάτι ξένο;

Cul.N.: Όπως ήδη ανέφερα οι περισσότερες μορφές μοιάζουν να μεταμορφώνονται, είτε άνθρωποι σε ζώα είτε το αντίστροφο. Για παράδειγμα στο έργο Don’t be scared!, βλέπουμε ένα κορίτσι που ήδη έχει αποκτήσει ουρά και πόδια ζώου, ενώ στο κεφάλι της φοράει μία μάσκα/καπέλο ζώου. Τελικά αυτό το κορίτσι μεταμορφώνεται σε ζώο ή απλά μεταμφιέζεται;

Κ.Μ: Οι μορφές αυτές επιζητούν την αποδοχή μέσα στη διαφορετικότητα τους. Προσπαθούν να θέσουν το αίτημα της αποδοχής και όχι της ερμηνείας τους. Η  υβριστική μορφή τους λειτουργεί σα μια πολυφωνία μορφών που πρέπει να γίνει αποδεκτή σαν όλο και όχι σα συνδυασμός ετερόκλιτων επιμέρους μορφών. Με τον ίδιο τρόπο που συνυπάρχουν αντιθετικά χαρακτηριστικά σε ένα υποκείμενο, στα γλυπτά μου, η αντίθεση αυτή εκδηλώνεται στη μορφή.

Ο τίτλος Don’t be scared! (Μη φοβάσαι!) ακούγεται  σα μια φωνή που καθησυχάζει αυτό το πλάσμα για να αποδεχτεί τη διαφορετικότητα του ή ακόμα μπορεί να είναι η επίκληση του ίδιου να το δεχτούν με αυτά τα χαρακτηριστικά χωρίς να το φοβούνται.

Cul.N.: Επίσης έχω παρατηρήσει ότι οι περισσότερες φιγούρες είναι μικρών κοριτσιών. Τα έργα είναι αυτοβιογραφικά και αφορούν μνήμες, εφιάλτες και παραμύθια από την παιδική σας ηλικία;

K.M: Υπάρχουν έργα που έχουν αναφορές σε παιδικά παραμύθια και αναφορές σε προσωπικά βιώματα. Όμως στο σύνολο τους δεν τα θεωρώ αυτοβιογραφικά. Μοιραία ως δημιουργός προβάλλω την κοσμοεικόνα μου μέσα στα έργα μου.

Cul.N.: Σε κάποια έργα έχετε τα πορσελάνινα μικροαντικείμενα μαζί με οργανικά υλικά όπως κλαδιά ή βαμβάκι, ή και σε άλλες περιπτώσεις επικαλύπτετε τα κλαδιά με μέταλλο. Γιατί κάνετε αυτόν τον συνδυασμό;

Κ.Μ: Σε αυτή την έκθεση τα υλικά εμπλουτίζονται για να δημιουργήσουν πιο δραματικές συγκρούσεις και δυναμική μέσα στις συνθέσεις των έργων.

Η πορσελάνη, εύθραυστη και διαυγής συνυπάρχει με υλικά, άλλοτε εφήμερα όπως το χαρτί, το ύφασμα και το ξύλο και άλλοτε με μνημειακά όπως το μέταλλο, οι λίθοι και το τσιμέντο. Συχνά η υλικότητα των πρωταρχικών αντικειμένων ανατρέπεται προκειμένου να τονιστεί το νόημα του έργου που αποτελεί τον κύριο σκοπό του.

Cul.N.: Ποιος ο λόγος που δουλεύετε με την πορσελάνη;

Κ.Μ: Τα έργα φτιαγμένα από πορσελάνη επιχειρούν να προσομοιάσουν με τα μπιμπελό που στόλιζαν τα έπιπλα των σπιτιών τις προηγούμενες δεκαετίες. Η αρχική εντύπωση είναι ότι αυτό που αναπαριστά η λευκότητά τους είναι χαριτωμένο και τρυφερό. Το εύθραυστο υλικό τους όμως εκφράζει τις ευαίσθητες σχέσεις του καθένα με τον εαυτό του και τους άλλους . Πίσω από την αθωότητα των μορφών που η πορσελάνη, ως κύριο υλικό των έργων υποστηρίζει, υπάρχει η πρόκληση της ερμηνείας.

Cul.N.: Σε κάποια έργα χρησιμοποιείτε πλεκτές δαντέλες και σε άλλα δημιουργείτε πορσελάνινες. Ποιος ο στόχος;

K.M: Η υλικότητα των πρωταρχικών αντικειμένων ανατρέπεται προκειμένου να τονιστεί το νόημα του έργου που αποτελεί τον κύριο σκοπό του. Στο έργο HOME, η  δαντέλα γίνεται από μέταλλο για να περιγράψει μεταφορικά ένα σπίτι όπου μέσα στην απόλυτη τρυφερότητα του, παράγει συνθήκες ανελευθερίας και  καταπίεσης ή με μία άλλη ερμηνεία δημιουργεί ένα ερμητικό ασφαλές κάστρο. Στο έργο Falling in love, η δαντέλα που υποδηλώνει τον οικείο  χώρο δύο ερωτευμένων ανθρωπόμορφων πουλιών, γίνεται από πορσελάνη για να περιγράψει μια συνθήκη απόλυτης ευτυχίας όπου τα σώματα και ο χώρος τους γίνονται ένα.

Cul.N.: Γιατί δημιουργείτε έργα τόσο μικρής κλίμακας;

Κ.Μ: Σε μια εποχή όπου τα εικαστικά αποκτούν έναν αναίτιο γιγαντισμό (και μαζί τους μεγαλώνουν και οι χώροι όπου εκτίθενται, οι γκαλερί και τα μουσεία), τα έργα μου αγγίζουν το αντίθετο άκρο: μια γλυπτική τόσο μικρή σε κλίμακα ώστε ο θεατής πρέπει να τα πλησιάσει σε απόσταση αναπνοής.

Μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι που η εικόνα μεγάλων διαστάσεων κραυγάζει, τα γλυπτά αυτά ψιθυρίζουν την αλήθεια τους και ζητάνε από τον καθένα, να τα αφουγκραστεί, και να αποσπάσει το μήνυμά τους. Η μικρή τους διάσταση δημιουργεί την ανάγκη να τα πλησιάσει κανείς και να εστιάσει πάνω στο καθένα χωριστά για να το διαβάσει, όπως μια παιδική ιστορία, η οποία κρύβει ένα νόημα που μόνο ένας ενήλικας μπορεί να αποκρυπτογραφήσει. 

        
Cul.N.: Οι τίτλοι παίζουν καθοριστικό ρόλο στην κατανόηση των έργων σας;

Κ.Μ: Για μένα οι τίτλοι  είναι ένα παιχνίδι, ένας ψίθυρος στο θεατή όταν βλέπει το έργο, ένας υπαινιγμός που αφήνει την ελευθερία για πολλαπλές αναγνώσεις, θα μπορούσε όμως να  μην υπάρχει γιατί η μορφή λειτουργεί και χωρίς αυτόν. Οι τίτλοι επιχειρούν να διευρύνουν όχι να δώσουν μια μονομερή ερμηνεία.

Cul.N.: Για μένα οι μορφές σας μοιάζουν σαν να έχουν βγει από έναν εφιάλτη. Έχει σχέση το έργο σας με την σημερινή «εφιαλτική» πραγματικότητα που ζούμε;

Κ.Μ: Η τέχνη έχει ένα μαγικό τρόπο να κάνει διαχειρίσιμη την πραγματικότητα φέρνοντας μας πιο κοντά στον εαυτό μας και στην ουσία των πραγμάτων.

Σε μια συγκυρία έκπτωσης και δυστυχίας, η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει λυτρωτικά.
Η κατάρρευση ενός συστήματος δημιουργεί τη δυναμική να επαναπροσδιορίσουμε αυτά που θεωρεί ο καθένας από εμάς ως δεδομένα.

Αν θεωρήσουμε ότι ένα έργο τέχνης συγκροτείται από τη μορφή και το περιεχόμενό του, στα έργα μου ένα σκληρό θέμα  εκφράζεται από μία τρυφερή μορφή για να αποτρέψει την απώθηση και να σχολιάσει ότι διαπραγματεύεται χωρίς να εντείνει τη φρίκη. Γι’ αυτό θα διαφωνήσω με το εφιαλτικό και θα κρατήσω το ονειρικό – όχι σαν άρνηση ή αποστροφή της πραγματικότητας αλλά σαν μία άλλη διαδρομή για να ερμηνευτεί η  πραγματικότητα από την αρχή.

Η εικαστικός Κυριακή Μαυρογεώργη παρουσιάζει στη Gallery Genesis την εγκατάσταση “BEFORE DAWN” από την Πέμπτη 24 Σεπτεμβρίου 2015. Περισσότερες πληροφορίες.